kimkat3523k Y Conffrens. Wil Sledgwr. 1896. The Merthyr
Times. The Dowlais Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar,
Brynmawr and Western Valleys Echo. Hurrah! O'r Dowlais ag e! Beth
wedwch chwi, gwyr Merthyr nawr wn i? Dyma dwtch i chi yn Brynmawr!
03-11-2020
● kimkat0001 Yr Hafan www.kimkat.org
● ●
kimkat2001k Y Fynedfa Gymraeg www.kimkat.org/amryw/1_gwefan/gwefan_arweinlen_2001k.htm
● ● ● kimkat0960k Mynegai i’r testunau Cymraeg yn y wefan hon
www.kimkat.org/amryw/1_testunau/sion_prys_mynegai_0960k.htm
● ● ● ● kimkat3465k Y Conffrens: Y Cyfeirddalen http://www.kimkat.org/amryw/1_testunau/sion_prys_159_y-conffrens_1895-1896_y-gyfeirddalen_3466k.htm
● ● ● ● ● kimkat3523k Y tudalen hwn....
|
|
|
Gwefan
Cymru-Catalonia Y Llyfr
Ymwelwyr / El Llibre de
Visitants / The Guesthook: |
(delwedd 6665) |
.....
(delwedd 9338f)
http://www.kimkat.org/amryw/1_gwenhwyseg/gwenhwyseg_cyfeirddalen_0934k.htm Y Wenhwyseg - y prif dudalen
http://www.kimkat.org/amryw/1_gwenhwyseg/gwenhwyseg_cyfeirddalen_2184c.htm El dialecte güentià del gal·lès
- la pàgina prinicipal
http://www.kimkat.org/amryw/1_gwenhwyseg/gwenhwyseg_cyfeirddalen_1004e.htm Gwentian dialect of Welsh – the
main page
(O “Newyddiaduron Cymru Arlein (Llyfrgell Genedlaethol
Cymru)”. Mae’n debyg bod 13 o benawdau o’r “Conffrens” yn y Merthyr Times yn
1894, ond nid yw’r rhifynnau o’r flwyddyn honno wedi goroesi, gwaetha’r modd)
....
|
|
|
||
|
|
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 4 Gorffennaf 1895. Y CONFFRENS. Dan. — Dyma hi etto, boys. Chewn i
ddim llonydd i fynd mlan. Mae'r Dowlais Reporter yn rhuo yn ofnadw etto. Ond
mae e yn mynd yn wanach, wanach bob tro. Mae'n wir fod gydag e ddigon o eire
at law, ond dos dim digon o sense yn y llythyr dywetha yna i lanw gwniadur
ddime. Wil Sledgwr. — Wel, fechgyn, dwy i
ddim yn cyd- fynd a codi sledge ddwylaw i ladd pryfyn; a pheth arall, mae'r
lecshwn ar bwys, dos dim amser i golli nawr i sylwi ar rhyw gorgwn bach di
fanners yn cyfarth. A gweyd y gwir dyw ymosodiadau y Dowlais Reporter ddim yn
werth i wasto powdwr a shots atto fe, ond os i chi yn mofyn mynd yn mlan i
weld beth yw sylwedd ei lythyr e, peidiwch a delo dim ag e yn bersonol, dim
ond yr argument yn unig, a bydded pob un o honoch chi mor fyr ag sydd bosib,
waeth mae gyda ni bynciau pwysig i ddod o flan y Conffrens nawr. Joe.
— Ma ni wedi gweyd nad yw hi dim yn deall y Conffrens. Mae hi wedi gweyd o'r
blan bo ni yn dweyd bod connection rhynto hi ag Eisteddfod 1892 yn Dowlais;
ma ni wedi replyo i hwna na dim ni dim wedi gweyd shwt beth, taw wlia am
Eisteddfod yn future o'n ni. The fact is
this, boys; ma rhaid i ni hala rhywun i ddarllen a explaino Conffrens iddi
bob wthnos; fel me ni wedi gweyd o'r blan, ma hi'n gweyd hefyd bod hi yn
demando apology wrthon ni, a hefyd ma hi gweyd, “it would have been vain to
expect it from such a quarter." Tyna consistency onite? Y ni dyle cal apology
oworthi hi wrth right, ond gadwn ni hi llonydd hys bod hi wedi dod i dyall y
Conffrens. Dai. — Mai e wedi gweyd fod yr
areithwyr yn Nghwrdd Blynyddol y Disablement yn ergydio at y Conffrens. Darfu
i ninau droi hyny nol ar awdurdod un ag oedd yn gwrando yno. Yr wthnos
ddiwedda mae e yn enwi Ald. Evan Lewis a Mr. Isaac Lewis fel rhai oedd yn
cyfeirio yn bendant at y Conffrens. Ond rw i wedi bod yn sharad a till o'r
boneddigion mae e wedi enwi, ag ma hwnw wedi dweyd yn bendant nad oedd e ddim
cyfeirio at y Conffrens o gwbl, ond at fasnachwyr yn Merthyr, a taw mistek y
Dowlais Reporter oedd dweyd y fath beth ond peth hawdd pasio iddo fe, am mae
yn Gwmrag odd y rhan fwya o honyn nhw yn sharad, a bod yntau ddim yn ddeall
yn dda beth odd gyda nhw mewn llaw. Harri. — Own i yn arfer meddwl fod
pob Reporter yn supposo i ddeall y siaradwyr mewn cyfarfordydd er mwyn rhoi
reports cywir yn y papure. Phil. – Dyna bert mae e yn esgus
atteb challenge Wil Sledgwr. Mae e yn gofyn y cwestiwn, “Was he foolish
enough to imagine I would run away from such as he?" Nid ei hala fe i
redeg off oedd amcan Wil, ond ei gal e i ddod i gwrdd ag e. Ond gwarchod
anwyl, rhedeg off nath e mor belled byth a galle fe, a troi nol wedyn a wavo £20
a mofyn i Wil ddod i gwrdd ag e ar y Gambling Line. Mae e yn mofyn cal rhoi
ei gonditions ei hunan lawr, ag yn gweyd ar yr un pryd fod e'n cymryd
challenge Wil i'r lan. Mae e'n gweyd yn un man caiff
Wil ddewis ei destun, ag mewn man arall taw examiner sy i roi testun ar y
pryd. Dyna gyssondeb, onte? |
||
|
|
|
||
|
|
Nat. - Mae eu gweyd daw e i gwrdd
a Wil Sledgwr, a gweyd wedyn taw cilo off neiff Wil. Dyna nonsense onte? A
mofyn i Wil i roi £20
lawr, a mae e wedi gweyd o'r blan taw “loafer yw Wil, a dyna ffolineb onte yw
meddwl gall loafer roi £20 lawr ar Gambling. Ned. - Mae e yn brago yn
anghyffredin bod y Philharmonic wedi cal 6d. mas o Wil Sledgwr ar nos Sul.
Pun ai owrth Wil neu o wrtho fe ceso nhw fwya y noswaith hyny? Pun ai owrth
"Loafer" neu “£20 Bouncer" enillodd y côr fwya trwy'r
rehearsal? Twm. — Y chi'n son am loafer! Ond
nid dyna beth yw Wil nawr; mae e wedi cael ei deitlo yn “irresponsible
nobody, grovellor, nondescript, croaking ignoramus, babbler, mud-thrower,
cur, mongrel, cats-paw, illiterate vilifier, loafer, bardd talcen slip, fugle
man, iconoclast." Ag ar ol rhoi pedwar-ar-ddeg o deitlau ardderchog fel
yna i Wil, swm y cwbl ar y diwedd yw: "Only a coal weigher." Dyma
hi ar y diwedd. Mae e yn meddwl ei fod e'n glever iawn ond whare teg iddo,
mae e wedi bod yn glever i wneyd ffwl o hono ei hunan, ag mae e wedi profi
nawr fod y dyn wrong gydag e mewn llaw, ag mae e wedi mynd mas o'n gafel ni.
Poor fellow, mae e wedi mynd yn hollol anobeithiol i wneyd dim daioni ohono;
yr oeddem yn meddwl pan y dechreuodd ymosod arnom ei fod yn mynd i wneyd
gorchestwaith. Ond druan o hono, y mae wedi mynd i'r tywyllwch eithaf, a phob
ergyd i y mae yn ymdrechu roi yn troi nol i'w niweidio ei hun. Mocyn. — Beth i chi'n feddwl am y
frawddeg ddywetha sy gydag e yn i lythyr am yr enw da mae Dowlais wedi golli?
Mae e yn cyfadde fod "enw da" wedi bod i Dowlais mewn cerddoriaeth.
Pwy wedd wrth yr arweinyddiaeth y pryd hwnw? Ah! Mr. Reporter, ai nid ydych
wedi tynu y ty ar eich pen eich hun, a methu lladd yr un Philistiad? Ai nid
ydych wedi gosod eich troed yn y fagl, a'r pry a geisiech rwymo yn hollol
rydd? Do, fe fu enw da i Ddowlais gyda Dan Davies. Cofiwch chi, dwi'n dweyd
dim yn fach am Harri Evaus. Bachan yn iawn yw Harri, a rwi'n sicir y bydd e'n
leader ardderchog, ac y cwyd o Ddowlais eto yn ol i'r hen safle. Pob
llwyddiant iddo, medda fi. Wat. — Wdw i wedi darllen hanes am
ddyn un tro wedi mynd mas i ddirmygu dynion neillduol, ond fe ddewisodd y Bod
Mawr asen i sharad ag e; ag ma gyda ninnau ddynion hefyd yn dirmygu a
gwawdio, ar peth goreu wy'n feddwl allir neyd yw engago donkey i gwrdd a nhw.
. |
||
|
|
|
||
|
|
Jim. — Ma rhai
personau eisiau dysgu manners iddyn nhw yn dost hefyd, ag fe leicswn i roi
cyngor iddin nhw i ddarllen y tair adnod olaf o'r 2 benod o ail lyfr y
Breninoedd cyn bo nhw yn mynd mas etto i basio remarks ar ddynion wrth ei
pasio nhw ar yr heol. Hen Simon. - Dyna ddigon nawr fechgyn, gadewch y pethau yna yn llonydd, a dewch i ni gal meddwl am bethau sydd yn fwy pwysig na hyna nawr. Yr wyf fi wedi clywed am rai o honoch yn dechreu myned i ryw back parlours mewn tafarnau i gynllunio ar gyfer yr etholiad nesaf, ac wedi penderfynu taw'r ymgeisydd rydd fwyaf o arian a chwrw yn yr adeg yr etholiad sydd i gael eich cefnogaeth chwi. Os oes pethau fel ynau [yna] yn myned yn mlaen, y mae yn rhaid eu dinoethi. Fechgyn anwyl, deffrowch at waith. Y mae Bwrdeisdrefi Merthyr ac Aberdar wedi arfer bod yn uchel yn syniad y wlad, ond ma nhw ar y down grade er ys rhai blynyddoedd nawr; ac ai tybed fod gwirionedd yn y si fod ystrywiau ar waith i ddwyn ymgeiswyr er mwyn tynu i lawr y mwafrif Rhyddfrydol er rhoi mantais i Dori i fyned i fewn? A ydyw i bosibl i Dori fyned fewn yn y bwrdeisdrefi byn? Ydyw, os yw yr hyn a ddywedi yn wirionedd; a pha beth fydd y canlyniad? Yr etholaeth bwysicaf yn Nhymru heb bleidlais o gwbl yn y Senedd. Os dewch i wybod am ystrywiau twyllodrus i'r perwyl hyny, dinoethwch hwy ar unwaith, gan nad beth fydd y canlyniadau. Dichon y bydd yn rhaid i rywrai ddioddef, ond fe fydd yn anrhydedd i ddioddef er mwyn arbed yr etholaeth rhag mynd i'r fath drybini annaele. Diameu genyf fod genym ddynion etto o'r stamp i wneyd merthyron, a sicr yw dim ond i rywrai ddechreu dod i'r ffront y bydd canoedd yn barod i ddal eu breichiau i fyny a mwy na'r cwbl fe fydd gwirionedd o'n tu, a bydd y gwirionedd yn sicr o lwyddo yn y pen draw. Darfu i Elias un tro ddigaloni a chlirio i ogof, gan gredu ei fod wrtho ei hun yn ymladd dros y gwirionedd ond yr oedd wedi camsynied; cafodd sicrwydd fod yn aros etto saith o filoedd heb plygu gluniau i Baal. Ymwrolwn ninau, a safwn dros y gwir, a pleidiwn y dynion hyny a gynrychiolant eu hetholwyr, ac nid troi ac ymostwng i rhyw glic Llundeinig. Yr hyn sydd yn gwneyd drwg dirfawr yn mhob cylch yw y clics yma; gwyddoch y fath ofid a chamdrinaeth ydyn fel gweithwyr yn gael yn Dowlais a Merthyr. Hefyd y mae clics Llywodraeth i'w cael, a dewch i ninnau gael cefnogi ymgeiswyr a ymrwymant i bleidio ac amddifyn hawliau eu hetholwyr, acnid ymostwng yn wasaidd i wasanaethu Clics Llywodraeth. Dyma fi yn tewi, a gofalwch, ie, gofalwch, beidio ymollwng ac anghofio'r ffaith mae dynion ydych. Dros y
Conffrens, WIL SLEDGWR. |
||
|
|
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 25 Gorffennaf 1895. Y CONFFRENS. Dan. - Wel,
boys, dyma’r lecshwn fawr wedi paso, a ninnau yn cwrdd heno etto heb neb o
honon ni wedi cal pen coch na black eye, ag i goroni'r cwbl wedi returno'r
ddau hen fember gyda majority crand. Harri. - Ie,
wir, ond truenu mawr fod Allen Upward wcdi cal ei adel mor isel ar y poll.
Dyma fachgen rhagorol, ag fe nelai fember yn iawn tae e ddim ond cal mynd
mewn, ag mae ddrwg iawn gyda fi na fyse fe mewn gyda D. A. Thomas. Ond chas e
ddim whare teg o gwbl. Fe drows y tide mor ofnadw yn ei erbyn e ar ol i'r
crys, “A seat in danger” ddod mas. Roedd e yn mynd yn mlan yn ardderchog, a
hyny heb ddim committees na chanvasso dim, dim ond dependo ar ei deilyngdod
ei hun; ond dydd Sadwrn, ag o hyny hyd y lecshwn, roedd y tide yn troi, a
rhai o'r rhai ag oedd fwya drosto fe yn troi gyda'r sitting menbers rhag ofn
byse'r Tori yn mynd mewn rhwng y ddau. Phil. —
Sitting members, yn wir: Nonsense o’r mwya. Roedd y Ty wedi tori'r lan, a din
nhw ddim yn sitting members o gwbl, ond candidates o flaen y borough, a
phigo'r candidate gore ddylen ni neyd, ag fe stices i atti hefyd i bleidio
Allen Upward a D. A. Thomas hyd y diwedd. Jim. — Wel,
wir, netho i ddim o hona, ta beth pan gwedodd e nad oedd e ddim yn mynd i roi
watches aur ag arian off fe droes i nghefn arno. Dic. — Wel,
ar count cal typyn o change fe etho i yn Dori y tro hyn ta beth. Ag wir fe
ddaeth ein dyn ni yn mlan yn ardderchog hefyd. Oni bai i'r Liberals i stico
fe fyse wedi mynd i mewn o'ch gwaetha chi i gyd, a fe stickson ni blumbo iddo
fe ar gount reduco votes i Liberals, iddo fe i gal shawns i fynd miwn. Phil. —
Fechgyn, own ni wedi clwed or blan fod Dic wedi mynd yn durncoat, ac heb ddim
lol wy'n cynyg i fod e yn cal ei esgymuno o'r Conffrens. Da. - Eilio'r
cynygiad. Cad, — Pawb
sydd dros hyny i arwyddo. (Oll yn codi dwylaw). Wedi pasio yn unfrydol. Falle
daw Joe yn mlan i roi penill ymadawol iddo. Joe. — Ar Dic y
dirty turncoat cas Rwy'n mynd i
basio'r sentence Crynho dy bac a cera mas I O gwmni “Boys y Conffrens.” Rhyw ail wyt
ti i'r Judas gynt, Wnaeth
werthu'i feistr ffyddlon, Ti droest yn
round fel ceiliog gwynt I werthu
d'egwyddorion. Y smoking
concerts gyda'u mwg, Y canu gwag a'r nonsense, A'r drinks a
gest a'th wnaeth rhy ddrwg I aros yn y Conffrens. Cadd Judas
gynt rhyw faint o ras I fynd i
grogi'i hunan, Yn lle bod
fel rhyw ellyll cas Yn poeni pawb
yn mhob man. Ond dyma ti
roi troi dy got A gwerthu'th
egwyddorion, Am stuff ith
wneyd yn drunken sot Unfit i gwmni
dynion, Yn mofyn aros
gyda ni, Sy'n pleidio
truth and prudence, Ac am dy
cheek nawr dyma fi Yn mynd i
baso'r sentence. Y'n awr at
once cer mas o'n plith A'th fwg,
a'th ddrinks, a'th nonsense, A phaid dod
nol i'n cwmni byth Heb brawf o
true repentance. Twm. — Well
done, Joe, wyt ti yn gaino fel bardd ac fel Cymro bob dydd. Ond gwelsoch
chi'r Merthyr Express yr wythnos hon, boys? Ma nhw yn ei gweyd hi yn arw am y
rhai oedd yn pledio Allen Upward; ond fe allwn ni feddwl dylen nhw fod yn
ddiolchgar fod Allen Upward wedi dod mas, onte |
||
|
|
|
||
|
|
fyse dynion
ddim wedi sticko cymynt gyda D. A. Thomas a Pritchard Morgan, a rhoi cystal
majority iddin nhw. Ag ma well “Polouious” a'i git i beido gweyd gormod,
onite fe gymerwn ni eu hachos nhw i'r lan. Mocyn. - Wyn
credu bydd i lecshwn ddywetha yn lle i rai members hefyd i sticko yn well yn
y Parliament o hyn i mas. Trwy fod Merthyr yn cal hawl i hala dau fember i'r
Senedd mae yn deg i ni hala dau fember hefyd. Wnaiff member a chetyn ddim o'r
tro i ni; ond gobeithio y bydd i'r members i ni wedi hala mewn y tro hyn i
sticko attendo a dadleu dros eu rights ni, ac ufuddhau i bleidleisio yn ol
teimlad y borough, ac nid yn ol eu mwmpwy en hunain. Wat. — Chydig
iawn o ddiwygiadau glown ni yn y Senedd nesaf etto rwy’n ofni. Mae’r Tories
yn mynd a fi yn glwt y tro hyn; nid dim ond yn Lloegr, ond yn Nghymru hefyd.
Dyna Penfro, Caerfyrddin, a Llanelli, Abertawe, South Glamorgan, a Chaerdydd
wedi colli eu gogoniant, a gellir ysgrifenu “Ichabod” uwch eu penau. Rhyw
Weinyddiaeth gymysglyd iawn yw hi yn mynd i fod: Toriaid ac Undebwyr yn
ffurfio y cabinet; ac fe fydd y gorden yn llaw Joe Chamberlain. Ffarwel i
lawer o’r mesurau i ni wedi bod yn hir ddisgwyl am danynt. Dyna Home Rule i'r
Iwerddon, Dadgyssylltiad a Dadwaddoliad i Elwys Loegr yn Nhymru, Employers
Liability Bill, Local Veto, &c. Ffarwel am 10 mlynedd, beth bynag, a
thyna Dy yr Arglwyddi yn ddiogel am dymor etto. Ond dyma Ned yn dod dan ganu.
Mae e wedi cael rhywbeth yn “Efail y Gof.” Gwrandewch arno, boys: Ned — Rol diodde'n
hir dan loesau blin Hen ddeddfau
celyd a dilun Mae pobl
Cymru yn gytun Yn dechreu
llawenychu. Yn lle
cyfreithiau gwag dilan, Cawn wneyd
rhai newydd spon bob un, Yn pleidio
hawliau dyn fel dyn, A chaal “Home
Rule i Gymru.” Yn lle i'r
tirfeddianwr mawr Bentyru golud
fel mae 'nawr, Mae'n rhaid
i’r gwr ddod ris i lawr A’r tlawd
fyn’d risiau fynu. Yn awr mae
amgylchiadau'r ddau Oddiwrth eu
gilydd yn pellhau, Caiff pethau
felly'u gwastadhau, Pan geir
“Home Rule i Gymru.” Mae ambell un
mewn llawer man Yn casglu
cyfoeth mawr i'w ran, Trwy wasgu’n
galed ar y gwan, Ai llethu i
druenu. Ond ha, ni
pheri hyny'n hir, Cyfiawnder a
deyrnasa'n wir, Ac heddwch
ffyna trwy y tir, Pan geir
“Home Rule i Gymru.” |
||
|
|
|
||
|
|
Mae Ymneullduwyr
Cymru am Gael
gwaredigaeth lwyr o’r cam O dalu degwm
i'r “Hen Fam” Sy'n
esgeuluso'i theulu; Ni chaiff
offeiriad Eglwys Plwy' Ei bum cant,
ac efallai fwy, Am weini i
hen wraig neu ddwy Pan geir
“Home Rule i Cymru.” Ffarwel i
orthrwm, trais, a sen, Caiff Cymru
etto godi'i phen, Bydd rhyddid
gyda’i faner wen Trwy Walia yn
teyrnasu. Nid Sais sy’n
gwawdio’n hanwyl iaith Na Scotyn
balch, na Gwyddel chwaith, Ond Cymry
glan gant wneyd y gwaith Pan geir
“Home Rule i Gymru.” Shoni. — Wel,
Ned, wyt ti yn mynd yn mhell ofnadw heno. Ble wyt ti yn cal lle i gredu y
pethau hyn? Ned. — At
awdurdod Joe Chamberlain. Shoni. — Joe
Chamberlain yn wir! Ned. - Ie,
Joe Chamberlain; i’ch chwi yn cofio fod e wedi gweyd na joine fe ddim a un
Government byth os na fyse dros gal Dadgyssylltiad ar un waith, a bod y
Liberals yn rhy slow gyda'r gwaith. A nawr mae e wcdi joino a Government trwy
fynd yn un o'r cabinet, a chwedyn ar ei eire fe i hunan mae gobaith da am
Ddadgysylltiad. Frank. — Ond
wyt ti'n gwbod fod e yn erbyn “Home Rule.” Ned. — Ond i
chi yn gwbod pan bo ni yn neidio am y pella bo ni yn mynd nol yn mhell i
starto rhedeg i gal speed, a nerth i neidio yn mhellach na rhai oedd o'n blan
ni; a falle bod Joe wrth gilo nol ar bwnc yr “Home Rule,” yn mynd nol i gal
speed i neidio'n mhellach na “Home Rule” i Ireland, ond neidio mlan i roi
“Home Rule” i Gymru hefyd. Wil Sledgwr.
— Wyt ti yn gweyd pethau rhyfedd heno, Ned. Allwn ni ddim ai llyncu nhw ar
hyn o bryd, ond gobeithio bod di yn dweyd y gwir, er hyny. Mae'r amser yn
mynd yn mlan, a gwell rhoi fynu nawr gan obeithio y try pethau allan yn well
nag yw y rhagolygon ar hyn o bryd. Dros y Conffrens, WIL SLEDGWR. |
||
|
|
|
||
|
(delwedd G3961a) (01 Awst 1895) |
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 1 Awst 1895. Fred. - Fe
leicswn i weyd gair i ddechreu heno. Ma gyda fi charge yn erbyn Wil Sledgwr
nad yw e ddim yn reporto'r Conffrens i'n plesio ni. Mae e ormod am gael ei
ffordd ei hunan, a reportith e ddim ond beth fydd gyda'i dasto ei hunan. Ac
am i fod e mor independent, wy'n cynyg nad i'n ni ddim yn mynd i subscribo
dim at i gadw e mlan fel ysgrifenydd y Conffrens o hyn i mas. Ac os ca i'n
ffordd i'n hunan dyna fel ma hi yn mynd i fod hefyd. Frank. — Beth
wyt ti yn roi at i gadw fe mwy na finne, leicswn i wbod. Wyt ti yn gwbod o'r
gore nag wyt ti ddim mwy na finne yn talu dim bid atto fe, wath din i ddim
wedi cal ein enrollo fel members o'r Conffrens. Outsiders yn dod nna yn
achlysurol i ni, fel wyt ti yn gwbod, a ma dy waith di yn son am beido talu
at Wil Sledgwr yr un mor ddisense a phe byse labrer na dipwr rubbish yn gweyd
na thalan nhw ddim at gadw checkweighers os nag i'n nhw yn supporto Pritchard
Morgan. Dai. – Dyna
fe, boys, gadewch rwbeth fel yna yn llonydd nawr, a dewch i ni gal sharad am
rwbeth arall. Pwy sy yn mynd i enill yn Llanelli wni? Shoni. — Wel,
ma well i ni adel hwna yn llonydd hefyd, a gadel i'r beirniaid i weyd hyny,
waeth i ni yn gwbod am rai mae eu sense nhw i gyd yn size eu dyrnau nhw, a’u
gwybodaeth nhw ngrym eu muscles nhw, a chwedyn ma pwnc y corau yn rhy
ddangerus i ni neyd dim ag e nawr. Jim. — A gadel pwnc
y corau naill ochor ynte, pwy sy yn mynd i enill y gader y tro hyn? Harri. — O rhyw hen bregethwr mi
gynta. Y chi yn gwbod bo nhw, gwyr y broad cloth, yn pwsho'n hunain i’r front
yn mhob man, a dos dim shawns i neb arall os na fydd e yn favourite gyda nhw,
ag mai yn bechod anfaddeuol os torith rhywun mas o'r groove ma nhw yn troi
yndo fe. Ma nhw just a'n hala i i gredu weithe taw dyna'r pechod yn erbyn yr
Ysbryd Glan yw meddwl a barnu yn wahanol iddyn nhw. Joe. — Ma
shew o wir yn y peth wyt ti yn gweyd. Y nhw sy'n formo'r inner circle, a ma
hi typyn o trieg i'r chair neu'r crown i slipo mas rhynto nhw i rhywun arath.
Pob respect iddon nhw gweda i mor bell a ma nhw deservo fe, ond dyw e dim
right bo nhw fel rhyw lot o emperors yn mynd i rulo pob peth fel se dim dynon
call i cal yn y byd ond i nhw. Ma nhw bothran o hyd am y Pope of Rome, ond ma
gyta ni lot o minor popes hefyd, ta nhw dim ond cal y chance. Pan bo ni yn
darthen y “Welsh Gossip” neu “Wales Day by Day” yn y daily papers, dos dim
son am neb just os na fydd reverend o blan neu initials wrth cwt i enw fe,
ond ma ni proud iawn o un peth bod Wil Sledgwr wedi cal diploma nawr. Os os
rhai wedi reduco total y teitls ma nhw wedi rhoi iddo fe lawr i bod yn un o'r
“Wretched little gang of Nobodies,” ma'r un sy'n writo “By the Way” yn y
Merthyr Times wedi galw “Mighty Wil Sledgwr” arno fe, a ma “mighty” just
cystal a “reverend.” Hefyd gall Wil nawr rhoi D.D. ar ol i enw, ma fe wedi
cal y teitl na gyda prominent man mewn public meeting in a public hall pan
oedd over a thousand people present, a fel ma chi gwbod ma D.D. yn signifyo lot,
among other things ma fo signifyo “D---l Dwl.” Tyna honour i Wil nawr fydd
cael rhoi D.D. ar ol i enw! Bydd chance iddo fe nawr i bod yn adjudicator
mewn Isteddfods, yn conductor public meetings, a chairman concerts mawr, wath
ma teitls yn mwy o help i dyn dod yn popular na abilities by far hefyd. |
||
|
|
|
||
|
|
Sami. — Wel,
Joe, wyt ti wedi cal leshans i sharad heno, ond gad i fi weid gair nawr. Wdw
i wedi bod lawr yn y wlad ar i'n holideis, ag fe gwrddes a hen bartner i ti
no; wedd e wedi colli gariad, ag wen ni yn teimlo drosto fe ag yn treio'i
gysuro fe. “Tut, paid hido,” medde fe, “fe rois i gystal cwpwl o regfeydd
iddi hi a gas hi ariod.” “Regest ti ddim o heni wrthi os bosib,” meddwn inne.
“Na,” medde fe, “wen i wedi mynd ddoi led cae o wrthi cyn hyny.” Ag wen i yn
meddwl am hyny wrth ddarllen am rhywun yn mynd i un o bapyre Cardydd i drin
yr iaith sy yn un o bapyre Merthyr. Fyse hi ddim yn ffitach iddo fe ddwad mas
i ysgrifenu ar hyny yn y Merthyr Times, i chi'n meddwl? Ned. — O, ma
hyna just yr un peth a ma rhywrai sy yn erbyn y “Conffrens.” Ddewan nhw ddim
mas i'r papur yn i'n herbyn ni, ond dewch chi iddyn nhw gal mynd i rhyw room
naill ochor, a dyna lle ma nhw yn pitcho mewn iddi hi slogo'i chalon hi arnon
ni wedyn, ag yn i'n galw ni yn “Wretched little gang of Nobodies” ag yn y
blan, ond treiwch chi i cal nhw mas i'r gole! Eik. - Na,
ma’r hen foys yn i watchan hi na ddewan nhw ddim mas i'r gole, Fel gwedodd un
o'u leaders i nhw wrtho i un tro, pan odd e yn trin y “Conffrens,” fe wedes i
wrtho fe os oedd y “Conffrens” yn gwneyd cam a nhw am ddod mas yn y Times i
gwrdd a ni. “Ah,” medde fe, “dyna beth i chi'n mofyn, rhen foys? Mofyn i ni
ddod mas i ga1 gneyd sport am ein penau ni iefe?” Dan. — Ma
hyna yn dangos bod i hachos nhw yn wan iawn cyn bo nhw yn lwo gollwn ni neyd
sport am i pene nhw. Dyna destun cân onte fe, boys? Nawr Joe, dere mlan. Wil Sledgwr.
- Dyna ddigon, boys: dropwch hi nawr: rych chi yn mynd yn rhy bell: ma digon
hawdd gwbod bod Hen Simon yn dost ag yn ffaelu bod yma; ond os nag yw e yma,
dyma fi yn rhoi'r damper arnoch chi, ag yn cyhoeddi fod y Conffrens yn tori
lan am heno, a thama fi yn packo'r tools lan ag yn mynd i roi tro am “Betti
Ffowc.” Dros y
Conffrens, WIL SLEDGWR,
D. D. O.Y. — Dyna
stroke sy yndo i nawr, Mr. Golygydd, wedi cal teitl mor grand! Wy just bod yn
rhy falch i nabod neb nawr. — WIL. |
||
|
|
|
||
|
|
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 8 Awst 1895. Y CONFFRENS. Ianto. — Welsoch chi beth odd gyda
Joe Hamersmith wrth ben drws ei shop yr wythnos ddywetha boys? “Politics are
strictly prohibited in the Smithy this week.” Ma ishe i ninne neyd run peth
yn y Conffrens hefyd, waeth ma'r Lecshwns wedi paso i gyd nawr, a fel ma'r
adnod yn gweyd, “Ofer dadl wedi barn.” Joe.
- Ma ni proposo bo ni gadel y canu mas hefyd, wath ma ni gweld nad yw hi dim
use i ni brago, na bounco, na challengo dim nawr. Gallwn ni
gweyd nawr run peth a dyn wrth cneifo mochyn, “Great cry, but little wool.”
Ma ni cofio, pan oedd Dan Davies gyda ni bod Dowlais yn prominent iawn yn y
musical world. Wedd dynon y pryd hyny, os bysen nhw yn writo yn y papyre am
Madam Patti yn i galw fe “Madam Patti, y Craig y Nos, near Dowlais. Ond nawr
diw enw Dowlais dim gwerth i mentiono fe, a bydd hi trick i ni cal llythyr yn
Dowlais mwy, os na bydd e wedi cal i rhoi ar yr envelope, “Dowlais near
Merthyr.” A trw bod hi wedi troi mas fel mai, ma rhaid i ni cadw music mas
o'r Conffrens mwy, hyd bo success yn dod i ni etto; trusto na bydd hyny dim
yn hir iawn, ag y gallwn ni cal y chance etto i gario leader y Dowlais Choir
o'r station dros y public street a cal procession crand gyda hi, hefyd. Ond
os wedi colli gyda music, ma ni with pleasure yn congratulato bachan o
weithwr o Dowlais ar i success yn yr Isteddfod, Mr. David F. Davies,
Berry-square. Tyna bachan bach o collier, a bachan neis yw hi hefyd, bachan
ma pawb sy yn nabod hi yn ffrind iddi; fe gweithodd i ffordd lan i cal
scholarship yn yr University, a ma hi wedi paso i examinations yn grand at
the end of his term. Mai credit bod bachan o weithwr wedi dod mas mor
excellent, a dyma hi etto wedi enill prize o £5 yn yr Isteddfod, and the only one i cadw
enw Dowlais lan, a ma ni wisho pob success iddi hi etto yn y future. Hugh. — Felly finnau hefyd, a
thyma fi yn ceisio rhoi fy nymuniad mewn penill —
|
||
|
|
|
||
|
|
Hen Simon. — Wel fechgyn, mae yn dda
iawn gyda ti fod yma, gyda chwi heno etto, a'ch clywed yn siarad mor barchus
am un o'ch cydweithwyr sydd wedi ymddyrchafu mor uchel. Gobeithio y bydd hyn
yn symbyliad i chwithau i ymdrechu. Fechgyn anwyl, cymerwch gyngor gan
henafgwr profiadol sydd yn dymuno eich lles. Dilynwch ei esiampl. Yn awr yn
nhymor ieuenctyd yw yr amser goreu i chwi os am enill safleoedd pwysig yn y
byd. Ieuenctyd ydyw y tymor goreu i droi y meddwl i'r sianel iawn. Ieuenctyd
yw y tymor goreu i'w droi i'r llwybr sydd fel y goleuni yn disgleirio fwy fwy
hyd ganol dydd. Os trown yn ol i chwilio tudalenau hanesiaetb, a
bywgraphiadau enwogion, cawn fod y rhan fwyaf o honynt wedi cyflawni eu
gorchestion yn ieuanc. Nid oedd Alexander Fawr ond 33 mlwydd oed pan fu farw,
wedi gorchfygu yr holl fyd adnabyddus. Gorchfygodd Buonaparte Itali pan yn 25
oed. Bu farw Raphael pan yn 37 oed. Enillodd Luther Germani at y Diwygiad
Protestanaidd pan tua 35 oed, a dechrcuodd Melanethon ei amddiffyn pan yn 21
oed. Dechreuodd Whitfield a Wesley ddiwygiad y ganrif ddiweddaf pan yn
fyfyrwyr yn Rhydychain, ac yr oeddent wedi cynhyrfu rhanau pwysicaf Lloegr
cyn eu bod yn 24 oed. Cafodd Byron ei hun ar ben pinacl uchaf anrhydedd
llenyddol pan yn 24, a chyfansoddodd Goldsmith rai o'i brif weithiau pan yn
ieuanc iawn. Yr oedd Golyddan wedi pasio ei M.D., ac wedi cyfansoddi ei
arwrgerdd “Iesu” (prif ddernyn ei oes) pan yn 23. Gallasem enwi Eben Fardd a
lluaws ereill pe bai amser yn caniattau, and y mae yr engreifftiau a nodwyd
yn ddigon. Joe. — Oud ma rhaid i ti considro,
Simon, bod poverty yn stumbling block ar ffordd gweithwrs i dod mlan a gneyd
mark fel yna. Ma fe wedi
cadw lot lawr, a byse wedi cal honour o cal i claddn yn Westminster Abbey, ta
nhw cal fair play; ond yn lle hyny wedi cal y claddu mewn desolated spot mewn
rhyw country churchyard heb cymynt a careg i dangos i bedd nhw. A galler
gweyd am denyn nhw run peth a gwedodd Thomas Gray, yr English poet:
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 22 Awst 1895. Y CONFFRENS. Mocyn. — “Circumstances alter cases,” onite
boys? Ag mae rhaid i ninau roi fyny heno i gael rhagor o hanes Twm o'r Nant,
fel own ni wedi meddwl, a'i bosbono fe hyd rhyw amser mwy cyfleus. Rhaid mynd
miwn heno at bwnc y Registro yma, waeth dyna fel wy yn gweld y Political
Parties yr wythnosau hyn. Run ninau wedi bod mor fyshy gyda nhw yr wythnos
ddywetha yn chwilio am y voters colledig, nes bo ni yn ffaelu cwrgd [sic;
cwrdd] a'n gilydd fel “Conffrens” o gwbl; a chan bo ni wedi cwrdd heno beth
ta ni yn cal tipyn o beth ma'r gwyr tai cwrdde ma yn alw yn gwrdd eglwys ar
bwnc y backsliders o'r Conffrens. Ag nawr Wil wy yn galw arnat ti alw eu
henwau nhw mas. Wil Sledgwr. — Y cynta sy gyda fi alw yw Wat.
Dw i ddim wedi weld e os cetyn. Sami.- — Wdw i wedi weld e sawl
gwaith, a bo tro pan bo fi yn gofyn iddo shwt mai e, atebith e ddim o hono i,
ond codi ben a gneyd rhyw hen dagell fowr r'un peth yn gowyr a dafad yn
Clefyd y Pwd. Ond byse fe ddim ond ateb fel arfe[r] fysen i ddim yn gwbod dim
bod e wedi pwdi. Twm. Wel, fe gweles ine fe un noswaith hefyd,
a fe ofynes i yn serchus reit iddo fe, “Shwt mae heno, Wat?” Ond atebodd e
ddim nol, ond cwni i ben lan, a cau'i chops yn gwmws fel se fe wedi cal y lock-jaw; ag off ag e heb ddishcwl arna i, ag yn dalai
hunan mor stiff a byse fe wedi llyncu pocer. Cad. — Ma rhaid i ni apwyntio dau i fynd i
sharad ag e. Wil Sledgwr.
— Y nesa sy gyda ni yw Shoni. O dear, ma Shoni wedi mynd i
rhyw gyffwr rhyfedd iawn. Mae e wedi laru yn deg ar y “Merthyr Times.” Mae e
yn ffaelu dyall ffor ma'r Editor yn gadel i shwt fwnci o sgrifenwr a Joe
Hammersmith i hala dim miwn i'r “Times,” wath mae e yn ysgrifenu mor
ddibwynt, medde fe, a “Bachan Ifanc” y Darian;” ag odd e yn gweyd wedyn am
Wil Sledgwr taw dyn drwg yw e, nad yw e ddim yn amcanu at ddim yn y byd ond
ymosod ar personalities o hyd. (A fe wedes i wrtho fe nag oedd e ddim yn
dyall y “Bachan Ifanc,” na “Joe,” na “Wil,” ag nag own i ddim yn gweld dim yn
bersonol gyda Wil un amser, ond trin egwyddorion o hyd. Ag os odd personau yn
cal eu clwyfo, ta nid bai y Conffrens oedd hyny. Doedd dim eishe i neb
wisgo'r cap os nag odd e yn i ffito fe. |
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
Cofiwch taw hen arferiad dlawd yw
cnoi a thraflyncu eich gilydd, ond ewch at y troseddwyr, ac os methwch eu
hadenill trwy ymresymu a hwy ar dir teg a rhesymol, yna dewch a'n hachosion o
flaen y Conffrens. Creadur i ymresymu ag ef yw dyn, a cham mawr ag unrhyw un
yw ceisio ei guro a'i bardduo yn ei gefn. Ianto. — Well done, Simon, mae
rhyw sense gyda ti o hyd. Rown i yn teimlo yn ofnadw yr wythnos ddywetha wrth
weld llythyr blagardaidd un o gynghorwyr Merthyr mewn papyr newydd Toriaidd.
Peidiwch chi meddwl taw Tori w i achos mod i yn darllen papur Tories, ond wy
yn leico profi pob peth, a treio dala yr hyn sydd dda. Mae yr ysgriblwr hwn
wedi gadael papyrau poblogaidd Merthyr, a hela mewn i rhyw bapyr bach o
Pontypridd i ymosod mewn ffordd flagardaidd ar rai o fechgyn Dowlais. Ffwl
fyddai unrhyw ddyn a elai i godi corff marw o'r
bedd, a mynd ag e i gornel y fynwent i wado fe am nad oedd e ddim wedi bleso
fe. Gan fod pwnc y dwr wedi paso, a bod rhaid i ninau dalu am dano, gadewch i
ni gal dwr glan nawr, ag alla i ddim a godde gweld neb yn rhedeg a treio
towli baw a llaid a llaca iddo. Os talu am ddwr glan, gadewch i ni gal dwr
glan. Os yw ffrwgwd y Water Bill wedi marw, gadewch i ni gael ei gladdu e, ac
ysgrifenu “Rest in Peace” ar ei fedd e. Harri. — Gadewch i ni gael newid
ymadrodd nawr boys. A wyt ti Wil yn mynd i dderbyn y teitl ma Joe Hamersmith
yn roi i ti yr wtlinos ddywetha. Wil Sledgwr. — Wel wdw i ddim yn
dyall beth mae e yn feddwl wrth roi teitl i fi, pun ai o barch mae e yn ei
hinto fe, ynte odi e yn meddwl bod hi yn bryd i ti roi'r ffidl yn y to, a
meddwl yn ngwni i ar y shelf naill ochor ru'n peth a ma nhw yn gneyd a gwyr
mawr wedi mynd nad i'n nhw ddim yn dda i ddim. Rwyn gwrthod, Mr, Joe, i gal
i'n nghwni i'r Peerage, wrth cha i ddim bod yn mysg y Commons wedyn. Wy yn
mofyn cal bod yn instrument defnyddiol tra bo fi yn cal yn ngadael yma, ag nid
i'n rhoi i mewn cage yn y British Menagerie. Free lance wy yn mofyn cal bod,
ac nid ornament yn yr useless chamber. Rwy am gal gweyd un gair wrthoch
chwithe, fechgyn. Pan bo chi yn sharad yn y Conffrens, byddwch yn ofalus beth
i chi yn weyd, fel na bo eishe i neb o honoch chi hala ar i'n hol i bore
trenoth i ofyn beth wy wedi reporto, waith i'n ffordd i'n hunan fyna i fel
reporter. Dos dim ots gyda fi faint o niwed wna i i'r Conffrens, a dos dim
ots gyda ti ddim taten taw ni yn cal i'n nhroi mas gyda chi, a gorfod mynd i
edrych am job i rywle arall. A cofiwch nawr, dyma ti yn rhoi adnod i chi ar y
pwnc: “Meddyliwch ddwy waith cyn dweyd unwaith,” a chofiwch hefyd taw'r peth
sy i fod dan sylw y tro nesa yw yr Annual Turn-out sy i fod yr wythnos nesa. Dros y Conffrens, WIL SLEDGWR, D.D. O.Y. — Rwy yn mynd i roi'r teitl i
gadw mewn drôr ar ol y tro hyn, rhag ofon i spwylio fe, hyd nes bo lecshwn yn
dod eto. — WIL. |
||
|
|
|
||
|
|
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 29 Awst 1895. Y CONFFRENS. Phil. — Dere
mlan yn rhwydd, Wil, ma llythyr yn waitan i ti ar y ford. Wil Sledgwr.
— Dyma fe hefyd, boys, a mae e wedi cal i addresso yn grand hefyd — To the Right
Honourable Wil Sledgwr,
D.D., Lord
Jilyfalog of Dowlais Top. Dan. — Beth
yw e, public neu preifat? Wil Sledgwr.
— Public. Oll. — Mas ag c ynte. Wil Sledgwr. — Gosteg yn y llys ynte.
Dyma fe: — Twmpyn Gwyddon, Awst 23ain, 1895. FY ARGLWYDD, Rhynged bodd i'ch
urddasolaf ac ardderchocaf Arglwyddiaeth i dderbyn oddiwrthyf y gân ganlynol,
ar Fesur “Wmffra Huws.” Cefais fy nhemtio i'w chyfansoddi ar ol darllen
llythyr y “Bachan Ifanc" yn y Darian yr wythnos hon, yn yr hwn y mae yn
cyfeirio at yr anghyfartaledd rhwng cyflogau y "sowdjwrs" cyffredin
a'r "officers,” a chan nad wyf yn gwybod cyfeiriad y "Bachan
Ifanc." Yr wyf yn ei danfon I chwi gan obeithio y bernir hi yn dcilwng o
gymeradwyaeth y "Conffrens,” ac yr anfonwch hi i'r Merthyr Times, fel y
gallo y “Bachan Ifanc" gall [gal] cyfleustra i'w gweled. Crcdwyf ei fod
ef fel pob dyn call arall, yn darllen eich gohebiaethau aruchel a chlasurol
yn y newyddiadur hwnw. Meddaf yr anrhydedd o fod, fy Arglwydd, y mwyaf ufydd
a’r mwyaf gostyngedig wasanaethwr i'ch Arglwyddiaeth. CROPYN
EITHYN. PA LE MAE EIN
RHAN? Ar ddydd yr
etholiad mae cynhwrf a swn, A llawer yn
rhedeg oddiamgylch, fel cwn, Ar ol yr
etholwyr, i'w cymell i’r lan, I roddi eu
pleidlais, a gwneuthur eu rhan. Rol cael y
dyfarniad ac enill y dydd, Bydd pawb am
yr uwchaf yn bloeddio yn rhydd; Ond daw
cyfnewidiad mawr yn y man, Pan ddeuaut i
ofyn, “Pa le mae ein rhan?” Aiff rhai o'r
ringleaders i gwrdd a'r gwr mawr, Bydd yntau yn
cashio yr arian i lawr; Ac yna'n
llechwraidd hwy ant i ryw fan, I drefnu yn
ddirgel, pa faint yw eu rhan. Hwy ront eu
pum punnoedd o'r neilldu yn rhwydd, Gan wenu'n
galonog wrth wel'd y fath lwydd; Ond dacw'r
rhai ereill yn dyfod i'r lan, Gan uchel grochfloeddio, “Pa le mae
ein rhan?” A hwythau'r
llwynogod, yn orlawn o dwyll Ofynant am
osteg, a chydig o bwyll, Fod gobaith
eu helw yn myned yn wan, Caent bedwar
o sylltau, a dyna eu rhan. |
||
|
|
|
||
|
|
Syn peri i'r
bechgyn i deimlo yn syn, Eu lleisiau
ddyrchafant yn uwch, uwch i'r lan, "Ni fuom yn
gweithio o foreu hyd hwyr, Er cael yr
etholwyr i fyny yn llwyr, A rhedeg
oddiamgylch nes myned yn wan A'n crysau yn
wlybion, a ble mae ein rhan? "Collasom
ni hefyd ddiwrnodau o waith, Fel ffyliaid
gwallgofus, a ble mae ein rhan? “Bwriadem yn
sicr gael mis o ddwr mor, A chan nad oedd
genym ni godaid yn stor, Gobeithiem gael
cymorth i'w chwyddo i'r lan, “Y ni gadd
gyflawni y bryntwaith i gyd, Y ni wnaeth
wrthsefyll y storm ar ei hyd, Y ni gadd y
dirmyg a'r gwawd yn mhob man, Y ni wnaeth y
cwbl, ond ble mac ein rhan?” “Y bosses
ymffrostgar sy'n derbyn y clod, Ar rhai fu’n
gwneyd leiaf gadd bum punt i'w côd, A ninau yn methu
cael pum swllt i'r lan, Wel, teg ydyw
gofyn, pa le mae ein rhan?" Bod
"sowdjwrs” yn derbyn mor lleied o dâl. CROPYN
EITHYN. Shoni. — Wel,
myn brain, boys, ma hona yn dda, a chan ein bod ni wedi meddwl siarad am y
turn out geso ni, ma gyda fi gân ar tune y “Mochyn Du," wy wedi neyd i'r
lot o hono ni ath i Bont Nedd Fechan. Wrth gwrs, ma Joe yn mynd i neyd cân
i'r lot ath i Ystradfellte
ar ol cal yr hanes yn llawn pwy oedd y rhai gwmpodd i'r afon wrth gario'r
merched yn gro's wrth ddod nol o'r caves. Ond dyma nghân i yn barod, a fe
cana i ddi os joinwch chi i gyd yn y chorus: - Ar rhyw foreu
yn ddiweddar, Gwelwyd torf
o ienctyd hawddgar, Mewn
llawenydd yn dod allan, I fyn'd
ffwrdd i Bont Nedd Fechau. Ar ein taith
i Pont Nedd Fechan. Wrth siop
ddillad roedd dau gerbyd Wedi dyfod
i'n cymeryd, Llanw rhai a
wnawd yn union, Paub yn
teimlo'n ysgafn galon. Yn y cyntaf gyda'r dreifar, Yn ymddangos
fel dan gaffer, Yr eisteddai
dau o'r bechgyn Yn gysurus
anghyffredin.
Wrth eu gwenau
gcllid gweled, Bod hwy'n
teimlo’n gysurus, Gyda’r cwmni
llon dyfyrus. |
||
|
|
|
||
|
|
Torf o fechgyn
ydoedd yma, Pawb yn canu am
y llona, A Wil Sledgwr,
clerk y Conffrens, Yn eu plith yn
siarad nonsens. Yn yr ail
roedd glan rianod, ’Nghyd a'r
carver gyda'i briod; Hefyd gwelid
ambell fachgen, Yma’n llon yn
nghwmni'i “wedgen." Yma roedd ein lidar medrus, Bron a dotio
gyda'r ledis; Ei brif
ymdrech ef o'r cychwyn Ydoedd cadw
rhain i chwerthin. Roedd y nen yn dra chymylog Yn arwyddo diwrnod gwlawiog, A chyn cyrhaedd pen y mynydd Cafwyd amryw o gawodydd.
Hyd nes dod i
bentref Hirwen, Lle'r aroswyd
rhai mynydau, Am
refreshment nol yr eisiau.
Hyd ffordd
noethlwm dros y Comin, Nes dod lawr i
ddyffryn ffrwythlon Pawb yn teimlo'n
llon eu calon. Trwy Glyn Nedd
yr aem dan ganu, Pawb a'u
lleisiau'r [lleisiau'n] dal heb grygu, Nes cyrhaeddyd
ein harosfan Yn nhawelwch
Pont Nedd Fechan. Mewn yn gryno
awd i’r gwestdy, Lle roedd
byrddau wedi'u trefnu; Dacw'r bechgyn
yn llawn gwenau 'N cario'r bwyd
i fynu'r grisiau. Dacw'r merched
mewn hwylusdod Nawr yn hulio'r
byrddau'n barod; Yntau'r carver
parod medrus, Dorai'r hams i
fynu'n ddestlus. Daeth yr alwad,
“Bwyd yn barod,” Pawb ar unwaith
sydd yn dyfod; Ac mae'r merched
oll mor serchog Nawr yn bwydo'r
rhai newynog. Yma cafwyd
gwledd ragorol, Pawb yn cael eu
gwala'n hollol Roedd yr ymborth
o’r rhagora, Yna ar ol llwyr
ddigoni, Aethom allan i
bleseru; Yn llechwraidd
ai'r cariadon |
||
|
|
|
||
|
|
Ond fe welodd
rhai yn addas I fyn'd mlan i
"Quar y Ddinas;” Awd yn mlaen hed
neb yn llwfwr Hyd nes dod at
bydew dwfwr. Fe aeth rhai i
dreio codi Chydig bach o'r
dwr i fynu; Dyma floedd yn
treiddio'r dyffryn, Hyd nes llanw
pawb a dychryn. O'r fath arswyd
gawsom ni, &c. “Beth oedd
yma," gwraig yn galw, Ac roedd ami
olwg arw; “Off a chi, y
sêt aflonydd, Ni biar pwmp,
gadewch e'n llonydd." Ar ol gwella o
effeithiau Screch fu bron a
hollti'r creigiau, Aethom mlaen
mewn modd hamddenol I weld
golygfeydd arddunol. Ar ol syllu a
rhyfeddu Ar ol y
golygfeydd o'n deutu, Dringo lan i ben
y creigiau, Disgyn wedyn i'n
hystlysau. Gweld yr afon yn
ymgolli Yn y creigiau
wnai ein synu, A'i gweld etto,
yn mhen amser, Yn ymgodi yn y
pellder. Y mae yma rhyw
aruthredd, Effaith rhyw
gynhyrfiad rhyfedd, Barodd i hen
esgyrn anian Gan y cynhwrf
dori allan. Ond rhaid gado'r
lle rhamantus, A dod nol am
ymborth blasus, Ac yn swn “Hen
Wlad fy Nhadau” Rhaid yw cychwyn
tuag adrau.
“Nad yw'r melus
heb y chwerw:” Mae'r gwlawogydd
yn cynyddu, Ninau nawr yn
dechreu gwlychu. Y mae’r gwlaw yn
dod yn drymach, Ninau'n mynd yn
wlypach, wlypach, Mae'r ceffylau
yn diffygio, Gan y daith, a’r
gwlaw’n eu curo. Pan gyrhaeddwyd
nol i Ddowlais, Y mae pawb yn
dal y. fantais, I fynd tua'r tai
yn union, Er mwyn tynu’r
dillad gwlybion. Ond er gwlychu
gan wlawogydd, Cawsom
bleserdaith ysblenydd: Pawb o'r
"Conffrens” sy’n dymuno Am ei bath yn
fuan etto. O mor llon yr
oedden ni, &c. Wil Sledgwr.
— Well done, Shoni, dyna gân ddesgrifiadol o'r daith. Os ceson ni ein glychu,
fe fuon ni yn mwy lwcus na'r lot arall; gwlychu wrth ddod sha thre geson ni.
Fe ffaelson fod gyda’n gilydd i gyd ar y turn out, ond beth tan ni meddwl am
gal swper heb fod yn hir? Ond fe adewn y mater heno, am ei bod hi yn mynd yn
ddiweddar. Dros y
Conffrens, WIL SLEDGWR. |
||
|
|
|
||
|
|
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 5 Medi 1895. Y CONFFRENS. Shoni. — Wel, fechgyn, run i wedi
bod yn son yma am gael typyn o hanes “Twm o'r Nant.” Rwy wedi clwed show o
storyhais am dano eriod, pun a odyn nhw yn wir na
beidio. Mae un o honyn i nhw rhwbeth yn debyg i hyn. Fe wedir i fod Twm un
tro yn gorwedd lawr ar bwys cae iawn [sic; = llawn] o wenith, a bod rhyw
ffeiriad wedi dod heibio, a hwnw yn meddwl cal y trecha ar Twm, fe wedodd: - “Dyna foreu braf dymunol, Y mae'r haul yn gwenu'n siriol, Pob peth o'm cylch sy'n hardd ei
lun Ond bywyd dyn annuwiol.” Ond dyma Twm i'r lan ar unwaith.
ag yn ei atteb e fel hyn: — “Dyma gae o wenith gwrol, Sydd yn tyfu fynu'n raddol, A’r ddegfed ran gaiff fyn'd i
ma's, I gynal gwas y diafol.” Mocyn. — Doedd Twm yn fawr iawn o
ffrynd i'r ffeiriadon, a doedd y ffeiriadon ddim yn ffrynd iddo yntau hefyd.
Fe glwes innau i fod e un tro wedi cwrdd a ffeirad, a fe ofynodd hwnw iddo fe
beth oedd ei farn e am a gwahanol enwadau. “O,” medde Twm, “dyna marn i ar y
cwestiwn. Ma'r Indipendiaid yn crynhoi'r defaid at i gilydd, y Wesleyaid yn
gofalu am denyn i beidio cwmpo a thori coesau, y Methodistiaid yn pigo rhai
gore mas o henyn nhw, y Baptist yn golchi nhw, a'r ffeiradon yn cnifo nhw i
gyd.’ Sami. — Fe glywes innau stori am
dano fe hefyd, pan oedd e lawr yn rhyw bart o Shir Gâr yn halio cwed; bod e
wedi meddwi, ac yn cysgu yn rhondyn yn claish y claw, a bod rhewin wedi dwad
atto fe a gofyn iddo fe, “Helo Tomos Edward, chi sy man hyn?” a dyma yntau yn
ei atteb e fel hyn: - “Thomas Edwards yw fy enw Ond “Twm o'r Nant” gwna cant fy ngalw.” “Wel Thomas Edwards bach,” medde'r
dyn, “Shwt dethoch chi i’r shôp hyn?” O,” medde ynte nol yn y fynyd: - “Y
brandi coeb godymodd gant Rows ergyd teg i “Twm o’r Nant.” Hugh. — Llawer iawn o chwedlau
sydd wedi cael eu deyd am yr hen gymeriad rhyfedd, a llawer iawn o ddirmygu
sydd wedi bod arno, yn enwedig gan offeiriaid, ac y mae llawer heddyw yn
ceisio cadw cyfansoddiadau penigamp y cawrfardd hwn o afael y werin am fod ei
chwaeth yn rhy iscl, meddent hwy. Ond y gwirionedd am dani yw hyn: yr oedd
Twm yn elyn anghymodlawn i Ddefodaeth Eglwysyddol, a sectyddiaeth benboeth,
ac yr oedd bob amser ar ei eithaf yn dinoethi twyll a rhagrith. Dyfynaf
benill neu ddau allan o gan faith o 20 penill sydd ganddo ar “Ddallineb
Eglwys Loegr.” |
||
|
|
|
||
|
|
Y seremoniau sy ar eu 'menydd, Yn llygru'n llawn ei dawn a'i
dennydd, Hi aeth o Fabilonaidd lanw, Fael anfuddiol fel yn feddw, Hi ydyw 'sywaeth Laodisea Eglwys ddioglyd. Llyn tro ehud, yn llawn traha; A'i
bugeiliaid aeth (os gweli) Yn fleiddiaid creulon, Neu gwn mudion, di-rwymedi. Y gweinidogion mawraidd dioglyd, Sydd yn cynnwys Eglwys waglud; Eisiau edrych at y winllan, Mae chwyn ac efrau'n codi allan; Eiriau gweithwyr ffyddlon dyfal, I'r cynhaua; Ond mae rhain yma mor anaml; Crist a'i nerth i ni'n gynorthwy, Hebddo genym, Diau'r ydym'n anghym'radwy. Nid mewn sect na pharti o ddynion,
Offeiriadau nac esgobion; Gwyr y cwrdd na neb sy'n cerdded, Mae Eglwys onest heb gamsynied; Ond lle bo Crist i'th wir oleuo, Dos
a disgwyl, Galon
anwyl, a glyn yno, Na
orphwys ddim ar un cyflawniad, Heb iawn wirioncdd, Effro, i'th cyrredd, o ffrwyth
cariad. Dyna tri phenill i chwi, fechgyn,
a dichon fod pethau fel yna wedi tynu llawer o elynion i Twm. Gwir yw ei fod
yn arfer iaith noeth, yn galw pobpeth wrth ei enw mwyaf cyfarwydd. Nid oedd
Twm yn perthyn o gwbl i'r pregethwr hwnw a osodai
uffern allan “fel y lle hwnw nad oedd gweddeidd-dra ddim yn caniattau iddo
ddweyd ei enw.” Na, galwai ef bobpeth bob amser with ei enw adnabyddis, ac
felly hawdd i'r rhai ag oedd yn cael eu blino gan ei syniadau oedd codi'r cri
fod ei chwaeth yn isel. Cofiwch nad wyf fi ddim yn cymeradwyo pobpeth yn
hanes Twm. O na, pell iawn wyf o hyny; ond ei weithiau gorchestol, trueni
ydyw na fyddai y wlad yn gwybod rhagor am danynt. Ond os darfu llawer ei anwybyddu
nid felly y gwnaeth pawb. Nid yw fel llawer o brif lenorion y genedl wedi
cael ei adael yn hollol ddisylw, heb gymaint a chareg i nodi “man fechan ei
fedd.” O na; os byth y digwydd i chwi fyned i fynwent yr Eglwys Wen, ger
Dinbych, cewch weled ei fedd faen ac arni y canlynol wedi ei gerfio: - “Here
lieth the body of Thomas Edwards, of Nant, the Cambrian Shakespeare, with his
wife and four of his daughters. Died April 5, 1810, aged 71.” Ar yr ochr
arall i'r maen, y mae y geiriau “Llyma y Claddwyd” i'w gweled, wedi ei cerfio
ganddo ef ei hun; bwriadu ei gorphen hyd at osod y dyddiad i lawr; ond torwyd
ei hoedl cyn hyny. Oddifewn i'r Eglwys y mae maen mynor wedi ei osod i fynu
er coffadwriaeth am dano gan Gymdeithas Cymrodorion Dinbych, ar yr hwn y mae
y ddau englyn canlynol i'w gweled: — Gair da roi i gywirdeb - yn benaf;
Ni dderbyniau wyneb; A rhoi sen i drawsineb, A'i ganiad yn anad i neb. |
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 12 Medi 1895. Y CONFFRENS. Joe. — Wel,
boys, ma chi wedi insuIto ni awful last week, ond ma ni yn mynd i watchan y
first chance heno. Odd da chi dim bysnes i exposo ignorance ni o Welsh
subject, a cofiwch chi ma ni yn mynd i rhoi song heno a'r subject ma ni wedi cal
personol experience yndo fe a cewch chi dim chance i galw monkey twp arnon ni
heno, a tyma fe: — Boys y Conffrens mynd o cartre, Dest a boddi,
In the brakes
to Ystradfellte, Dest a boddi;
When we started
in the mormng, Yr oedd
nature fel mewn mourning, A'r cwmwle
gyd were weeping, Peth ma rhai
yn galw raining, Dest a boddi;
And the party
now were vexing, Dest a boddi.
Roedd y
merched gyda'r bechgyn, Very happy, Yn enjoyo'n
anghyffredyn, Very happy; Roe'n i gyd
yn deg-a'r-ugen, Un o rhain yn dod o Llunden, Ond er
starto'n hynod llawen, Fe gawd lot o achos llefen, Dest a boddi,
Cyn gwcld
Dowlais lan drachefen, Dest a boddi.
Paswyd Hirwen
a Phenderyn, Dechre gwlychu:
Roen ni nawr yn bexo sopyn, Dechre gwlychu;
Ond mewn
gobaith gnele gliro, Mlaen o hyd yr oen yn dreivo, Hyd nes gnethon ni arrivo, Wrth y ffarm
lle'r oen i stopo, Dechre
gwlychu, Lle'r oedd
menyn da i'n suito, Dechre gwlychu. Yn y bore fe
afalson Fod yn
drefnus, I gael cig a
bara ddigon, Dyna drefnus;
Ond er mwyn
cael bod yn ddeche, Menyn hefyd
oedd yn eisie, Ac fe brynwyd
(cywch y geirie) Bedwar pound
o'r menyn gore, Dyna drefnus, Er cael feedo'n dda o gartre, Dyna drefnus.
|
||
|
|
|
||
|
|
Ar ol i ni
fwyta'n hearty, O'r danteithion,
Rhaid oedd mynd
i mas 'da'n gyly', Fel cariadon, Ond cyn bo ni'n
mynd i starto, Roen ni wedi llwyr
arrango, I fod genym
ddigon etto Erbyn bysen ni'n
returno, ’N llon ein calon,
Ar ol bod trwy'r
lle'n enjoyo ’N llon ein calon.
Ffwrdd a ni yn llon ein calon, Gyda'n gylydd,
Heb ddim
trafferth dros yr afon, Gyda'n
gylydd; To the caves
yr oen yn marcho Fel rhyw Stanleys
yw [sic; = yn] exploro Am rhyw dair
awr buon ni yno, Mewn rhyfeddod
yn enjoyo, Gyda'n
gylydd. Nes daeth’r
amser i returno, Gyda'n
gylydd. We came back
i lan yr afon, O'r
excitement! Buon ni dest a tori'n calon, O'r
excitement! Roedd yr afon
wedi cwni, Fel nad oedd
dim modd i'w chroesi, A dim pont i
fyned drosti; Ag mae’r
merched bach yn gwaeddi O'r
excitement! Ac mae’r
bechgyn dewr yn crynu, O'r
excitement! Yma buwd am
awr mewn study, Bron a danto,
Ffaelu gwbod
ffordd i groesi, Bron a danto;
Ond daeth
dodge i fewn i'n pene, Off a'r
sgitche, lawr a'r sane, Torchi
trousers lan i'r coese, Cwni’r
merched ar ein cefne, Bron a hurto;
Off trwr afon
fel ceffyle, Bron a hurto.
Dyma splash,
splash, splish, splash wedyn, Bron a boddi;
Un o'r boys
ar lawr yn rhondyn, Bron a boddi;
Tra mae'r
wedgen hyd ei haner, Yn y dwr yn
fawr ei phryder, Ac yn
gwaeddi, "Wb, wb, murder," Second
Johnstown's great disaster, Bron a boddi; O what shall
I tell my mother? Bron a boddi. Un ar ol y naIl sy'n cwmpo, Bron a boddi; Gan y tonau'n cal eu twmlo, Bron a boddi;
Ond ar ol
cael bob o wlychfa, Fe gyrhaeddodd y
diwedda Fynu'n ddiogel i
ddiangfa; Nawr am redeg
mewn modd llipa, Bron a boddi, Tua'r ffermdy am
y cynta, Bron a boddi. |
||
|
|
|
||
|
|
Nawr am fenthyg
dillad sychion, Dyma drwbl; Ond ni feddai'r
ffermdy ddigon, Dyna drwbwl; Ac yn ngwyneb
peth fel hyny, Bu rhaid hongian
rhai i fynu, Yn y simne fawr
i sychu, Tra mae'r lleill
yn mynd i daclu, Dyna drwbwl, Bwyd yn barod
rhag newynu, Dyna drwbwl. Ond nid hyna
ydyw'r cwbwl O'r helbulon; Fe ddaw trwbwl ar
ol trwbwl, Blin helbulon; Pan oen ni i mas
yn brwydro, Mewn i'r Room fe
slipodd Carlo, Ac o'r menyn
gwnaeth ein slopo, Ninnau nawr heb
ddim i feedo; Blin helbulon; Rhaid yw prynu
four pounds etto, Blin helbulon. Tuag adref
gwnaethom ddyfod, Bron a boddi,
Trwy y gwlaw mor
wlyb a physgod, Bron a boddi;
Cawsom anwyd,
buom yn gorwe’, Yn y gwely am
ddiwrnode, Rol ca'l
anwyd ar y siwrne; Ac os gwnewch
chi wrando'n geirie, Un o'r cwmni,
Nid awn mwy i
Ystradfellte I gael boddi.
Dai. — Wel,
Joe, mae dy wynt di yn lled hir heno, ag wyt ti yn son am yr ofan a'r arswyd
ar lan yr afon, ond wir roedd just cymynt o ofan arna i i fod yn y brake wrth
baso'r tro yna yn nghyfer yr hospital yn ngwaelod Pendarren. Mae yn beth
ofnadw i feddwl bod shwt dro byr ar yr hewl fawr lle ma cymynt o draffic, a
mae yn drueni mawr na fyse'r District Council yn cymeryd at straitno'r pishin
yna ar un waith. Phil. — Y
peth fyswn i yn ei gynyg yw hyn, sef straitno'r hewl o gyfer y Musical Hall
lawr. Fe fydde hyny yn rhoi mwy o scope, a fyse ddim llawer o ddanger i brakes a busses i daro yn erbyn ei gylydd wedyn. Harry. -Wel,
fe weda i wrthoch chi beth fyse'n mlan i, boys. Mynd lawr yn strait o gyfer
shop Mr. William Harris, a mynd mas yn strait i'r hewl o dan y Cae Mawr, a
dyna bishin o hewl gwmws braf gyda ni o Pendarren lawr i Bont Morlais wedyn;
a fe fyse yn gneyd off a'r man danjerus lle mae'r busses yn slipo ar dywydd
rhew rochor isha shop Mr. Harris; waeth fydde dim tro na wedyn. Wil Sledgwr.
— Fechgyn, mae yn rhaid i ni adel y fusnes yna yn llonydd heno, a chal
nosweth gyfan i drafody mater. Mae gyda ni llefyd i alw heibio'r llwybr i'r
lan o'r Cwm, sy a chymaint o son wedi bod am dano yn ddiweddar. A mae hen
lwybr arall hefyd yn galw am sylw, sef y llwybr sy i fynd o'r Cwm i'r lan i
hewl y Pant. Treiwch alw heibio i gweld nhw yr wythnos nesaf i ni gal dod a
nhw o flan y Conffrens nos Sadwrn, os na ddaw rhwbeth arall ar ein ffordd ni,
waeth mae'r swper i fod bethawnos i heno, a fe fydd digon o waith gyda ni y
pryd hyny. Dros y
Conffrens WIL SLEDGWR. |
||
|
|
|
||
|
|
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 03 Hydref 1895. Y CONFFRENS. Dan. - Nawr Wil Sledgwr, dere di
nawr. Beth yw'r tricks shimpil ma wyt ti wedi neyd a ni? Hala mas fod i'n
swper ni i gal i bosbono hyd rhyw amser cyfleus arall, heb gonsulto dim a ni
o gwbl, ag heb rhoi dim au [sic; un] rheswn dros hyny, a chwedyn yn myn'd off
i enjoyo dy hunan sha Birmingham a Manchester am dair wthnos o amser, a hyny
heb roi dim un notice i ni o gwbl ar gount i ni gal fixo neb yn dy le di. Ag
wedi bod nawr am bythawnos heb un count o'r Conffrens yn y Times. A dyma ti
yn dwad nol mor ben-uchel a giraffe, ag yn cymryd mantesh i bownsan na allwn
ni ddim mynd yn mlan hebddot ti. Nawr, boys, a odyn
ni yn myn'd i gal i'n ffwlio fel hyn ragor gyda Wil? Wdw i yn credu bod hi yn
llawn bryd i droi e dros y drws, ag fe ddangoswn ni pun a gallwn ni fyn'd
mlan hebddo fe neu beido. Ma ma gystal bechgyn ag ynte, rwy shwr o hyny, a
mae yma fechgyn all ysgrifenu gystel ag ynte, wy'n sicr. Wil Sledgwr. — Pwy i'n nhw,
leicswn i wbod. Dan. - Fe allai i neyd e am dy
ddanedd di pryd y mynot ti, ag wdw i yn cynyg, boys, bod Wil Sled[g]wr yn cal
y dirty kick out heno, a'n bod ni yn dewish ysgrifenydd yn i le fe. Wil Sledgwr. — Fechgyn, dos dim
hawl gyda chi’n nhroi i mas heb roi notice i fi mlan llaw. Y fi yw Clerk y
Conffrens, a dw i ddim yn mynd i roi lan i bleso neb o honoch chi. Ag wy yn siwr
ta chi ddim ond i'n newid i, byse'r “Conffrens” farw cyn pen fawr iawn o
amser. A beth mae rhyw hen hwiligogan a hwna yn foddrach? Cad. — Dos neb yn eilio cynygiad
Dan, a chwedyn mae gynyg e yn cwmpo i'r llawr. Oll (ond Dan). — Hear, hear, hwre!
Dan. - Y set y felldith fel ag i
chwi! Dyma fel i chi yn acto atta i nawr ar ol i chi addo'n backo i fawr i
droi Wil mas, a'n supporto inne i gyd y jobyn. I chi ddigon i'n hala i fynd a
pheidio tywyllu drws y “Conffrens” byth mwy. A ma'r hen Editor yn ffwl parod
bod e'n gadel llythyron shwt hen yolop a Wil i ddod mas yn y papur o gwbl. Joe. — Bundle him out (ac allan y
cafodd fyn'd yn ddiseremoni). Harri. — Dyma ni wedi cal dipyn o
ddistawrwydd etto, ag fe leicswn dypyn bach o explanashon ar y gân yna i'r “D.D”
ddath mas yn y yr wthnos dywetha.” Beth yw huna [sic; hwna]? Ai typyn o take
off o'n parchus sgrifenwr ni am fod e wedi cal teitl o “D.D” yw hi? Wil Sledgwr. - Nage, nage, peidiwch
chi camsynied. boys. Wy wedi darllen y gân yna o'r blan os blynydde: wy'n
credu bod dros 20 mlynedd oddiar pan gwelais i hi gyntaf, ag mae awdwr y gan yn
ei fedd er ys dwy flynedd. Cawr fardd a
phregethwr odd e, ag fe allse fod wedi cal “D.D.” ei hunan tae e ddim bod dewish.
Ond rodd e yn ddigon call i beidio i trachwantu mewn teitlau, ag fe gyfansoddodd
y gân |
||
|
|
|
||
|
|
wrth wel'd fod cymynt o bregethwyr yn
myn'd mas am drip i Mertca, ag yn dod nol yn mhen mis neu ddau wedi cal
teitle, neu wedi prynu nhw. Mae yn handy
iawn i ryw rai sy'n ambitious am deitle, a dim digon o sense yn i pene nhw i
henill nhw, os gallan nhw fynd mas i Merica. Ma nhw yn gweyd fod teitle yn
cal eu gwerthu yn cheap iawn yno. A trw bod Mrs. Hamersmith mor awyddus am
deitl, fe fyse yn taro yn splendid iddi hi i fyn'd mas am dro. Ma nhw yn
gweyd wrtho i gallse hi gal teitl bach nêt am bum punt, a galle hi gal pigo un
am ddeg punt, a falle gnele newid air dypen o les iddi hefyd i gwella hi o’r
Unionist fever sy yn ei blino hi, yn enwedig ta hi yn mynd am dro heibo'r
Salt Lake City. Joe. — Ma ni quite willing i Mrs.
Hamersmith i cal teitl, ac os nag yn ei leico cymryd y trouble i myn'd i Merica
byswn i bolon rhoi titl o “H.S.T.” iddo fe that in “Hammer Smith's Tormentor.”
Ag os na bydd e satisfied ar hwna i dilyn yn mlan wetyn a U V W X Y Z, &c.,
a dyna digon wetyn. Ned. – Wel wir, ma rhai boys yn
glever iawn i gal title hefyd. A dyna glever ma nhw i advertiso i hunen wedi
cal nhw! Fe an ar hyd y wlad i adrodd rhyw lot o storyhais dan yr enw o
ddarlithio, a dyna le bydd cyhoeddi am hyny yn y papyrau perthynol i’w henwad
nhw wedyu. Fe geir gweld rhyw res o hanesion tebyg i hyn: — “HANESION CREFYDDOL.” Cwmtatws. - Nos Wener diweddaf bu
y Parch. Penchwiban Jones, D.D., yn traddodi ei ddarlith orchestol ar “Dirgeledigaethau
Naid Chwanen” yn y lle uchod. Yr oedd y lle yn orlawn, a'r darlithiwr yn ei hwyliau
goreu. Pantyglosen. — Nos Sadwrn diweddaf
bu y Dr. Penchwiban Jones yn gwefreiddio llonaid capel o wrandawyr astud trwy
draddodi ei ddarlith benigamp a diguro ar “Dirgeledigaethau Naid Chwanen.” Traddododd
hefyd dair o bregethau grymus ac effeithiol y Sul canlynol. Gallwn sicrhau
fod y Parchedig Ddoctor yn un o r darlithwyr a'r pregethwyr goreu yn Nghymru.
Pwllygrechi. – Cawsom y fraint ar
pleser o wraudo y Parch. Penchwiban Jones, D.D., yn traddodi darlith ar “Dirgeledigaethau
Naid Chwanen” yn y lle uchod nos Lun diweddaf. Dyma y ddarlith oreu a glywson
erioed. “Melus moes etto.” |
||
|
|
|
||
|
|
|
||
|
|
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 10 Hydref 1895. Y CONFFRENS. Phil. Wel,
fechgyn, wdw i ddim wedi bod yn sharad dim yn y Conffrens os typyn nawr, ag
wdw i yn meddwl fod yn reit i fi gal gweyd i'n meddwl heno. Wdw i yn un da
iawn i dynu plans, os byddai i yn meddwl dewa i i dypyn o sylw wrth hyny;
waeth i'n ambition mwya i yw dod i sylw gymynt a galla. I'n motto uwcha i yw
popularity, ag wdw i wedi bod yn meddwl am blan nawr i gal typyn o popularity
etto. Fel i chi yn gwbod fod gryn colliers Dowlais nawr yn plwy Gelligar, a’r
plan sy gyda fi yw fod Conffrens i fod yn plwy Gelligar i’r gweithwrs yno i
gal trafod i bysnes i hunen. Pwy sense yw dod a bysnes gweithwrs y Tunnel, Fochriw,
a [Bedlinog?], i Dowlais i trafod nhw? Yn plwy Gelligar ma nhw yn gweithio, a
dyw e ddim peth right i ddod mas a’u bysnes nhw odd'no. Beth i chi, boys, yn
feddwl am hyna? Jack. — Ma'r
plan run peth a ti dy hunan yn gwmws. Rhyfedd mor anghysson a dy hunan wyt ti!
Pwy ddiwarnod oet yn brago nad oes neb wedi gneyd mwy na thi dros Trade
Unionism, a dyma ti nawr yn mofyn cal separation rhynt gweithiwrs o dan un
cwmpni. Rhyw hen geiliog gwynt wyt ti yn galler troi fel mynot ti. Tom. — Cymer
di bwyll. Dvw Phil ddim wrtho'i hunan ma lot o gweithwrs yn eredu run peth ag
e, ag wy i yn un sv mynd i upholdo fe hefyd. Ned. — Os oes
rhai mor dwp a mynd i foddi hunen, dyw hyny ddim un rheswm dros i ni fynd i
grogi'n hunen. Dewch i ni gal dala at beth sy'n right, a nid dim ond hyny,
ond ma sense y majority y gweithwrs i hunen o'n hochor ni hefyd. A beth 'ma
rhyw hen Shoni newydd ddod fel hwn yn feddwl wrth dreio’n riwlo ni, pan mae naw
o bob deg o'r bobl dros gadw at y plan sy wedi cal i dynu mas o'r blan? Dewch
i ni gal stico at i'n principles, boys. Ianto. —
Nawr, boys, dropwch hi nawr, a peidiwch mynd i drin eich gilydd fe yna, onite
chi ewch yn wath na members y District Council a'r Guardians gyda'u gilydd. Shoni. —
Newid ymadrodd, boys. Mae eishe arna i gael atteb i'r cwestiwn hyn gyda chi.
Own ni wedi diall taw 1s. 6d. oedd pris y swper i fod, ond nawr wy'n deall
bod hi i fod yn 1s. 10½d. Beth yw’r grot a dime extra yma i fod? Twm. - O, mae
grot a dime extra yna i dalu'r expense extra sy'n mynd arnom ni. Dic. – Pwy expenses
extra sy i fod? Ond i ni yn cal y Long Room am ddim ond beth fyddwn i dalu yn
y peth fyddwn ni i yfed, ag ma 1s. 6d. yn clirio expenses gwr y ty, medde fe,
a phwy expenses erill sy i fod? Twm. – O expenses
y Committee i chi n gweld. Y peth i ni fel committee wedi setlo ma rhaid i
chi gwmpo mewn iddo fe. Joe. — Na, ni
dim bound, a ma ni wedi suffro gormod gyta lot o self-elected legislators.
But no more, lads. Motto ni yw, "Down with the House of Lords"; a
nawr boys, be ready to fight. Twm — Os fel
na mae yn mynd ym mlan te, cymer hyna (yn rhoddi ergyd i Joe). A dyma hi yn
rally-balw ar unwaith, ac ymladd drwyddi draw am gryn amser; ond y pwyllgor
gadd y gwaethaf, a gwireddwyd y dywediad mai "Trech gwlad nag
Arglwydd." Dros y
Conffrens WIL SLEDGWR. |
||
|
|
|
||
|
|
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 14
Tachwedd 1895 . Y CONFFRENS.
Ned. — Poor Simon! Dyma fe wedi ei gladdu! Llawer gwaith bu e yma gyda ni yn
cynghori ac yn ein hyfforddi ni fel tad yn cynghori ei blant. Ond dyma fe
wedi myn'd i “ffordd yr holl ddaear," ys gwetswn
nhw, a chawn ni ddim o'i gwmni e yn y Conffrens byth mwy. Phil. - Twt,
nonsense; son na chawn ni ddim o gwmni yr Hen Simon byth mwy! Wdw i yn ffaelu
dyall beth yw yr hen ffolineb yna sy gyda chwi. Troi a throi yn yr un hen
grove o hyd! Mae'r Hen Simon nawr mewn ffordd y gall e fod gyda ni yn well
nag erioed o'r blaen. Ag fe alla i weyd i fod e yma gyda ni
nawr o ran ei ysbryd. Jack. — Helo!
Beth yw hyna! Wyt ti wedi mynd yn ysbrydegwr, wyt ti? Phil. — Wdw,
a fe weda i wrthoch chi taw cyfundrefn fendigedig yw ysbrydegaeth hefyd. Sami. — Ysbrydegeth!
Beth yw hyny, te? Odi e rwbeth yn debyg i beth wen i yn glywed pan wen i yn
grwt bach yn y wlad, slawerdi o byyty ysbrydion, Cwn Bendith y mame, Jack y
Lantarn, Gwrach y Rhibyn, Canwyll Cyrff, a rhyw beth fel ni? Twm. — Y
yolop dwl, fel ag wyt ti! Wyt ti mas o'r cwestiwn altogether. Beth wyt ti'n gisho
lapach am hen fwciod yr hen amser gynt? Ysbrydegaeth i ni feddwl. Sami. - O wen
ni ddim yn gwbod wir, wath weles i ddim ysbryd ariod. Phil. - Na,
wel neb arall ysbryd hefyd, hyd nes y byddo fe wedi cael ei ysbrydoli, a'i
gael i agwedd meddwl priodol i ddal cymundeb ag ysbrydoedd hen ffryndiau
ymadawedig. Mae'r ystafell yma yn llawn o honyn nhw yn awr. Rwy i yn eu gweld
nhw yma, a dim ond i chwithe ymsancteiddio chi ddewch chithe i gweld nhw
hefyd. A chofiwch hyn: system fendigedig yw Ysbrydegaeth. Mor fendithiol yw
hi i deulu gyda'u gilydd, neu falle bydd ymwelwr neu ddau o amgylch y ford, a
phob un a'i ddwylaw ar y ford ag yna, ar ol i bob un ddod o'r un meddwl yn un
a chyttun o'r un deisyfiad, ac fel prawf bod pob un o'r un meddwl fe fydd y
ford yn symud ac yn atteb cwestiyneu. Neu fe ellir ffurfio cylch ar yr
aelwyd, a phob un yn cydio yn nwylaw eu gilydd, ac yn canu emynau neu chantio
salmau ac yna fe fydd un o'r cwmni, efallai mai merch ieuanc fydd hi (does
dim gwahaniaeth pwy) yn colli pob ymwybyddiaeth o honi ei hun ac yn dweyd
allan, "Y ti yw Henry Jones." Joe. — What?
Merch ifanc gweyd taw fo yw Henry Jones! A ni dim clwed such nonsense ariod! |
||
|
|
|
||
|
|
Phil. — Ie, ond
cofiwch hyn: nid y ferch fydd yn siarad, ond fe fydd ysbryd Henry Jones wedi
cymeryd meddiant o'r ferch ac yn siarad trwyddi, a rhyw ffrynd anwyl fydd
gydag e yn y circle, fe geir clywed gydag e yn mhle, ag yn mha state y mae e
yn bresenol. Fe rydd oleuni ar lawer o bethau tywyll y gorphenol; fe eglura y
presenol, ag fe esbonia lawer o bethau mewn perthynas i'r dyfodol. Charley. - Allow
me to say a few words in regard to Spiritualism. It
is a grand system. The undeniable proofs I had have thoroughly converted me
to the faith of Spiritualism. Talk about Religion? What is Religion? Religion
is nothing but a sham; it's mockery. But, thank God! I found the true light
at last, the light of Spiritualism, not the rotten Spiritualism of centuries
ago, but the Spiritualism of the present day, and the Spiritualism of the
future. Dai. - Wel,
os yw Ysbrydegaeth y fath gyfundrefn fendigedig, beth be baem ni yn treio
cael prawf o honi, a threio cael ysbryd yr ·Hen
Simon" nol i gael clywed sut mae e wedi ymdaro, a chal cyngor neu ddau
gydag e gyda golwg ar y dyfodol? Phil. — Wel
run i yn ormod o rif i fod o gylch y ford i gyd ond deued rhai ohonoch chi
sy'n credu ynddi yn mlaen, ac eistedded y lleill i lawr yn dawel. Nawr fe fformwn
o gylch y ford, ac fe ganwn emyn ar y mesur 8-7-4. Yn canu: — Aros bum am
faith flynyddau Mewn
caddugawl d'wyllwch mawr Ymbalfalu
rhwng y rhygnau, Am gael
gweled toriad gwawr; Chwilio
conglau, Am oleuni'r
byd a ddaw. Ond rhyw allu
anweledig Ddoeth i
dynu'm traed yn rhydd; Fe'm
harweiniodd o'r caethiwed, Nawr rwy'n
gweld goleuni'r dydd Ysbrydegaeth Fydd fy nghan
o hyn i maes. |
||
|
|
|
||
|
|
Gwir gyfundrefn
fendigedig I ddyddanu'r
enaid gwan; Holl fendithion
datguddiaethau Y gorphenol rydd
i'm rhan; A dirgelion Y dyfodol
droetha'n glir. Yn ei breichiau
gwnaf ymorphwys, Mewn peryglon o
bob rhyw; Bydd ysbrydoedd
fy nghyfeillion O fy nhylch i'm
cadw'n fyw; Gwnant fy
ngwylio Fel na ddelo
niwed im. Ni wnaf wrando'r
hen ffug chwedlau Gan wrageddos
sydd i'w cael; ’R oll a
ddysgwyd gan ein tadau, Nid yw hyn ond
sothach gwael; Ysbrydegaeth Fydd yn bobpeth
i mi mwy. Phil. — Wel,
fechgyn, nid oes un cyffro etto, a fe ganwn emyn arall ar hen Alaw Gymreig
adnabyddus. Yn canu etto:
— Nawr o gylch y bwrdd yn unol, Ar hyd y nos, Mewn gwir deimlad Ysbrydegol, Ar hyd y nos Deisyf'r ydym o un galon Am ymweliai
hen gyfeillion, I roi i ni
rhyw newyddion, Ar hyd y nos.
Tyred ysbryd,
tyrd yn fuan, Ar hyd y nos, Ac eglura'th feddwl allan, Ar hyd y nos Trwy y bwrdd dos i egluro, Pa fodd'r
ydwyt yn ymdaro, Yn y byd yr
wyt ti ynddo, Ar hyd y nos. Phil. - Ust fechgyn! Y mae yn
dechreu symud, ac yn ol rhifedi y curiadau galwaf allan y llythyrenau i
ffurfio geiriau. Gofalwch beidio symud eich dwylaw. Pwy sydd yna? —
D-i-a-f-o-1. A thyma hi yn
scram am y drws am y cyntaf, gan adael y Bwrdd a'r Ysbryd ar ol. Dros y
Conffrens WIL SLEDGWR. |
||
|
|
|
||
|
|
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 21 Tachwedd 1895. Y CONFFRENS
AC YSPRYDEGAETH. ANWYL WIL
SLEDGWR, - Mae'r Conffrens wedi bod yn ymdrin a llawer o faterion daearol a
thymorol o bryd i bryd yn bur ddiddan, ac o'r diwedd, fel pe wedi dihysbyddu
a phenderfynu holl faterion y byd hwn, eto nid yw fel Alexander Fawr yn wylo
am fyd arall i'w orchfygu, ond efelycha Arthur Fawr y ford gron; neu'n
debycach fyth i Saul, Brenin Israel, yn ymofyn cyngor gan Samuel; ac yn
ebrwydd pwy ddaeth ond Tywysog Llywodraeth yr Awyr, nes en dychrynu a dychryn
mawr. Wel, mae yn dda genyf i gael ar ddeall fod y Conffrens yn dechreu
chwilio i gyfrinion Ysprydegaeth; mae lle i obeithio yn awr y daw pob
dirgelwch i'r amlwg. Ond och! mae yn wir ddrwg genyf hefyd am ganlyniadau
eich eisteddiad cyntaf. Arferwn feddwl yn uchel am y Conffrens, ond bellach
rhaid i mi addef fy mod wedi fy siomi o'r ochr waethaf am ei gymeriad; canys
onid yw yn wir “Mae adar o'r un lliw ehedant i'r un lle?” A phwy ond y Diafol
a ddaeth yno i'w llon-gyfarch yn eu lle goreu? O! chwychwi o ychydig ffydd, sut
na fuasech yn sefyll eich tir a gwneyd yn ol y gorchymyn, “gwrthwynebwch
ddiafol ac efe a ffy oddi wrthych,” ac nid troi eich cefnau mor gowardaidd o
wydd yr hwn oeddech wedi ei wahodd? Pe baech wedi aros am dipyn bach efallai
y caech ar ddeall mai eich hen gyfaill Simon oedd yno wedi'r cyfan, ac nid y
cyfaill arall. Os gellwch rhyw bryd eto groni digon o wroldeb i eistedd yn
gylch i'r un dyben, cofiwch yr addewid a roddwyd unwaith i'r dysgblion. - “Lle
y byddo dau neu dri wedi ymgynull yn fy enw i, yno y byddaf yn y canol yn eu
bendithio.” Profwch yr ysprydion, ie, profwch bob peth, a deliwch ar yr hyn
sydd dda. — Ydwyf, IAGO BRAWD SIMON. |
||
|
|
|
||
|
|
SYR, — Crefaf am ychydig ofod i
ddweyd gair yn fyr mewn perthynas i'r hyn a ymddangosodd yn Y Conffrens yr
wythnos ddiweddaf. Gwyddwn o'r blaen fod cryn dypyn o feiddgarwch yn perthyn
i fechgyn “Y Conffrens,” ond ni freuddwydiais erioed eu bod yn feddianol ar y
fath ryfyga haerllugrwydd ag a ddangoswyd ganddynt yr wythnos ddiweddaf. Dyma
hwy yn awr wedi myned i fewn mewn agwedd gellweirus a gwawdlyd i gylchoedd
cysegredig Ysbrydegaeth. Ond dyna!
“Fools rush in where angels fear to tread.” Rhyw gwmpeini o fechgyn anwybodus
yn ceisio efelychu y gyfundrefn fwyaf pur a sanctaidd ar wyneb y ddaear! Pe
gwyddent ddim am dani, ni fuasent mor rhyfygus a cheisio dynwared dim o honi
er mwyn ei gwawdio. Ni ddylai neb feiddio gwneyd dim ag Ysbrydegaeth, heb fod
ei serchiadau wedi eu nefoleiddio, a'i anianawd yn gyd-dymeredig ag ysbryd
sancteiddrwydd y byd tu draw i'r llen, a'i fuchedd a'i ymarweddiad yn cael eu
rheoleiddio gan ddylanwadau pur y byd ysbrydol. Clywais am ryfyg “Wil
Sledgwr” yn codi i fynu i wrthwynebu egwyddorion “Ysbrydegaeth” mewn cyfarfod
a gynhaliwyd yn Assembly Room yr Oddfellows' Hall bythefnos yn ol, ond dyma
gyrhaedd climax ei haerllugrwydd yr wythnos ddiweddaf. Diameu genyf y byddai
y bodyn hwn yn teimlo pe byddai rhywun yn gwawdio y gyfundrefn y mae ef yn
gefnogi. Felly yr ydym ninau yn teimlo i'r byw pan y gwelwn rhyw chwiwgwn
afreolus difenydd yn gwawdio y gyfundrefn sydd mor agos at ein calonau ni ein
hunain. “Hands off, gentlemen.” Peidiwch rhyfygu rhagor i estyn eich dwylaw
bryntion at gyru allor gysegredig Ysbrydegaeth, rhag ofn y bydd y canlyniadan
yn waeth nag y carech iddynt fod. A chotiwch yr adnod hono sydd yn y llyfr yr
ydych chwi yn sylfaenu eich cred arno, “Gwnewch i ereill fel yr ewyllysiech i
ereill wneuthur i chwithau.” Nid af i wastraffu amser y tro hwn
gyda'r giwaid hon, ond carwn roddi rhybudd iddynt i fod yn dawel, a gofal am
ei busneseu hunain, “Rhag digwydd iddynt beth a fyddo gwaeth.” YSBRYD TWM MORGAN BWCCI. |
||
|
|
|
||
|
|
The Merthyr Times. The Dowlais
Times, and Aberdare, Pontypridd, Rhondda Valley, Rhymney, Tredegar, Brynmawr
and Western Valleys Echo. 28 Tachwedd 1895. Y CONFFRENS. Joe. — Here
we are boys. In hot water once more. Ta beth ma ni try our hands arni ma ni
shwr o cal opposition. Gnetho ni treio bod yn Spiritualists i cal Hen Simon
nol i cal gwybod gyta hi ffor ma nhw delo a hi yn y Better Land, a cal advice
gyta hi ffor i mynd mlan; ond tyma Black Prince yn dod i hala ni rhedeg off.
And the following week dwy letter yn y Times yn blagardo ni am bod mor
impudent a mockan y grand system of Spiritualism, Ond written nhw beth ma nhw
leico, mwya gyd ma ni gweld a clwed, mwya gyd ma ni credu run peth a'r dyn
gwedws, “All mediums are impostors, and all who believe them are fools."
Jack. — Wel,
i gal mynd at y llythyron. Mae "Iago brawd Simon," mewn arddull
fawreddog, yn dweyd ein bod ni yn debyg i Saul, Brenin Israel, yn ymofyn
cyngor gan Samuel. Wel, mae'r Ysbrydegwyr yn gneyd llawer iawn o'r hanes yua
i brofi Ysbrydegaeth, ag yr wyf fi yn credu, os mae rhyw beth yn debyg i hyna
yn Ysbrydegaeth, mai cyfundrefn felldigedig yw hi, waeth mae arfer dewinaeth yn
cael eu gondemnio yn mhob man yn y Beibl. Dai. — Mae
"Iago Brawd Simon" yn ei lythyr yn gofyn paham na fuasen yn sefyll
ein tir pan ddaeth y diafol attom. Wel, wir, fe fuon ni yn hen gowards
ofnadwy hefyd. Ianto. — Ond
cofiwch chwi hyn, fel glywais i un medium yn dweyd ei fod e wedi cael dioddef
llawer o herwydd bod dan ddylanwad ysbrydion drwg, a'r rhai hyny yn niweidio
ei gorff yn druenus, a hyny o herwydd fod dynion drwg yn y circles, yn
commando ysbrydion drwg i ddod yno, i gymeryd meddiant o'r medium a'i gamdrin
e. Felly fe nethon ni y peth goreu allsen ni dan yr amgylchiadau. Beny. — Wel,
dyna gyfaddefiad ofnadwy. Mae hwna yn hunan-ddynystriol i Ysbrydegaeth. Yr
wyf fi wedi arfer dweyd mae o dan ddylanwad rhyw berson yn y circle mae'r
medium, a thyna'r medium yna wedi dweyd fod dynion drwg yn gallu dwyn
ysbrydion i'r lle. Felly dyna fe wedi cyfaddef fod y medium mewn modd
anuniongyrchol o dan ddylanwad electricity y dynion drwg a fyddo yn y cylch. Harri. — Os
yw'r medium yn gwybod y dirgelion mae e yn honi ei fod, paham na fyddai yn
gwybod mae ysbrydoedd drwg sydd yn dod, ac yn ei hosgoi. Sami. — Y chi
yn in hala i gofio nawr am ddyn wen nhw yn galw Levino arno yn mesmeriso
dynion yn Merthyr. Wedd eyn rhoi canwylle in i dwylo nhw, a gweyd ta loshin
we nhw a rhoi winwns yn dwylo rhai erill a gweyd taw fale we nhw a dyna stico
i byta nhw we nhw. Ag a odych chi am weyd taw rhyw
ddynion o nerves gwan fel na yw mediums, bod dynion erill yn galler i handlo
nhw i weyd beth fynon nhw? |
||
|
|
|
||
|
|
Joe. — Ma ni proposo bo ni yn gatel
mesmerism a'r conjuring tricks sy gyta nhw a cymryd nosweth cyfan i hexposo
nhw, a beth ta ni dishcwl tycyn bach ar y second letter, gyta Ysbryd Twm
Morgan Bwcci." Ma hi fel se hi hinto ta lot o fools ignorant ag impu- dent
i ni. Mocyn. — Ydy, ag mae e yn galw ni yn
"Chiwgwn afreolus difenydd” hefyd. Ond cofien nhw nad i'n ni ddim mor
ddiffigiol yn ein menydd blan, nes mae'r menydd ol yn gallu llywodraethu yn
gyfangwbl drosto fe. A pheth arall peidien nhw camsynied eu bod ni mor
anwybodus nad i'n ni ddim yn gwbod gwahaniaeth rhwng circles a chyfarfodydd
ereill. Ond beth ta'n ni yn cal gyda Wil Sledgwr mewn perthynas i'r hyn ma'r
llythyr yn son am ei ryfyg e. Wil Sledgwr. — Wel down ni ddim wedi
meddwl son am gyfarfodydd yr Ysbrydegwyr hyd nes i “Ysbryd Twm Morgan
Bwcci" i ddechreu. Ond gan ei
bod hwy wedi dechreu mae perffaith hawl gen innau i ddilyn. Rwy wedi bod mewn
tri o'i cyfarfodydd. Aeth y cyntaf heibio yn dawel. Yn yr ail gofynais amryw
ofyniadau, a siaradodd pawb ohonynt yn foneddigaidd. Yn y trydydd gofynais un
gofyniad. (Yr oedd genyf amryw yn barod), ond yn lle ei atteb ymosodwyd ar fy
nghymeriad personol, ag yr oedd adnod yn dod i fy meddwl. "Yr hwn sydd
ddibechod tafled yn gyntaf garreg atti." Bernais y byddai yn well i mi
beidio ymddarostwng i daflu cerrig yn ol, rhag wrth hyny y gallwn dori rhai
ffenestri. Fred. — Dy servo di yn reit. Dodd
dim busness gyda thi i ofyn dim iddynt. Cofia di taw lle ma gas yn crynhoi
mae y peth goreu i neyd ag e yw peidio mynd a safety lamp yno, ond mynd a
goleu noeth ar unwaith i gael ei glirio fe off. Alf. — Ond beth am safety y person
fydd yn cario gole noeth, garwn i wybod. Wil Sledgwr. — Wel, fechgyn, run
ni yn dechre mynd oddiwrth y pwnc, ag mae'r amser yn mynd yn mlan; gwell i ni
derfynu, a dod yma yn gynar nos Sadwrn nesa; mae gyda ni ddigon o waith o'n
blan am gwpwl o fisoedd nawr. Dros y Conffrens WIL SLEDGWR. |
Y Gyfeirddalen: Y Conffrens, Merthyr Times, 1895, 1896: www.kimkat.org/amryw/1_testunau/sion_prys_159_y-conffrens_1895-1896_y-gyfeirddalen_3466k.htm
xxxx
Sumbolau:
a A / æ Æ / e E / ɛ Ɛ / i I / o O / u U
/ w W / y Y /
ā Ā / ǣ Ǣ / ē Ē / ɛ̄ Ɛ̄ / ī Ī / ō Ō / ū Ū / w̄ W̄ / ȳ Ȳ /
ă Ă / ĕ Ĕ / ĭ Ĭ / ŏ Ŏ / ŭ Ŭ /
ˡ ɑ ɑˑ aˑ a: / æ æ: / e eˑe: / ɛ ɛ: / ɪ
iˑ i: / ɔ oˑ o: / ʊ uˑ u: / ə / ʌ /
ẅ Ẅ / ẃ Ẃ / ẁ Ẁ / ŵ Ŵ /
ŷ Ŷ / ỳ Ỳ / ý Ý / ɥ
ˡ ð ɬ ŋ ʃ ʧ θ ʒ ʤ / aɪ ɔɪ
əɪ uɪ ɪʊ aʊ ɛʊ əʊ /
ә ʌ ẃ ă ĕ ĭ ŏ ŭ ẅ ẃ ẁ Ẁ ŵ ŷ ỳ Ỳ
wikipedia, scriptsource. org
Y TUDALEN HWN /THIS PAGE / AQUESTA PÀGINA:
Ffynhonnell / Font / Source: Llyfrgell
Genedlaethol Cymru. Papurau Newydd Arlein.
Creuwyd / Creada/ Created: 04-11-2017
Adolygiadau diweddaraf / Darreres actualitzacions / Latest updates: 12-10-2020,
21-12-2017, 04-11-2017
Delweddau / Imatges / Images:
|
Freefind: |
Ble'r wyf i? Yr ych chi'n ymwéld ag un o dudalennau'r Wefan CYMRU-CATALONIA
On sóc? Esteu visitant una pàgina de la Web CYMRU-CATALONIA (=
Gal·les-Catalunya)
Where am I? You are visiting a page from the CYMRU-CATALONIA (= Wales-Catalonia)
Website
Weə-r äm ai? Yüu äa-r víziting ə peij fröm dhə CYMRU-CATALONIA
(= Wellz-Katəlóuniə) Wébsait
Statistics for Welsh Texts Section / Ystadegau’r Adran
Destunau Cymraeg