0281c Gwefan Cymru-Catalonia (Gal·les-Catalunya): conte en gaèlic amb traducció literal catalana - Un dia quan Fionn, el fill de Cumhal [ku-øl], i la resta de la colla eren a la muntanya de la caça, va començar a nevar

 

http://www.theuniversityofjoandeserrallonga.com/kimro/amryw/1_gaidhlig/skota_tigh_a_bhlair-bhuidhe_0281c.htm

0001z Yr Hafan / Pàgina inicial

..........
1861c Y Fynedfa yn  Gatalaneg / Entrada en català

....................
0008c Y Barthlen / Mapa de la web

.................................0120c Gaeleg / Gàidhlig, la llengua escocesa

...............................................y tudalen hwn



baneri
.. 


Gwefan Cymru-Catalonia
La Web de Gal·les i Catalunya
Wales-Catalonia Website


Gaeleg
Escocès (= gaèlic escocès)


Fionn ann an tigh a' Bhlàir-Bhuidhe gun chomas èirigh no suidhe - Fionn [fin] a la casa d'en Blàr-Buidhe [blaar BUI yø] sense el poder d'aixecar-se o de seure 
 


(delw 4670)


 xxxx Y tudalen hwn yn Gymraeg (ddim ar gael eto)

 x xxx This page in English (no link yet)

 0006c Mynegai i’r wefan / Índex d’aquesta web / Index to this website

 

 

Conte escrit per Donald C Macpherson, Edinburgh, que el va apendre de la seva àvia; publicat a la 'Revue Celtica' al 1870. Aquesta versió fou treta de una reimpressió del 1949 per James Maclaren. Fionn Mac Cumhail ('blanc', fill de Cumhal), cap d'una colla de guerrers heroics, és el protagonista de moltes balades heroïques en irlandès i escocès.

________________________________________________________

La dh’an robh Fionn Mac Cumhail agus a’ chuid eile den Fheinn anns a’ bheinn-seilig, dh’èirich cur agus cathadh; agus mun d’fhuair ias an t´sealg a chur cruinn, thànig a t.anmoch orra.

Un dia quan Fionn, el fill de Cumhal [ku-øl], i la resta de la colla eren a la muntanya de la caça, va començar a nevar i (la neu a) apilotar-se; i abans que no puguessin aplegar la cacera, va venir el vespre (sobre ells).

Sgìth, airtneulach, mar a bha iad, thog iad orra gu tearnadh gu baile. Mar a bha iad a gabhail air an aghart gu trom, athaiseach, thànig iad air bothan fàs am bràighe glinne, agus ghabh iad gu tàmh ann.

Cansats i baldats com eren, els van posar a sobre per descendre cap a casa. Quan anaven endavant pesadament i lentament, van venir a una caseta deserta al capdamunt de la vall, i s'hi van descansar.

Dh’fhadaidh iad teine, agus chaidh na gillean air sùrd grèidhidh, agus gus am biodh an eanraich ullamh, thòisich iad air iomairt nan còrn agus air seanachas mun àm bho shean.

Van encendre un foc i es van posar ràpidament a cuinar, i fins que la sopa de carn estigués a punt, van començar a ocupar-se dels corns de beure i de conversa dels vells temps.

Chuir cuimhne air cliù an sinnsirean togail fothpa mar a b’àbhaist; agus thubhairt iad uile cruinn-còmhla, gum b’e mo thruaighe duine no beathach a thigead a chur dragh air an Fheinn an oidhche sin, no a theannadh ri tàir a thoirt do dh’ Fhionn.

La memòria de la fama dels avantpassats els van estimular, com sempre; i van dir tots plegats que quedaria desgraciada qualsevol persona o bèstia que vingués per molestar la Colla aquella nit, o que vingués per menysprear-la.

An teis-meadhoin na bruidhne seo, thigear maigheach chaol, ruadh a-stigh, agus gun fhiamh, gun umhail, cuirear car no dha dhi air a’ chagailt, agus togar an luath mu na sparran; agus thugtha a-mach oirre.

Al mig d'aquesta conversa, entra una llebre prima, vermella, i sense por, sense fer-se cas, es gira una vegada o dues a la llar, i fa pujar els cendres fins les bigues, i surt.

Ma thug, cha deachaidh sin air mhi-thapadh dhaibhsan - thug iad duibh-leum a-mach as a deaghaidh; ach chaidh iad ‘nam brath-cheò mòr le dorchadas a thàinig orra agus nach bu lèir dhaibh a chèile.

Si va sortir, no els faltava una resposta - van saltar fora darrere seu; però es van quedar perplexos a causa de la foscor que els va caure; i no es veien.

Lean Fionn agus a dha ghille dheug i, a bhun ‘s a lorg, thar gualainn a’ ghlinne agus cha do chaill iad sealladh oirre gus an do leum i a-stigh air sgùid de thigh ùdlaidh a thachair orra aig bun sithein

Fionn i els seus dotze joves la van perseguir àvidament ('d'arrel i de rastre'), a través del llom de la vall i no la va perdre de vista fins que va saltar dins un racó d'una casa aillada fins la qual van arribar al peu d'un turó de fades.

Gu de an tigh a bha an seo ach tigh a’ Blàir-Bhuidhe, famhair a bha a’ tighinn beò air turic-nimhe agus air feoil dhaoine. Rachar a-stigh agus gabhar sgeul, ach cha d’fhuaras forfhais air a’ mhaighich.

Quina era aquesta casa sinó la casa de Blàr-Buidhe, un gegant que vivia de la carn dels porcs senglars i dels homes. Entren i observen ('agafen conte'), però no troben informació sobre la llebre,

Cha robh a-stigh ach a’ bhean agus i a’ fuineadh; cha d’thàinig am Blàr-Buidhe dhachaidh as ‘a bheinn-sheilg. Thug i biadh agus deoch dhaibh; agus thubhairt i gum b’fhearr dhaibh a-nis a bhi a’ falbh mun tigeadh am Blàr-Buidhe dhachaidh.

Apart de la dona que estava funyant, no hi havia ningú més a dins; el Blàr-Buidhe no havia tornat de la muntanya de la caça. Els va donar de menjar i de beure, agus els va dir que més valdria marxar ara abans que no tornés a casa el Blàr-Buidhe.

Thubhairt Fionn nach do theich iad roimh dhuine riamh, agus nach deanadh iad toiseach den Bhlàr; agus theann iad ni b’fhaide a-stigh. "Feith ri a dheireadh," ars a’ bhean.

Fionn va dir que no havien fugit mai de cap home, i no començarien amb el Blàr. "Espereu l'acabament," diu la dona

Mar a thabhairt, b’fhìor; cha d’fhuair iad iad fhèin a shocrachadh ach gann, tra a dh’fhairich iad stùirn- stàirn aig an dorus. Cò a bha’n sud ach am Blàr-Buidhe agus a ghillean, is torc-nimhe mòr, fiaclach aige-san air a mhuin.

Com va dir, va ser la veritat. Tot just es havien posat a descansar, que van sentir puntada-potada a la porta. Era ni més ni menys que el Blàr-Buidhe i els seus joves, amb un gran senglar ullalat a l'esquena

Thug e crathadh beag mòr air fèin a chur an t-sneachda dheth, agus chuir e crith fon ursainn is fo shuidheachan an tighe!. "Tha mi a’ faireachdainn fàilidh fharbhalach romham, a bhean, cò seo a th’ agad an-nochd?" ars am Blàr.

Es va donar una sacsejada petita-gran per treure la neu; i va sacsejar el muntant de la porta i el pilar del sostre de la casa. 'Sento la pudor d'estrangers, dona, qui tens aquesta nit?"

Dh’innis a’ bhean na h-aoidhean a thàinig air choimheadachd oirre bhon a dh’fhalbh e. "A-mach do ghillean, Fhinn, a thoirt na h-eallaiche dhìom," ars am Blàr. Cha d’thug Fionn an t-euradh do dhuine riamh, agus cuirear sianar dhuibh a-mach far an robh an Blàr.

La dona (li) va informar (de)ls visitants que havien vingut per veure-la des de que havia sortit. "(Envia) fora els teus joves, Fionn, per treure'm la càrrega," diu el Blàr. Fionn no negava mai cap home, i envia sis dels joves al lloc on era el Blàr.

Mun gann a bha iad seach an stairsneach bhuail am Blàr slat-na-draoidheach orra, is bha iad ‘nan cuilbh-chloiche; agus chuir e air taobh tuath an doruis iad a chur stad air a’ ghaoith-dheathaich.

Tot just havien ells passat el llindar que el Blàr els va donar un cop de la vareta màgica sobre ells, i eren columnes de pedre; i els va posar al costat esquerre de la porta per acabar amb el vent del fum.

(30% del conte amb traducció literal)


la resta encara sense traducció literal:

Dh’fhag e an-sin iad; is thug e fhèin ‘s a ghillean a-stigh an torc.  Cha d’fhuirich iad ach ri robladh lomaidh a thoirt air, is chuir a’ bhean air e anns a’ choire-mhòir - ‘na chlosaich mar a bha e. Mun d’fhuair e ach goil is leth-ghoil, sparr am Blàr bior-na-feòla ann, is bha sud aige air an ùrlar, agus gun tuilleadh dàlach shuidh e fhèin ‘a a ghillean mun cuairt air.

Gach cnaimh mar a chriomadh iad thilgeadh iad sud gu Fionn is gu a ghillean. B’olc ‘a bhiadhtachd e, ach cha robh comas air. Bha Fionn ‘na thosd is ‘na chuimhne, agus b’ion da sin. An uair a bha ‘n ròic tharais, ‘s cha b’fhada chuige, dh’iarr am Blàr.Buidhe an t-ubhal òir a thoirt a-nuas gus an oidhche fhada gheamhraidh a chur seachad air Fionn.

Thug i (a’ bhean) a-nuas an t-ubhal ‘s thug i dhà e. Thòisich iad air a chèile leis an ubhal, is ma thòisich, cha b’fhada gus an do chuir am Blàr as do’n iomlan de ghillean Fhinn. Thuig am Blàr nach deanadh e an gnothach air Fionn fhèin leis an ubhal, ‘s thubhairt e gum feumadh iad dol a ghleachd.

An dromannan a chèile gabhar iad, ach ged a bhitheadh iad fhathasd ag gleachd, cha tugadh e glideachadh air Fionn. Tra chunnaic am Blàr gun do thachair a sheise ris, dh’iarr e air a mhnaoi a’ ghreideal a chur air gus an rachadh casan Fhinn a gharadh, gur cinnteach gun robh e fuar ‘s an oidhche chruaidh reòdhta a bh’ann.

Dh’iadh iad uile mu Fionn (sin tra a thubhairt e, "Cha duine duine ‘na aonar,") agus sparr iad air a’ ghreidil e, gus an do loisg a chasan gu ruig na sleisdean. Bha Fionn a-nis gun chomas suidhe.

Leig am Blàr rochd gàire as, agus sparr e stob-na-feòla troimh a dha shliasaid, is bha e an-sin gun chomas èiridh no suidhe.

Shaoil leis a’ Bhlàr gun robh e gun phlosg analach, is thilg e seachad anns a’ chùil e. Cha robh Fionn riamh roimhe an gailc a bu mhò na sea, ach an uair sa bha e eadar an t-euradh ‘s an aimbeairt; agus cuimhnichear e gun robh còrn-nam-fiùbh air, is gun cluinnteadh e ann an còig còigeamhan na h-Eireann.

An uair a ghabh an tigh gu fois, mhàgair e a-mach gu dubh balbh sàmhach gu mullach cnuic is shèid e an còrn trì uairean. Fad an ama seo, bha a’ chuid eile den Fheinn gu dubhach, deurach air tòir Fhinn. Cha d’fhàg iad cùil no cial gun sireadh, is iarraidh-mharbh aca air.

Mu dheireadh thall an uair a thug iad geill is dubhgheill, chuala Diarmad Donn, mac a pheathar, an còrn, is ma chuala, cha bu rachadh gun fhreagairt. Bha fios aige gur a h-èiginn-bàis a bheireadh air Fionn an còrn a shèideadh. Thuig e gun robh an gnothach gu h-olc, is thug e bòid is briathar air a chlaidheamh nach rachadh biadh no deoch thar anail gus an còbhradh e air bràthair a mhàthair.

Thog e air, e fhèin ‘s a ghillean, is bu cham gach dìreach leotha thar chnoc is shloc, agus ge b’fhada bhuapa e, cha b’fhada ‘ga ruighinn iad. Fhuair iad Fionn ‘na dheoiridh truagh, gun chomas èiridh no suidhe am fasgadh tuim.

Dh’fharraid Diarmad dheth ciod a dh’fhairich e. "Is coma sin," arsa Fionn, is dh’innis e dha gach car mar a thachair, mar a mharbh am Blàr-Buidhe na gillean, agus an droch ghiullachd a fhuair e fhèin bhuaidh; is chomhairlich e dha-san tilleadh dhachaidh mun èireadh an cleas ceudna dha - gun robh esan mar a bhitheadh e, co dhiubh.

Bhòidich is bhriathraich Diarmad nach tilleadh e gus an d’thugadh e a -mach an aichmheil, is gun tuilleadh a ràdh thug e tigh a Bhlàir-Bhuidhe air. Cha robh a-stigh ach a’ bhean agus i a’ fuireadh. Thug i biadh is deoch dhaibh is ghabh i an sgeul.

Dh’innis i dhaibh gun robh am Blàr-Buidhe anns a’ bheinn-sheilg, is gum bh’fhearr dhaibh a bhi a’ falbh mun tigeadh e dhachaidh mun èireadh mar a dh’èirich do dh’Fhionn.

"A roghainn biodh dha," arsa Diarmad., "ach chan fhalbh sinn gus an toir sinn a-machan aichmeil," is shuidh iad a-stigh. "Feith ri a dheireadh, ma ta," ars’ ise.

Cha robh iad ach goirid mar sin tra dh’fharaich iad stùirn-stàirn aig an doras. Co bha an-siud ach am Blàr ‘s a ghillean, is torc-nimhe mòr fiaclach aige air a mhuin. Thug e togail bheag mhòr air fhèin a chrathadh anan t-sneachda dheth, agus chuir e crith fon ùrsainn is fo shuidheachan an tighe.

Ghaodh e, "Tha mi faireachdainn fàilidh fharbhalach romham, a’ bhean, cò seo a th’ agad a-nochd?" "A-mach do ghillean, a’ Dhiarmaid, a thoirt dhiom na h-eallaiche," ars’ am Blàr. Leum Diarmad e fhèin a-mach; agus mun d’fhairich am Blàr thall no bhos e, mharbh e an darna leth de a ghillean agus chuir e turraich air tharraich iad, air taobh deas an dorais mu choinneamh ghillean Fhinn.

"Is olc an t-aoidh thu," ars’ am Blàr. "Mur faic thu nas miosa na siud dhiom, mun tig an latha, na bi a’ gearan," arsa Diarmad, is gun tuilleadh bruidhne, thug e a-stigh an torc. Ghrèidh iad an torc gu math agus gu ro-mhath, is ghabh e fhèin ‘a a ghillean an leòir dheth. Gach cnaimh mar a liomadh iad, thilgeadh iad siud don Bhlàr ‘s d’a ghillean.

"Is olc an t-aoidh thu," ars’ am Blàr. "Mur faic thu nas miosa na siud dhiom, mun tig an latha, na bi a’ gearan," arsa Diarmad, is dh’iarr e an t-ubhal a thoirt a-nuas gus an oidhche fhada gheamhreaidh a chur seachad air a’ Bhlàr-Bhuidhe. Thug a’ bhean a-nuas an t-ubhal agus thòisich an cleas. Air a’ cheud tilgeadh a thug Diarmad don ubhal, mharbh e dithis de na bha air làimh dheis a’ Bhlàir.

"Is olc an t-aoidh thu," ars’ am Blàr. "Mur faic thu nas miosa na siud dhiom, mun tig an latha, na bi a’ gearan," arsa Diarmad. Thig am Blàr air ais an t-ubhal ach cha do rinn e dochunn sam bith air gillean Dhiarmaid. Thuf Diarmad an t-ath-thilgeadh don ubhal is mharbh e dithis de na bha air làimh chli a’ Bhlàir, agus mar sin, gus an do mharbh e am fear mu dheireadh dhiubh, is am Blàr gun aon tàmh ag ràdh, "Is olc an t-aoidh thu," agus a amhail sin, Diarmad ‘ga fhreagairt, "Mur faic thu nas miosa na siud dhiom, mun tig an latha, na bi a’ gearan."

An uair a bha iad sgith de chluich an ubhal-òir, thubhairt Diarmad ris a’ Bhlàr, gum b’fhearr dhaibh dol a chur cuir-gleachd, agus ma chaidh, cha robh an gleachd fada air chumail, an uiar a bha am Blàr air claiseach a dhroma air leacan loma an ùrlair.

"Is olc an t-aoidh thu," ars’ am Blàr, is thug e cnead ghointe as. "Mur faic thu nas miosa na siud dhiom, mun tig an latha, na bi a’ gearan," arsa Diarmad, is dh’iarr e air an mhnaoi a’ ghreideal a chur air, gus an rachadh casan a’ Bhlàir a gharadh; gur cinnteach gun robh e fuar an dèigh tighinn dachaidh as a’ bheinn-sheilg.

Chaidh a’ ghreideal a dheanamh dearg; is thug Diarmad togail don Bhlàr, is bha siud ‘na sgug buidhe air a’ ghreidil. "Oiteag, oit, oit," ars’ am Blàr. "Gabh air do shocair e," arsa Diarmad, "creinidh do cnaimhnean buidhe air mun cobhair mise ort," is chum e air a’ ghreidil e, gus an do loisg a chasan gu ruig na sleisdean.

Bha am Blàr a-nis gun chomas suidhe, agus ghrad-sparr Diarmad stob-na-feòla troimhe, is bha e an-sin gun chomas èirigh no suidhe, is thilg air a shlisnich anss a’ chùil e. Tra a bha iad seachd sgìth ag èisdeachd oiteagail a’ Bhlàir, rug Diarmad air sprogan air is thuirt e, "Am bàs air do mhuin, a’ bhodaich. ciod e d’èiric? Is tog dhinn brìgh do chluich."

"Oiteag, oit, oit," ars’ am Blàr. "Chan eil a dh’èiric agamsa ach cuach ioc-shlaint a tha am bun na creige ud thall agus leighisidh i Fionn." An uair a chuala Diarmad mun chuaich cha d’fhuirich e ri tuilleadh chumhlaidean iarraidh; bu fo fhada leis a bha bhràthair a mhàthar ‘na chuaradh aig bun an tuim, is chaidh e don uamha.

Thugar a cheud làmh air a’ chaich is buailear leatha gu Fionn, is ionnlaidear a chreuchdan leatha tri uirean. A’ cheud uair dh’fhàs a chasdan gu ruig na glúinean; an darna uair, dh’fhàs iad gu ruig na h-aobrainn, is an treas uair, bha Fionn gun chron, gun chiothram, cho beo slàn ‘s a bha e riamh!

Rinn aon bhoiseag de dh’uisge na cuaiche greasan nan gillean a bhristeadh, is thug e am Blàr air. "A chulaidh-thruais," arsa Diarmad ris, "bòidich nach iomair thu tuilleadh de gheasan no de chleasan air an Fheinn." Bhòidich am Blàr siud is iomadh rud eile a bharrachd, is thug Diarmad gu suairce dha fèin is da ghillean an diol a dh’uisge na cuaiche is ghabh iad an cead de a chèile.

A dheanamh sgeula goirid dheth, lean a' chuach ris an Fheinn, is dh'fhàg mise aca i.

·····

 

Ble’r wÿf i? Yr ÿch chi’n ymwéld ag un o dudalennau’r Gwefan "CYMRU-CATALONIA"
On sóc? Esteu visitant una pàgina de la Web "CYMRU-CATALONIA" (= Gal·les-Catalunya)
Where am I?
You are visiting a page from the "CYMRU-CATALONIA" (= Wales-Catalonia) Website
Weø(r) àm ai? Yuu àa(r) vízïting ø peij fròm dhø "CYMRU-CATALONIA" (= Weilz-Katølóuniø) Wébsait

CYMRU-CATALONIA

 

diwedd / fi