.......baneri Gwefan Cymru-Catalonia

 

 

CYNNWYS Y TUDALEN HWN:

The Welsh Interpreter; or an English and Welsh Vocabulary, 
JOHN THOMAS. 1824

 

0001 Yr Hafan kimkat0001
 

...........0010e Y Barthlen kimkat0010e


.........................y tudalen hwn / this page

 


 This page in English: (not available)

 Aquesta pàgina en català: (no disponible)

 
xxx-i
 
The Welsh Interpreter; 
OR AN ENGLISH AND WELSH VOCABULARY, 
WITH FAMILIAR DIALOGUES: 
 
DESIGNED TO BE 
Useful and Interesting 
TO ENGLISH TRAVELLERS 
Through the Principality
 
BY JOHN THOMAS, 
PERPETUAL CURATE OF LLANGENNECH, AND CURATE OF LLANDILO TALYBONT. 
THE SECOND EDITION. 
 
Camermarthen; 
PRINTED BY J. EVANS, IN LOWER MARKET-STREET. 
And Sold by Messrs. Longman, & Co,; and Hatchard, & Sons, London, 1824 
 
[PRICE ONE SHILLING.] 
 
xxx-ii
 
xxx-iii
 
THE CONTENTS. 
 
PAGE:
The Alphabet 1 
Numbers 3 
Months of the Year 6 
Days of the week 7 
Seasons of the year ib. 
Holidays, &c ib. 
Of Time 8 
Of Man 10 
Of the Parts of the Body 11 
The inward Parts of the Body 13 
Of the Senses, &c 14
Colours 15 
Of Kindred ib. 
Of Victuals 17 
Of Earthly Dignities 19 
Ecclesiastical Things 20 
Of Arts, $c 21 
Of War 23 
Of Beasts 24 
Of Birds 26 
Reptiles 29 
Of Fishes 30 
Minerals ib. 
Husbandry 31 
Of Trees 32 
Of the Elements 34 
 
xxx-iv 
 
PAGE. 
Of Coin 35 
Counties and principal Towns in Wales ib. 
 
DIALOGUES. 
The Time of the Day 37 
Of the Weather 38 
Two Friends saluting, &c 40 
Upon a Journey 42 
To speak to a Blacksmith 44 
At an Inn 45 
Names of Towns In Wales 48 
 
xxx1
 
A VOCABULARY, &c. 
 
The Welsh Alphabet with the Pronunciation of the Letters. 
 
LETTERS. PRONOUNCED. 
 
A a 
As A English in man, can; circummflexed as in cane, pale. 
 
B b 
As B English. 
 
C c 
As K English; or as C in can, come; never soft as in city, cedar. 
 
Ch 
As X Greek rightly pronounced. The English having no sound similar to it. 
 
D d 
As D English. 
 
Dd dd 
As Th English in though, they. 
 
E e 
As E English in men, ten; circumflexed as Ea in bear, tear. 
 
F f 
As V English. 
 
Ff ff 
As F English in fan, faith. 
 
G g 
As G English in gain, gone; never as in gin, gender. 
 
Ng ng 
As Ng English in long, thong. 
 
H h 
As H English in Hand.* 
 
 
*H is only an auxiliary serving as an aspiration of the letter with which it is joined, equivalent with the aspirate (') in Greek, as ρος pronounced horos. 
 
xxx2 
 
I i 
As I English in hid, bid; circumflexed as Ee in keen, deed. 
 
J j 
As J English. 
 
K k 
As K English. 
 
L l 
As L English. 
 
Ll ll 
Is L aspirated, and has a sound peculiar to the Welsh. ‡ 
 
M m 
As M English. 
 
N n 
As N English. 
 
O o 
As O English in gone, don; circumflexed as bone, tone. 
 
P p 
As P English. 
 
Ph ph 
Is P aspirated. As Ph English in physic, philosophy. 
 
Q q 
As Q English. 
 
R r 
As R English; when a radical is always aspirated. 
 
Rh rh 
Is R aspirated, as Rh English in rheum. 
 
S s 
As S In sense, such. 
 
T t 
As T English. 
 
Th th 
Is T aspirated, as Th English in think, thick; never as in they, then. 
 
U u 
As I English in bliss; circumflexed as Ee in queen, ween. 
 
W w 
As O English in to, or Oo in good; when circumflexed as Oo in boon, moon. 
 
‡ This Letter is pronounced by fixing the tip of the tongue to the roof of the mouth, and breathing forcibly throagh the jaw-teeth; as if written in English Llh. The Spanish language has the double 
L in form, but not in sound. The Italian Gl approaches mnch nearer in sound than that. 
 
xxx3
 
X X 
As X English. 
 
Y y 
As Y English in myrrh, also as in Scythia; or 
when circumflexed, as the circumflexed U. 
 
Z z 
As Z English. ‡
 
Every letter in Welsh, as well as in Greek and Latin, is to be fully pronounced; and the accent on all words (of what quality soever) consisting of more than one syllable, is either on the ultima, or penultima; never on the antepenultima. It is much more frequently on the penultima; when on the ultima it is circumflexed. 
 
‡ The Letters J, K, Q, X, and Z, are properly no Welsh Letters; nor are they wanted in words purely Welsh; but are used in writing exotic words. 
 
---
 
Numbers. :: Rhif. 
One :: Un 
Two :: Dau,/fem. dwy 
Three :: Tri, fem. tair 
Four :: Pedwar, fem. pedair 
Five :: Pump 
Six :: Chwech 
Seven :: Saith 
Eight :: Wyth 
Nine :: Naw 
Ten :: Deg 
Eleven :: Un ar ddeg § 
Twelve :: Deuddeg 
 
--- 
 
§ Q.d. One upon ten. 
 
xxx4 
 
Thirteen :: Tri ar ddeg, fem. tair ar ddeg. 
Fourteen :: Pedwar ar ddeg, fem. pedair ar ddeg 
Fifteen :: Pumtheg 
Sixteen :: Un ar bumtheg 
Seventeen :: Dau ar bumtheg, fem. dwy ar bymtheg 
Eighteen :: Tri ar bumtheg, fem, tair ar bumtheg
Nineteen :: Pedwar ar bumtheg, fem. pedair ar bumtheg 
Twenty :: Ugain
Twenty-one :: Un ar hugain 
Twenty-two :: Dau ar hugain, fem. dwy ar hugain 
Twenty-three :: Tri ar hugain, fem, tair ar hugain 
Twenty-four :: Pedwar ar hugain, fem. pedair ar hugain 
Twenty-five :: Pump ar hugain 
Twenty-six :: Chwech ar hugain 
Twenty.seven :: Saith ar hugain 
Twenty-eight :: Wyth ar hugain 
Twenty-nine :: Naw ar hagain 
Thirty :: Deg ar hugain 
Forty :: Deugain 
Fifty :: Deg a deugain, vulgo hanner cant, half a hundred 
Sixty :: Triugain 
Seventy :: Deg a thriugain 
Eighty :: Pedwar ugain 
Ninety :: Pedwar ugain a deg 
Hundred :: Cant 
 
xxx5
 
A tbousand :: Mîl
First :: Cyntaf 
Second :: Ail 
Third . :: Trydydd 
Fourth :: Pedwarydd 
Fifth :: Pummed 
Sixth :: Chwechfed 
Seventh :: Seithfed 
Eighth :: Wythfed 
Ninth :: Nawled 
Tenth :: Degfed 
Eleventh :: Unfed ar ddeg 
Twelfth :: Deuddegfed 
Thirteenth :: Trydydd ar ddeg 
Fourteenth . :: Pedwarydd ar ddeg 
Fifteenth :: Pumthegfed 
Sixteenth :: Unfed ar bumtheg 
Seventeenth :: Daufed ar bumtheg 
Eighteenth :: Trydydd ar bumtheg, or deunawfed 
Nineteenth :: Pedwarydd ar bumtheg 
Twentieth :: Ugeinfed 
Twenty-first :: Unfed ar hugain 
Twentj-stfcond :: Dwyfed ar hugain 
Twenty-third :: Trydydd ar hugain 
Twenty-fourth :: Pedwarydd ar hugain 
Twenty-fifth :: Pummed ar hugain 
Twenty-sixth :: Chwechfed ar hugain 
Twenty-seventh :: Seithfed ar hugain 
Twenty-eighth :: Wythfed ar hugain 
Twenty-ninth :: Nawfed ar hugain 
 
xxx6 
 
Thirtieth :: Degfed ar hugain 
Fortieth :: Deugeinfed 
Fiftieth :: Degfed a deugain, vulg. hanner canfed
Sixtieth:: Tri ugeinfed 
Seventieth :: Degfed a thri ugain 
Eightieth :: Pedwar Ugeinfed 
Ninetieth :: Degfed a phedwar ugain 
Hundredth :: Canfed 
Thousandth :: Milfed 
 
---
 
Months of the Year :: Misoedd y Flwyddyn. 
A year :: Blwyddyn 
January :: Ionawr 
February :: Chwefror 
March :: Mawrth 
April :: Ebrill 
May :: Mai 
June :: Mehefin 
July :: Gorphenhaf 
August :: Awst 
September :: Medl 
October :: Hydref 
November :: Tachwedd 
December :: Rhagfyr 
 
xxx7
 
Days of the Week :: Dyddiau yr Wythnos. 
Sunday :: Dydd Sul 
Monday :: Dydd Llun 
Tuesday :: Dydd Mawrth 
Wednesday :: Dydd Mercher 
Thursday :: Dydd Iau 
Friday :: Dydd Gwener 
Saturday :: Dydd Sadwm 
 
The Seasons of the Year. :: Tymmorau y Flwyddyn. 
 
The Spring :: Y Gwanwyn 
The Summer :: Yr Haf
The Autumn :: Yr Hydref 
The Winter :: Y Gauaf 
 
Holidays :: Dyddiau Gwylion, or Gwyliau.
Christmas Day :: Nadolig 
St. Stephen's Day :: Dydd Gwyl Stephan 
New Year's Day :: Dydd Calan 
Circumcision :: Enwaediad 
Epiphany :: Ystwyll 
Shrove Tuesday :: Dydd Mawrth Ynyd 
Ash Wednesday :: Dydd Mercher y Ludw 
Lent :: Grawys 
 
xxx8 
 
Ember Week :: Wythnos y Cydgoriau 
St. David's Day :: Dydd Gwyl Dewi 
Palm Sunday :: Dydd Sul y Blodau 
Good Friday :: Dydd Gwener Croglith § 
Easter Day :: Dydd y Pasc 
Low Sunday :: Pasc Bychan 
Rogation Sunday :: Sul y Gweddiau 
Ascension Thursday :: Dydd Iau Dyrchafael 
Whit Sunday :: Sul Gwyn 
Trinity Sunday :: Sul y Drindod 
St. Barnabas :: Dydd Gwyl Barnabas 
St. John's Day :: Dydd Gwyl Ifan 
St. Peter :: Dydd Gwyl Bedr 
Michaelmas Day :: Dydd Gwyl Mihangel 
St. Andrew's :: Dydd Gwyl Andreas 
Advent Sunday :: Sul yr Advent 
 
Of Time. Am Amser 
 
An Opportunity :: Cyfleusdra 
A Day :: Dydd, or diwrnod, pl. 
dyddiau, or diwrnodau. 
Break of the day :: Toriad y dydd 
The dawn :: Gwawr, or Y wawr 
Sun rising :: Codiad yr haul 
Morning :: Borau
 
---
 
§ Croglith Lit. Lectio de Christo crucifixo. - Dr. Davies 
 
xxx9
 
Noon :: Canol dydd, or hanner dydd 
Evening :: Prydnhawn 
Sun set :: Gostwng haul, or Machlud haul
Night :: Nôs 
Midnight :: Canol nôs 
A dark night :: Noswaith dywyll 
Moonlight :: Goleu leuad 
To-day :: Heddyw 
Yesterday :: Ddöe, or döe 
The day before yesterday :: Echdöe 
To-morrow :: Yforu 
The day after to-morrow :: Trenydd 
To-night :: Heno 
Last-night :: Neithiwr 
To-morrow night :: Nôs y foru 
An hour :: Awr, pl. oriau 
Half an hour :: Hanner awr 
Quarter of an hour :: Chwarter awr 
A minute :: Munud 
A week :: Wythnos 
A fortnight :: Pythefnos 
A month :: Mis 
A year :: Blwyddyn 
Leap year :: Blwyddyn naid 
An age, or century :: Oes, neu canrif 
Beginning :: Dechreu, or dechreuad 
Middle :: Canol 
End :: Diwedd 
 
xxx10 
 
Of man. :: Amddyn. 
A man :: Dyn pl. dynion 
A male :: Gwrryw 
A womaa :: Benyw 
Husband :: Gŵr 
Wife :: Gwraig 
An old man :: Hen ddyn 
An old woman :: Hen fenyw 
A young man :: Dyn ieuanc, or gŵr ieuanc 
A young woman :: Dynes ieuanc, or merch ieuanc
A Batchelor :: M&b gweddw 
An old batchelor :: Hen fâb, or hen fâb gweddw 
An old maid :: Hen ferch weddw 
A servant maid :: Morwyn, or gwasanaethferch 
A boy :: Bachgen, pl. bechgyn 
A girl :: Merch, pl. merched 
A child :: Plentyn, pl. plant 
An infant :: Baban, pl. babanod 
Infancy:: Babandod 
Childhood:: Mebyd 
Youth:: Ieuenctyd 
Old age:: Hen oedran 
A giant:: Cawr 
A handsome man:: Dyn glân 
An ugly man:: Dyn hagr 
 
xxx11 
 
Of the Parts of the Body. :: Am rannau`r corph. 
The skin :: Y croen 
The body :: Y corph, pl. cyrph 
A member :: Aelod 
The members :: Yr aelodau 
The head :: Y pen 
The hair :: Y gwallt 
The forehead :: Y talcen 
The crown of the head :: Coryn, or coppa pen 
From the sole of the foot to the crown of the head :: O'r gwadn hyd y coryn 
The hinder part of the head :: Y gwegil 
From head to foot :: O'r pen hyd y traed 
The face :: Yr wyneb, pl. wynebau 
The ear :: Y clust, pl. clustiau 
The eye :: Y llygad, pl. llygaid 
The eyebrow :: Ael, pl. aelau 
The eyelid :: Amrant, pl. amrantau 
The apple of the eye :: Canwyll y llygad 
The eyesight :: Y golwg 
The temple :: Arlais, pl. arleisiau 
The nose :: Y trwyn 
The nostril :: Y ffroen, pl. ffroenau 
The tip of the nose :: Pen y trwyn 
The lip :: Y wefus, pl. gwefasau 
The upper lip :: Y wefus uchaf 
The under lip :: Y wefus isaf 
The chin :: Gên 
The cheek :: Boch, pl. bochau 
The mouth :: Genau 
A tooth :: Dant 
 
xxx12
 
The teeth :: Dannedd 
The foreteeth :: Rhag-ddannedd, or y dannedd blaen
The grinders :: Cilddannedd
The tongue :: Tafod, pl. tafodau
The palate, or roof of the mouth:: Taflod y genau
The beard :: Barf
The neck :: Gwddf, pl. gyddfau
The throat :: Cêg, pl. cegatu
The bosom :: Mynwes
A breast :: Bron, pl. bronau
The shoulder :: Ysgwydd, pl. ysgwyddau
The arm :: Braich, pl. breichiau
The right arm :: Braich ddeau
The left arm :: Braich chwith, or aswy
The armpit :: Cesail, or twll cesail
The elbow :: Penelyn
The wrist :: Arddwrn, pl. arddyrnau
The hand :: Llaw, pl. dwylo, dwylaw
The right hand :: Llaw ddeau
The left hand :: Llaw chwith, or aswy
The back of the hand :: Cefn y llaw
The palm of the hand :: Tor y llaw, or cledr y llaw
Finger :: Bys, pl. bysedd
The thumb :: Bawd fys, or Bys bawd
The fore finger :: Myneg fys
The middle finger :: Hir fys
The fourth finger, or ring finger :: Meddyg fys, or Bys y fodrwy 
The little finger :: Bys bach, or Byrfys 
A joint :: Cymmal, pl. tymmalau 
 
xxx13 
 
The fist :: Dwrn, pl. dymau 
The nail :: Ewin, pl. ewinedd 
The belly :: Bol, pl. boliau 
The navel :: Bogail 
The back :: Y cefn 
The back bone :: Asgwm y cefn 
The reins :: Yr arenau 
The side :: Ochr, pl. ochrau 
A rib :: Asen, pl. asenau 
The waist :: Mein-gorph 
The thigh :: Morddwyd, pl. morddwydydd. 
The knee :: Penlin, pl. penliniau 
The leg :: Coes, pl. coesau 
The calf of the leg :: Croth y goes 
The shin :: Crymmog, pl. crymmogau 
The ancie :: Migwrn, pl. migyrnau 
The foot :: Troed, pl. traed 
The sole of the foot :: Gwadn y droed 
The heel :: Sawdl, pl. sodlau 
A toe :: Bys troed, pl. bysedd traed. 
 
___
 
The inward Parts of the Body. :: Rhanau tufewnol y corph
The flesh :: Cnawd 
A bone :: Asgwrn, pl. esgyrn 
The marrow :: Mêr 
The fat :: Brasder 
The blood :: Gwaed 
 
xxxx14 
 
A vein :: Gwythïen, pl. gwythïenau 
The pores :: Chwysdyllau 
A sinew :: Gewin, pl. gewinion 
An artery :: Rhedweli 
The skull :: Siol, or Penglog 
The brain :: Ymenydd 
The gall :: Bustl 
The kidney :: Aren, pl. arenau 
The liver :: Afu 
The bowels :: Ymysgaroedd, or coluddion 
The breath :: Anadl 
The heart :: Calon, pl. calonau. 
 
___
 
Of the Senses, &c. :: Am y Synhwyrau, &c. 
 
The sight :: TY golwg, or Y gweled 
The hearing :: Y clywed, or Clybod 
The smelling :: Yr arogliad 
The taste :: Yr archwaethiad 
The feeling :: Y teimlad 
Common sense :: Synwyr naturiol 
The light :: Y goleu, or Y goleuni 
Colour :: Lliw 
Shadow :: Cysgod 
A sound :: Sŵn 
A voice :: Llais 
A noise :: Trwst 
A smell :: Arogl 
A sweet smell :: Per-arogl 
Ill smell :: Drewi, or Drewdod 
 
xxx15 
 
Hunger :: Newyn, or Chwant bwyd 
Hungry :: Newynllyd
Thirst :: Syched 
Thirsty :: Sychedig
Heat :: Gwres 
Cold :: Oerfel
The understanding :: Dëall 
Memory :: Côf 
Will :: Ewyllys 
Affection :: Serch, pl. serchiadau 
Conscience :: Cydwybod. 
 
---
 
Colours. Lliwiau. 
 
White :: Gwyn, fem. gwen 
Black :: Du, fem. ddu 
Red :: Coch, fem. goch 
Green :: Gwyrdd, fem. gwerdd 
Blue :: Glas, fem. las 
Yellow :: Melyn, fem. felen 
Grey :: Llwyd, fem. lwyd 
___
 
Of Kindred. :: Am Garennydd. 
A father :: Tad, pl. tadau 
A mother :: Mam, pl. mamau 
A relation :: Perthynas, pl. perthynasau 
A child :: Plentyn 
Children :: Plant 
 
xxx16 
 
A son :: Mab, pl. meibion 
A daughter :: Merch, pl. merched 
A grandfather :: Tadcu, or Taid 
A grandmother :: Mamgu, or Nain 
A great grandfather :: Hen dadcu, or Gorhendaid 
A great grandmother :: Hen famgu 
A grandson or grand-daughter :: Wyr. pl. ŵyrion 
A brother :: Brawd, pl. brodyr 
A sister :: Chwaer, pl. chwïorydd 
The eldest son :: Mab hynaf 
The eldest brother :: Brawd hynaf 
The eldest daughter :: Merch henaf 
The youngest daughter :: Merch ieuaf 
Twins :: Gefeilliaid, or Dau efell 
An uncle :: Ewythr, pl. ewythredd 
An aunt :: Modryb, pl. modrybedd. 
A nephew :: Nai, pl. neiaint 
A niece :: Nith, pl. nithod 
A cousin :: Cefnder, pl. cefnderwydd. 
—— Fem. :: Cyfnither, pl. cyfnitherod. 
Second cousin :: Cyferdder, pl. cyferdderon 
Ancestors :: Hynafiaid 
A kinsman :: Carwr, or Câr 
A kinswoman :: Cares 
A lover :: Carwr, or Cariad 
Matrimony :: Priodas 
The bridegroom :: Priodfab 
Th« bride :: Priodferch, or Priodasferch 
A husband :: Gŵr, or Gŵr priod 
A wife :: Gwraig, or Gwraig briod 
 
xxx17 
 
A father-in-law :: Tad yn nghyfraith 
A mother-in-law :: Mam yn nghyfraith
A brother-in-law :: Brawd yn nghyfraith
A sister-in-law :: Chwaer yn nghyfraith
A son-in-law :: Mab yn nghyfraith
A danghter-in-law :: Merch yn nghyfraith
A stepfather :: Llysdad 
A stepmother :: Llysfam 
A stepson :: Llysfab 
A stepdaughter :: Llysferch 
A christening :: Bedydd 
A godfather :: Tad bedydd 
A godmother :: Mam fedydd 
A godson :: Mab bedydd 
A god daughter :: Merch fedydd 
An heir :: Etifedd, pl. etifeddion 
An heiress :: Etifeddes, pl. etifeddesau 
A widower :: Gŵr gweddw 
A widow :: Gwraig weddw 
An orphan :: Ymddifad 
A nurse :: Mammaeth 
Neighbour :: Cymmydog, pl. cymmydogion 
Friend :: Cyfaill, pl. cyfeillion 
 
___
 
Of Victuals. :: Am Fwydydd. 
Bread :: Bara 
Crust :: Crofen, pl. crofenau
A crumb :: Briwsionyn, pl. briwsion
 
xxx18 
 
Cheese :: Cosyn, pl. caws 
Bread and cheese :: Bara a chaws 
Butter :: Ymenyn 
Salt :: Halen 
Beef :: Cig eidion 
Veal :: Cig llo 
Mutton :: Cig maharen, vulgo. cig gwedder
Pork :: Cig moch 
Milk :: Llaeth 
Cream :: Hyfen 
Egg :: Wŷ, pl. wŷau 
Sool :: Enllyn 
Water gruel :: Cawl dwfr 
Broth :: Cawl 
Pudding :: Potten 
A morsel :: Tamaid 
Breakfast :: Boreufwyd, vulg. Brecwast 
Dinner :: Ciniaw 
Supper :: Cwynos, vulg. Swpper 
A feast :: Gwledd 
A butdier :: Cigydd 
A table :: Bwrdd, pl. byrddau 
A knife :: Cyllell, pl. cyllyll 
A fork :: Fforch, vulg. Fforc 
A spoon :: Llwy, pl. llwyau 
The meal :: Blawd 
The flour :: Cann 
The bran :: Rhuchion, vulg. bran 
The dough :: Toes 
A loaf :: Torth, pl. torthau 
 
xxx19 
 
A penny loaf :: Torth geiniog 
A dish of meat :: Dysglaid o fwyd 
Roast neat :: Cig wedi bobi 
Salted meat :: Cig hallt 
A pie :: Pastai 
Peas pottage :: Cawl pŷs 
Milk porridge :: Cawl llaeth, or Twym llaeth
Pap :: Uwd 
Drink :: Diod, pl. diodydd 
Water :: Dwfr 
Small bter :: Diod fain 
Strong beer :: Cwrw 
Wine :: Gwin 
New wine :: Gwin newydd 
Old wine :: Heu win 
Port wine :: Gwin coch 
A goose :: Gwydd, pl. gwyddau 
A duck :: Hwyad, pl. hwyaid 
Wing :: Aden, pl. adenydd 
Leg :: Coes 
 
___
 
Of Earthly Dignities. :: Am Fawredd Daearol. 
An emperor :: Ammherawdwr, pl. ammherawdwyr 
A king :: Brenin, pl. breninoedd 
A qneen :: Brenines, pl. breninesau 
A prince :: Tywysog, pl. tywysogion 
A princess :: Tywysoges, pl. tywysogesau
 
xxx20
 
A duke :: Dûg 
An esquire :: Yswain 
A lord :: Arglwydd, pl. arglwyddi 
A lady :: Arglwyddes 
A gentleman :: Gŵr bonheddig 
A gentlewoman :: Gwraig fonheddig 
A mayor :: Maer 
The Parliament :: Senedd 
The House of Lords :: Ty’r Arglwyddi 
The House of Commons :: Ty'r Cyffredin 
Judge :: Barnwr, pl. barnwyr 
A Counsellor :: Dadleuwr, pl. dadleuwyr. 
___
 
Ecclesiastical Things. :: Pethau Eglwysig. 
A cathedral :: Eglwys gadeiriol 
A church :: Eglwys, pl. eglwysi 
A chapel :: Capel, pl. capeli 
The altar :: Allor, pl. allorau 
The pulpit :: Areithfa, vulg. pulpid 
The scripture :: Ysgrythyr, pl. ysgrythyrau 
The Old Testament :: Yr Hen Destament 
The New Testament :: Y Testament Newydd 
The prophets :: Y proffwydi 
The Gospel :: Yr Efengyl 
A book :: Llyfr, pl. llyfrau 
A chapter :: Pennod, pl. pennodau 
A verse :: Adnod, pl. adnodau 
A psalm :: Salm, pl. Salmau 
 
xxx21 
 
A prayer :: Gweddi, pl. gweddiau
A sacrament :: Sacrament, pl. sacramentau
The communion :: Y cymun 
Alms :: Elusen, pl. elusenau 
Singng :: Canu 
A steeple :: Glochdŷ, pl. clochdai 
A bell :: Cloch, pl. clychau 
A clock :: Awrlais, vulg. Cloc 
A churchyard :: Mynwent, pl. mynwentydd 
A grave :: Bedd, pl. beddau 
A funeral :: Angladd, pl. angladdau 
Diocese :: Esgobaeth 
An archbishop :: Archesgob, pl. archesgobion
A bishop :: Esgob, pl. esgobion
A priest :: Offeiriad, pl. offeririad
A dean :: Dëon, pl. dëonau 
A deacon :: Dïacon, pl. dïaconiaid
A rector :: Person, pl. personau
A vicar :: Ficer, vulgo 
A curate :: Vulgo, Curad pl. cuiadlald 
A bellman :: Clochydd 
___
 
Of Arts, &c.:: Am Gelfyddydau, &c. 
An art :: Celfyddyd 
A trade :: Crefft 
Divinity :: Dnwinyddiaeth 
Astronomy :: Seryddiaeth 
Philosophy :: Athroniaeth 
Philosopher :: Vulgo, Philosophydd 
 
xxx22 
 
Physic :: Meddygyniaeth 
Physician :: Meddyg 
Law :: Cyfraith 
Lawyer :: Cyfreithwr 
Poetry :: Prydyddiaeth, or Barddoniaeth 
Poet :: Prydydd, pl. prydyddion, or Bardd, pl. beirdd 
A Printer :: Argraffwr, pl. argraffwyr 
A Merchant :: Marchnatawr, pl. marchnatawyr 
A Shopkeeper :: Siopwr, pl. siopwyr 
A Goldsmith :: Gôf aur 
A Silver-smith :: Gôf arian 
A Bookseller :: Gwerthwr llyfrau 
A Bookbinder :: Rhwymwr llyfrau 
A Barber :: Eilliwr, vulg. Barber 
A Watchmaker :: Oriorydd 
A candle :: Canwyll 
A Chandler :: Canhwyllwr 
A Glover :: Menygwr 
A Smith :: Gôf, pl. gofaint 
A Tailor :: Taeliwr 
A Shoemaker :: Crydd; pl. cryddion 
A Carpenter :: Saer, pl. Seiri 
A Mason :: Maeswn, pl. maeswniaid 
A Baker :: Pobydd, pl. pobyddion 
A Batcher :: Cigydd, pl. cigyddion 
A Weaver :: Gweydd, pl. gwehyddion 
A Dyer :: Lliwiwr 
Coal :: Glo 
 
xxx23 
 
A Collier :: Glo-wr 
A Beggar :: Cardottyn 
An instrument :: Offeryn, pl. offer 
A hammer :: Morthwyl, pl. morthwylion 
A trowel :: Llwyarn 
A saw :: Llif, pl. llifau 
An anvil :: Eingion 
An axe :: Bwyall, pl. bwyill 
A mattock :: Caib, pl. ceibiau 
To dig with a mattock :: Ceibio 
A chisel :: Gaing 
A knife :: Cyllell, pl. cyllyll 
A fork :: Fforch 
An oar :: Rhwyf 
A boat :: Cwch, or Bâd, pl. cychau, badau
A ship :: Llong, pl. llongau
 
___
 
Of War. Am Ryfel 
 
A soldier :: Milwr, pl. milwyr 
A general :: Cadfridog 
A captain :: Cadpen 
Horsemen :: Gwŷr ceffylau 
Footmen :: Gwŷr traed 
An archer :: Saethydd, pl. saethyddion 
A trumpet :: Udgorn, pl. udgyrn 
A drum :: Tabwrdd, pl. tabyrddau 
A flute :: Chwibanogl
 
xxx24
 
A camp :: Gwersyll 
A war :: Rhyfel, pl. rhyfeloedd 
A gun :: Dryll, or, Gwn, pl. drylliau, or, gynau 
A battle :: Brwydr, pl. brwydrau 
Gun-powder :: Pylor, vulg. pywdwr 
A sword :: Cleddyf, pl. cleddyfau 
A helmet :: Helm 
A shield :: Tarian, pl. tarianau 
Armour :: Arfogaeth 
A fortification :: Amddiffynfa, pl. amddiffynfeydd 
A castle :: Castell, pl. cestyll 
Wall :: Mar, pl. muriau 
A gate :: Porth, pl. pyrth. 
 
---
 
Of Beasts. :: Am Anifeiliaid. 
A quadruped :: Pedwar-carnol, pl. pedwar-carnolion 
A beast :: Anifail
A wild beast :: Anifail gwyllt, or gwylltfil
A tame beast :: Anifail dof
A horse :: Ceffyl, pl. ceffylau
A mare :: Casseg, pl. cessig
A colt :: Ebol, pl. ebolion
A filly :: Eboles
A bull :: Tarw, pl. teirw
A cow :: Buwch, pl. buchod
An ox :: Ych, pl. ychain
 
xxx25 
 
A heifer :: Anner, treisiad, pl. treisiedi 
A calf :: Llo, pl. lloi 
A sheep :: Dafad, pl. defaid 
A ram :: Hwrdd, pl. hyrddod 
A wether :: Maharyn, vulgo, gwedder, pl. gweddrod 
A lamb :: Oen, pl. ŵyn 
A goat :: Gafr, pl. geifr 
A kid :: Myn, pl. mynod 
An ass :: Asyn, pl. asynod 
A mule :: Mûl, pl. mûlod 
A hog :: Mochyn, pl. moch 
A boar :: Baedd, pl. baeddod 
A sow :: Hwch, pl. hychod 
A dog :: Ci, pl. cŵn 
A bitch :: Gast, pl. geist 
A mastiff :: Gwaedgi, pl. gwaedgwn, fem. gwaedast 
A greyhound :: Milgi, pl. milgwn 
A greyhound bitch :: Milast 
A mongrel :: Cymmysgci 
A cat :: Cath, pl. cathod 
A mouse :: Llygoden, pl. llygod 
A mole :: Gwâdd, pl. gwaddau 
A rat :: Llygoden Ffrengig 
A lion :: Llew, pl. llewod 
A lioness :: Llewes, pl. llewesod 
A bear' :: Arth, pl. eith, fem. arthes 
A badger :: Daear fochyn 
A monkey :: Eppa, vulgo. mwnci 
 
xxx26 
 
A fox :: Cadno, llwynog, pl. lwynogod 
A hare :: Ysgyfarnog, pl. ysgyfarnogod 
A rabbit :: Cwningen, pl. cwningod 
A deer :: Hydd, pl. hyddod 
A squirrel :: Gwiwer, pl. gwiwerod 
A weasel :: Gwenci, pl. gwencïod 
A hedgehog :: Draenog, pl. draenogod 
Skin :: Croen, pl. crwyn 
Tail :: Cynffon, pl. cynffonau 
Hoof :: Cam, pl. camau 
Horn :: Corn, pl. cyrn 
A hair :: Blewyn, pl. blew 
Mane :: Mwng 
Wool :: Gwlan. 
___
 
Of Birds. :: Am Adar, sing. Aderyn. 
An eagle :: Eryr, pl. eryrod 
A hawk :: Hebog, pl. hebogiaid 
A raven :: Cigfrân, pl. cigfrain 
A crow :: Brân, pl. brain 
A crane:: Crychydd, pl. crychyddod 
A cuckoo :: Côg, vulg. Gwcw 
Acock :: Ceiliog, pl. ceiliogod 
A hen :: Iâr, or Giar, pl. Ieir, or Gieir 
A chicken :: Cyw giar 
A turkey :: Twrci 
Quail :: Sofl-iâr, pl. sofl-ieir 
 
xxx27 
 
A gander :: Ceiliog-gwydd 
A goose :: Gwydd, pl. gwyddau 
A drake :: Mailart 
A dttck :: Hwyad, pl. hwyaid 
A cormorant :: Mulfran 
A swan :: Alarch, pl. alarchod 
A magpie :: Pioden, pl. piod 
A stork :: Ciconia 
A nightingale :: Eos 
A lark :: Uchedydd 
A woodcock :: Cyffylog, pl. cyffylogiaid 
A snipe :: Giach, pl. giachod 
A thrash :: Bronfraith, or Tresglen, pl. Bronfreithod, or Tresglenod
A blackbird :: Aderyn du, or Mwyalchen, pl. adar duon 
A partridge :: Petrisen, pl. petris 
A pheasant :: Ceiliog y coed, pl. ceiliogod y coed 
A kite :: Barcut, or barcutan, pl. barcutanod 
A dove :: Colommen, pl. colommenod 
A ringdove :: Ysguthan, pl. ysguthanod 
A sparrow :: Aderyn, (pl. adar) y tô 
A parrot :: Parot 
A swallow :: Gwenol, pl. gwenoliaid 
A wren :: Dryw, pl, drywod 
An owl :: Dylluan, pl. dylluanod 
A wagtail :: Tinsigl, or brithyroged 
A goldfinch :: Peneuryn
 
xxx28 
 
Bulfinch :: Coch-y-berllan 
A chaffinch :: Wingc 
A robin redbreast :: Bronhydden 
A peacock :: Paun, pl. paunod 
A bittern :: Bwmp-y-gors 
A vulture :: Fwltur 
An ostrich :: Estrys 
A jay :: Ysgrêch-y-coed 
A bat :: Ystlymmyn, pl. ystlymmynod 
A lapwing :: Cornicyll, or Cornchwigyl 
Woodpecker :: Taradr-y-coed 
A wasp :: Cacwnen, pl. cacwn 
A bee :: Gwenynen, pl. gwenyn 
A fly :: Cleren, pl. cler 
A swarm of bees :: Haid o wenyn 
A feather :: Plufyn, pl. pluf 
A wing :: Aden, pl. adenydd 
The tail :: Cwt, cynffon 
A quill :: Asgell, pl. esgyll 
A cock^s comb :: Crib ceiliog 
The bill :: Pig 
The claw :: Crafangc, ewyn aderyn 
Nest :: Nyth, pl. nythau 
An egg :: Wy, pl. ŵyau 
White of an egg :: Gwyn ŵy 
Yolk of an egg :: Melyn ŵy 
The craw :: Crombil, pl. crombiliau 
 
xxx29 
 
Of Reptiles. :: Am Ymlusgiaid, sing. Ymlusgiad.
A serpent :: Sarph, pl. seirph
An adder :: Neidr, pl. nadroedd
A viper :: Gwiber, pl. gwiberod
A spider :: Pryfgopyn, or Coryn, pl. corynau
A toad :: Llyffan, pl. Llyffanod, llyffaint
A dragon :: Draig, pl. dreigiau
A snail :: Malwoden, pl. malwod
A worm :: Pryfedyn, pl. pryfed
A glow-worm :: Magien, pl. magïod
A moth :: Gwyfyn
A maggot :: Cynrhonyn, pl. cynrhon
An ant :: Morgrygyn, pl. morgryg
A grasshopper :: Ceiliog, (pl. ceiliogod) y rhedyn
A frog :: Ffroga, pl. ffrogiaid
A caterpillar :: Lindys, or Pryf y dail
A cricket :: Criciad, pl. criciadau
A louse :: Lleuen, pl. llau
Lizard :: Bydrchwilen, pl. bydrchwilod
A nit :: Nedden, pl. nedd
A flea :: Chwanen, pl. chwain,
A knat :: Gwybedyn, pl. gwybed
A leech :: Geloden, pl. gelod
A sting :: Colyn
 
xxx30 
 
Of Fishes. :: Pysgod. 
 
A fish :: Pysgodyn, pl. pysgod 
A whale :: Morfil, pl. morfilod 
A pike :: Penhwyad 
A trout :: Brithyll, pl. brithyllod 
A lobster :: Cimmwch 
A herring :: Ysgadenyn, pl. ysgadan 
An eel :: Llysŵen, pl. llysŵod 
A shrimp :: Bardys, Gwichiedyn 
Crab :: Cranc 
An oyster :: Wystrysen, pl. wystrys 
A salmon :: Eog, or Eawg, vulg. samon 
Suin :: Gaflaw, vulg. siwin 
Fiat-Fish :: Lleden, pl. lledau, vulg. fflwcs. 
 
---
 
Minerals. :: Mwyn. 
Gold :: Aur 
Silver :: Arian 
Copper :: Vulg. Copr 
Quicksilver :: Arian byw 
Brass :: Pres 
Pitch :: Pŷg 
Lead :: Plwm 
Iron :: Haiarn 
Steel :: Dur 
A stone :: Carreg, pl. cerryg 
A loadstone :: Maen tynnn 
A freestone :: Carreg nâdd 
A whetstone :: Hogfaen, pl. hogfeini 
A flintstone :: Carreg (pl. cerryg) dâd. 
 
xxx31 
 
Husbandry :: Amaethyddiaeth or Hwsmoniaeth.
A farm :: Tyddyn, vulg. Fferm 
A barn :: Ysgubor, pl. ysguboriau 
A stable :: Marchdŷ, vulg. Stabal 
A threshing-floor :: Llawrdyrnu 
A cowhouse :: Bendy, or glowtŷ 
A meadow :: gwaun, pl, gweunydd 
Grass :: Porfa, pl. porfeydd 
Hay :: Gwair 
A field :: Cae, or Maes, pl. caeau, meusydd
A bash :: Llwyn, pl. llwyni 
A hedge :: Perth, pl. perthi 
A furrow :: Cwys, pl. cwysi 
A plough :: Aradr, pl. erydr 
A rake :: Cribyn, or Rhacca 
The ploughshare :: Swch, pl. sychod 
The plough handle :: Haeddel 
Plough beam :: Amodd 
The coulter :: Cwlltwr 
The yoke :: Iau 
The goad :: Ierthu 
A harrow :: Oged, pl. ogedi 
A mattock :: Caib, pl. ceibiau 
A spade :: Pil, pl. palau 
Shovel :: Rhaw, pl. rhawiau 
A reaping hook :: Cryman, pl. crymanau 
A scythe :: Pladur, pl. pladuriau 
A fan :: Gwyntyll 
A sieve :: Gogr, pl. gograu 
 
xxx32 
 
Dung :: Tail 
A dunghill :: Tomen, pl. tomeni 
Seed :: Hâd, pl. hadau 
Corn :: Llafur or Yd 
Wheat :: Gwenith, sing. gwenithen 
Barley :: Haidd, sing. heidden 
Oats :: Ceirch, sing. ceirchen 
Tares :: Efrau, sing. efryn 
Beans :: Ffâ, sing. ffâen 
Potatoes :: Pytatws, sing. pytaten 
Peas :: Pŷs, sing. pysen 
The straw :: Gwellt, sing. gwelltyn 
An ear :: Twysen, pl. twys, and ystwenau 
A sheaf :: Ysgub, pl. ysgubau 
A harvest :: Cynhauaf 
A cart :: Cert, or Mèn
A wheel :: Troell, or olwyn 
A ploughman :: Aradwr, pl, aradwyr 
A sower :: Hauwr, pl. hauwyr 
A reaper :: Medelwr, pl. medelwyr 
A thresher :: Dyrnwr, pl. dyrnwyr 
A garden :: Gardd, pl. gerddi 
An orchard :: Perllan, pl. perllanau 
A bed in a garden :: Gwely mewn gardd 
A gardener :: Garddwr, pl. garddwyr 
___
 
Of Trees, &c.:: Am Brenau, &c.
The leaves :: Dail, sing. deilen 
The root :: Y gwraidd 
 
xxx33 
 
Tree :: Pren, pl. prenau 
The branches :: Y canghenau, sing. canghen 
Leeks :: Cennin, sing. cenninen 
A nettle :: Danadl 
Furze :: Eithin, sing. eithinen 
Fern :: Rhedyn, sing. rhedynen 
Thistles :: Ysgall, sing. ysgallen 
An apple tree :: Pren afalau 
An apple :: Afal, pl. afalau 
A cherry:: Ceirosen, pl. ceiros 
A cherry tree :: Pren ceiros 
A plum :: Eirinen, pl. eirin 
A nut :: Cneuen, pl. cnau 
A walnut :: Cneuen ffrengig 
An acorn :: Mesen, pl. mes 
Bark :: Rhisgl, sing. rhisglyn 
An oak :: Derwen, pl. deri 
Ivy :: Eiddew 
An elder tree :: Ysgawen 
Holly tree :: Celynen, pl. celyn 
A bramble :: Drysien, pl, drysi 
A thorn :: Draenen, pl. drain 
Heath :: Grug 
Broom :: Banadl 
An ash :: Onen, pl. ynn 
A willow :: Helygen, pl. helyg 
Elm tree :: Pren llwyfen 
___
 
xxx34 
 
Of the Elements. :: Am yr Elfenau. 
Water :: Dwr, or Dwfr 
Sea :: Môr, pl. moroedd 
Ship :: Llong, pl. llongau 
River :: Afon, pl. afonydd 
Lake :: Llyn, pl. llynoedd 
Brook :: Nant, pl. nentydd 
Rain :: Gwlaw, pl. gwlawogydd 
Fire :: Tân 
Flame :: Fflam, pl. fflamau 
A spark :: Gwreichionen, pl. gwreichion 
Ashes :: Lludw 
Air :: Awyr 
Wind :: Gwynt, pl. gwyntoedd 
Windy :: Gwyntog 
Cloud :: Cwmwl, pl. cymylau 
Cloudy :: Cymylog 
Haze :: Niwl 
Hazy :: Niwlog 
The sun :: Yr haul 
The moon :: Y lloer 
The stars :: Y ser, sing. seren 
The planets :: Y ser gwibog 
The earth :: Y ddaear 
Stone :: Carreg, pl, cerryg 
Lime :: Calch 
 
xxx35
Of Coin. :: Am Arian Bathol. 
Gold :: Aur 
Silver :: Arian 
Brass :: Pres 
Paper :: Papur 
Pound :: Punt 
Guinea :: Gini 
Shilling :: Swllt, pl. sylltau 
Sixpence :: Chwe' cheiniog 
Penny :: Ceiniog, pl. ceiniogau 
Halfpenny :: Dimai 
Farthing :: Ffyrlling 
Three half pence :: Ceiniog a dimai 
 
---
 
The Names of the Counties and principal Towns in Wales, &c. :: Enwau Siroedd a Phrif-Drefydd Cymru, 
A county :: Sir, or Swydd 
Anglesey :: Sir Fôn 
Camarfon :: Caernarfon 
Denbigh :: Dimbych 
Flint :: Fflint 
Merioneth :: Meirionydd 
Montgomery :: Trefddwyn 
Cardigan :: Aberteifi 
Radnor :: Maesyfed 
Brecknocic :: Brycheiniog 
Glamorgan :: Morganwg 
Caermarthen :: Caerfyrddin. 
 
xxx36 
 
Pembroke :: Penfro 
Carleon :: Caerlleon 
Swansea :: Abertawy 
Haverfordwest :: Hwlffordd 
Chester :: Carlleon Gawr 
London :: Llundain 
Newport :: Cas'newydd 
Brecon :: Aberhonddu 
St. David's :: Tŷ-Ddewi 
St. Asaph :: Llan Elwy 
 
N. B. The names of most Towns are the same, with a 
little variation in the pronunciation, in both languages. 
 
___
 
xxx37 
 
DIALOGUE. :: CYD-YMDDYDDAN. 
The Time of the Day. :: Yr Amser o’r Dydd. 
What o' clock is it? :: Beth yw hi ar gloch? 
It is one, two, three* of the clock :: Y mae hi yn un, dau, tri ar gloch 
What o' clock do you think it is? :: Beth ydych yn feddwl yw hi ar gloch? 
Will you tell me what o'clock it is? :: A ddywedwch wrthyf beth yw hi ar gloch? 
Look at your watch? :: Edrychwch ar eich oriawr? {or watch) 
What time is it with you? :: Pa amser yw hi gydâ chwi 
See what o' clock it is? :: Edrychwch beth yw hi ar gloch 
Is your clock right? :: A ydyw eich awrlais (or clock) chwi yn ei le? 
What is it by the sun? :: Beth yw hi wrth yr haul? 
The sun is risen :: Mae'r haul wedi codi 
The sun is set :: Mae'r haul wedi machludo 
It is one, two, three :: Y mae'n un, dau, tri 
It is a quarter to five :: Y mae'n gwarter i bump 
Ten minutes to six :: Deng munud i chwech 
Quarter past nine :: Chwarter wedi naw 
 
* Vid. Numbers, p. 3. 
 
xxx38 
 
Half an hour past ten :: Hanner awr wedi deg 
A little before eight :: Ychydig cyn wyth 
A little after four :: Ychydig gwedi pedwar 
It is past three :: Y mae gwedi tri 
Six in the morning :: Chwech yn y borau 
Seven in the evening :: Saith yn y prydnawn 
Is it day? :: A ydyw hi yn ddydd? 
Midnight :: Hanner nos, or canol nos 
Noon :: Banner dydd, or canol dydd 
Twelve o’ clock at night :: Deuddeg ar gloch y nos 
Twelve o' clock at noon :: Deuddeg ar gloch y dydd 
At the dawn of day :: Ar wawr y dydd 
In the dusk :: Yn yr hwyr 
It has just struck one :: Y mae newydd daro un 
The clock has struck two :: Y mae’r cloc wedi taro dau 
It beginneth to be light :: Mae hi yn dechreu goleuo 
It is early yet :: Y mae etto yn gynnar 
It is getting late :: Y mae yn myn'd yn ddiweddar 
It is not nine yet :: Nid yw hi etto yn naw 
The clock is too fast :: Y mae'r cloc yn rhy fuan 
 
II. 
 
Of the Weather :: Am y Tywydd. 
 
Weather :: Tywydd, or Hîn 
Fine weather :: Tywydd teg 
Rainy weather :: Tywydd gwlawog 
 
 
xxx39 
 
Bad weather :: Tywydd garw 
Dry weather :: Tywydd sych 
Wet weather :: Tywydd gwlyb 
Warm weather :: Tywydd twym 
Cold weather :: Tywydd oer 
It is very hot weather :: Y mae yn dywydd twym iawn 
It is very cold weather :: Y mae'n dywydd oer iawn 
Do you feel it cold? :: A ydych yn ei theimlo yn oer? 
I am not cold :: Nid wyf fi ddim yn oer 
I don't recollect such weather before :: Nid wyf fi yn cofio y fath dywydd o'r blaen
There is no prospect of fine weather :: ’Does dim argoel tywydd teg
This is good weather for the country :: Dyma dywydd da i'r wlad
This is very bad weather for the country :: Dyma dywydd drwg iawn i'r wlad
This is a fine day :: Dyma ddiwrnod teg
What do you think of the weather? :: Beth y'ch yn debyg amy tywydd?
Shall we have a fine day to-day;:: A gawn ni ddiwrnod teg heddyw?
Yes (we shall have) :: Cawn 
No :: Na chawn 
 
xxx40 
 
III. 
 
Two Friends saluting, & enquiring after each other’s health. :: Dau Gyfaill yn cyfarch ac yn ymofyn am iechyd eu gilydd. 
Good morning to you :: Boreu da i chwi 
Good evening to you, sir :: Prydnhawn da i chwi, syr 
Good night to you :: Nos da i chwi 
How do you do? :: Pa fodd (sut) yr ydych? 
How are you to-day? :: Pa fodd yr ydych chwi heddyw? 
I hope you are well :: Yr wyf yn gobeithio eich bod yn iach 
I have not seen you this long time:: Ni welais i mo honoch er ys llawer dydd 
You look very well :: Yr ydych yn edrych yn dda iawn 
You look very ill :: Yr ydych yn edrych yn salw (dost) iawn 
How do you do this long time, my old friend? :: Pa sut yr ydych chwi er ys llawer dydd, fy hen gyfaill? 
I am very glad to see you :: Y mae yn dda iawn genyf eich gweled 
How is your father and mother? :: Pa fodd y mae eich tad a'ch mam? 
Are you married? :: A ydych wedi priodi? 
How long have you been married? :: Pa faint sydd er pan priodasoch? 
How is your wife and children? :: Pa fodd mae'ch gwraig a’ch plant? 
 
 
xxx41 
 
I hope they are all well :: Yr wyf yn gobeithio eu bod hwy’n iach i gyd 
Is your father alive? :: A ydy eich tad yn fyw? 
Where are you going? :: B'le yr ydych chwi yn myned? 
Are you going to Church? :: A ydych chwi yn myn'd i'r eglwys? 
Where did you come from? :: O ba le y daethoch? 
Did you come from home? :: A ddaethoch oddi cartref? 
What news have you got? :: Pwy newydd sydd gydâ chwi? 
What is the best news to- day? :: Beth yw'r newydd goreu heddyw?
I have no news at all :: 'Does genyf un newydd yn y byd
I am pretty well :: Yr wyf fi yn weddol 
I am very well, thank you :: Yr wyf yn dda iawn, diolch i chwi 
I am not half well :: Nid wyf ddim hanner iach 
He is well :: Y mae'n iach 
She is very ill :: Y mae hi yn glaf iawn 
She is married :: Y mae hi gwedi priodi 
She was enquiring after you :: Yr oedd hi'n holi am danoch 
He would be glad to see you :: Fe fyddai yn dda ganddo eich gweld chwi 
I have been very unwell :: Mi fum yn glaf iawn 
As usual :: Fel arferol 
I am very sorry for it :: Mae yn drwg iawn genyf am hyny 
My father enjoys good health :: Mae fy nhad yn cael iechyd da 
 
xxx42
 
My father and Mother are dead :: Mae nhad a mam wedi marw 
My brother is married :: Mae mrawd wedi priodi 
He was well last night :: Yr oedd yn iach neithiwr 
They are all well :: Y mae nhwy i gyd yn iach 
I am going to market :: Yr wyf yn myned i'r farchnad 
I came from home :: Mi ddes o gartref (o dre) 
I am going home :: Yr wyf yn myned tuâ gartref 
 
IV. 
 
Upon a Journey through Wales. :: Ar daith irwy Gymru. 
Where are you going? :: B’le yr ydych yn myned? 
I want to go to Abergavenny* :: Mae arnaf eisiau myned i’r Feni 
Am I in the right way? :: A ydwyf ar y iawn ffordd? 
I am going to Brecon :: Yr wyf yn myned i Aberhonddu 
Which is the nearest way? :: P'un yw'r ffordd nesaf? 
Shew me the way to Llandrindod :: Dangoswch y ffordd i mi i Landrindod 
Is this the nearest way? :: Ai dyma'r ffordd nesaf? 
What is the name of that gentleman’s seat I :: Beth yw enw ty y gwr bonheddig accw? 
 
___
 
* See the names of Towns, Counties, &c. p. 35. 
 
xxx43 
 
Who lives there? :: Pwy sydd yn byw accw? 
What is the name of the gentleman that lives there:: Beth yw enw'r gwr bonheddig sydd yn byw yna? 
Do you know who lives there? :: A wyddoch chwi pwy sydd yn byw yna? 
What is the name of that place? :: Beth yw enw y lle yna? 
What is the name of this town, village? :: Beth yw enw y dref hon, y pentref hwn? 
How far is Lampeter from here? :: Pa mor bell y mae Llambedr oddiyma? 
Is there a coach going this way? :: A oes cerbyd (coach) yn myned y ffordd hon? 
What sort of road have I? :: Pa sut ffordd sydd genyf? 
Is the road pretty good? :: A yw'r ffordd yn weddol dda? 
What are they doing there? :: Beth mae nhwy yn wneud accw? 
Where do you live? :: B'le yr y'ch chwi yn byw? 
What is the name of the place? :: Beth yw enw'r lle? 
What is your age? :: Beth yw'ch oedran chwi? 
What is your father's name? :: Beth yw enw'ch tad? 
Where does he live? :: B'le mae e'n byw? 
Come here :: Deuwch yma 
Is this the way to ---? :: Ai dyma'r ffordd i ---? 
Yes :: Ie 
No :: Nage 
What mountain is that? :: Pa fynydd yw'r un accw? 
What is the name of that old Castle? :: Beth yw enw'r hen gastell accw? 
 
xxx44 
 
What hill is that? :: Pa fryn yw hwnna? 
I will come and shew you :: Mi ddeuaf i'ch dangos 
It is ten miles :: Y mae deng milldir 
Follow this road :: Dilynwch y ffordd hon 
Follow this path :: Dilynwch y llwybr hwn 
Turn on the right hand :: Trowch ar y llaw ddehau 
You must turn on the left hand :: Mae'n rhaid i chwi droi ar y llaw aswy 
Sir --- lives there :: Syr --- sy'n byw yna 
That is Hafod :: Dyna'r Hafod 
I do not know :: Ni wn i ddim 
There Mr. J. lives :: Dyna lle mae Mr. J. yn byw 
You have about six miles to go :: Y mae gydâ chwi ynghylch chwech milldir i fyned 
The road is very good :: Mae'r ffordd yn dda iawn 
The road is very bad :: Mae’r ffordd yn ddrwg iawn 
Where must I turn? :: B’le rhaid i mi droi? 
About a mile from here :: Oddeutu milldir oddi yma 
Ask at the first house you meet? :: Gofynwch yn y tŷ cyntaf a gwrddoch 
 
V. 
 
To speak to a Blacksmith :: Siarad a Gôf. 
Where can I find a smith? :: B’le caf afael mewn gof 
Is there one in the neighbourhood? :: A oes un yn y gymmydogaeth? 
Is the smith at home? :: A yw'r gof gartref? 
No, sir, Yes, sir :: Nag yw, syr, ydyw, syr 
 
xxx45 
 
Tell the smith to come here :: Dywedwch wrth y gof am ddywad yma 
Call him here to me :: Galwch ef yma attaf fi 
I want to shoe my horse :: Mae eisiau arnaf bedoli fy ngheffyl 
My horse has lost a shoe :: Mae fy ngheffyl wedi colli pedol 
Will you put a new shoe for me? :: A ddodwch chwi bedol newydd i mi? 
Have you got an old shoe? :: A oes gydâ chwi hen bedol? 
Make haste :: Gwnewch frys (hast) 
Don't be long :: Peidiwch bod yn hir 
Do it as quick as you can :: Gwnewch hi mor gynted ag y galloch 
Nail it fast :: Hoeliwch hi'n sicr 
What is to pay? :: Beth sydd i dalu? 
Snxpence, Shilling :: Chwe' cheiniog, Swllt 
Take care, his feet are tender :: Cymmerwch ofal, mae ei draed yn dyner 
 
VI. 
 
At an Inn. :: Mewn Llety. 
Come here :: Deuwch yma 
Have you any grass? :: A oes porfa gyda chwi? 
Have you any hay? :: A oes gwair gyda chwi?
Let me have some oats for my horse :: Gadewch i mi gael peth ceirch i'm ceffyl 
Nid oes gydà ni ddim ::We have none 
 
xxx46 
 
We have good hay :: Mae gydâ ni wair da 
Ha?e you any ale? :: A oes cwrw gydâ chwi? 
Yes, sir :: Oes, syr 
Have yoa any good ale? :: A oes gydâ chwi gwrw da? 
Give me a pint of it :: Rhowch beint i mi o hono 
Have you any bottled ale? :: A oes gydâ chwi gwrw bottel? 
Bring me a bottle :: Dewch a phottel i mi 
Put my horse in the stable :: Dodwch fy ngheffyl yn y stabal 
Give him a little water :: Rho'wch ychydig o ddwfr iddo 
Give him some hay :: Rho’wch beth gwair iddo 
Give him some oats :: Rho'wch beth ceirch iddo 
Can I have any thing to eat here? :: A allaf gael rhywbeth i fwyta yma? 
What would you please to have, sir :: Beth welwch fod yn dda i gael, syr? 
Let me have some bacon and eggs :: Gadewch i mi gael peth bacwn a wyau 
Give me some bread and cheese and ale:: De'wch a pheth bara a chaws a chwrw i mi 
Make me a glass of brandy, rum, and water :: Gwnewch i mi lasaid (gwydraid) o frandi, rum, a dw'r 
I shall dine here to-day :: Mi giniawaf yma heddyw 
When will it be ready? :: Pa bryd bydd yn barod? 
In an hour :: Mewn awr 
Bring me some ale :: De'wch a pheth cwrw i mi 
Bring in the tea :: De'wch a'r tea i mewn 
Your good health :: Iechyd da i chwi 
 
xxx47 
 
Thank you :: Diolch i chwi 
Let me taste it :: Gadewch i mi ei phrofi 
It is very good ale :: Cwrw da iawn yw e' 
What have I to pay? :: Beth sydd arnaf i dalu? 
Tell the man to bring my horse out :: Dewedwch wrth y dyn am ddywad a fy ngheffyl allan 
Two shillings :: Dau swllt 
Shew me the room where I am to sleep :: Dangoswch i mi yr ystafell lle yr wyf i gysgu 
Can I have a bed here? :: A allaf gael gwely yma? 
Will you give me a candle? :: A ro'wch chwi ganwyll i mi? 
 
FINIS.
 
xxx48 
 
Names of Towns in Wales. :: Enwau Trefydd yng Nghymru
Cardigan :: Aberteifi 
Brecon :: Aberhonddu 
Fishguard :: Abergwaun 
Milford :: Aberdwygleddau 
Swansea :: Abertawe 
Usk :: Brynbiga 
Caermarthen :: Caerfyrddin 
Holyhead :: Caergybi 
Neath :: Castellnedd 
Newport :: Casnewydd 
Cardiff :: Caerdyf 
Newcastle :: Castellnewydd 
Denbigh :: Dinbych 
Hay :: Gelli 
Haverfordwest :: Hwlffordd 
Presteign :: Llanandreas 
St. Asaph :: Llanelwy 
Builth :: Llanfair yn Muallt 
Laugharne :: Lacharn 
Radnor :: Maesyfed 
Monmouth :: Mynwy 
Pembroke :: Penfro 
Bridgend :: Penbont 
Cowbridge :: Pont-y-fôn 
St. David's :: Tyddewi 
Montgomery :: Trefaldwyn 
Newtown :: Trefnewydd 
Knighton :: Tref-y-clawdd 
Tenby :: Tinbych y pysgod 
Newport (Pembrokeshire) :: Trefdraeth 
Mold :: Wyddgrug 
 
 
PRINTED BY J. EVANS, CAERMARTHEN. 
 
 

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

 

 
This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves 
before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world's books discoverable online. 
 
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. 
A public domain book is one that was never subject to copyright or whose legal copyright term has expired. 
Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 
 
Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this file - 
a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 
 
Usage guidelines 
 
Google is proud to partner with libraries to digitize 
public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public 
and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing 
tliis resource, we liave taken steps to prevent abuse by commercial parties, 
including placing technical restrictions on automated querying. 
 
We also ask that you: 
 
+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by 
individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 
 
+ Refrain fivm automated querying Do not send automated queries of any sort to 
Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large 
amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 
 
+ Maintain attribution of the Google "watermark" you see on each file is essential for 
in forming people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 
 
+ Keep it legal. Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring 
that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, 
that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and 
we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in 
Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe. 
 
About Google Book Search 
 
Google's mission is to organize the world's information and to make it universally 
accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. Y
ou can search through the full text of this book on the web 
at http://books.google.com 

________________________________


(llun 3219)

http://www.kimkat.org/amryw/1_testunau/sion_prys_098_welsh-interpreter-1824_2919k.htm

Cysylltwch â ni trwy’r llyfr ymwelwyr: kimkat0860k

word-doc:Welsh_Interpreter_121101

Ble'r wyf i? Yr ych chi'n ymwéld ag un o dudalennau'r Gwefan "CYMRU-CATALONIA" (Cymráeg)
On sóc?
Esteu visitant una pàgina de la Web "CYMRU-CATALONIA" (= Gal·les-Catalunya) (català)
Where am I?
You are visiting a page from the "CYMRU-CATALONIA" (= Wales-Catalonia) Website (English)
Weø(r) àm ai? Yùu àa(r) víziting ø peij fròm dhø "CYMRU-CATALONIA" (= Weilz-Katølóuniø) Wébsait (Íngglish)

CYMRU-CATALONIA

 

Adolygiad diweddaraf / darrera actualització / latest update: 2012-11-08, 2008-09-27, 2006-10-31

 

Fi de pàgina / Diwedd y dudalen