2378k Gwefan Cymru-Catalonia : la Web de Gal·les i Catalunya : Wales-Catalonia Website. Y Beibl Cysger-Lân (1620) yn yr iaith Gymraeg. Testun ar lein. La Bíblia en gal·lès de l’any 1620. Text electrònic. Dhə Báibəl in Welsh. The 1620 Holy Bible in Welsh. Online Edition.

http://www.kimkat.org/amryw/1_testunau/sion_prys_003_beibl_sant_luc_42_2378k.htm

0001 Yr Hafan
neu trwy Google: #kimkat0001

..........2657k Y Fynedfa yn Gymraeg
          neu trwy Google: #kimkat2657k

....................0009k Y Gwegynllun
                    neu trwy Google: #kimkat0009k

..............................0960k Cywaith Siôn Prys (Testunau yn Gymraeg) - Mynegai
                              neu trwy Google: #kimkat0960k

........................................... 1281k Y Gyfeirddalen i Feibl Wiliam Morgan 1620
                                            neu trwy Google: #kimkat1281k

.............................................................y tudalen hwn

(delw 0003)

Gwefan Cymru-Catalonia
La Web de Catalunya i Gal·les

Cywaith Siôn Prys - Testunau Cymraeg ar y We

Y Beibl Cysegr-lân : (42) Sant Luc

CHWILIADUR / CERCADOR / SEARCH BOX: Cliciwch Yma i Chwilio’r Wefan / Feu clic aquí per cercar la web / Click here to search this website

0860k Y Llyfr Ymwelwyr

(delw 7332)

2379ke This page with an English translation - St. Luke’s Gospel (1620 Welsh Bible / 1611 English Authorized Version)

xxxx (ddim ar gael eto) Y tudalen hwn yn ddwyieithog (Cymraeg a Saesneg)

(Sganiad heb ei gywiro yw hwn, ac felly yn frith o wallau. Cyn hir gobeithio cawn ni gyfle i roi trefn arno)

(This is a scan which has not been corrected yet. There are many errors in the text)

YR EFENGYL YN OL
SANT LUC

YR EFENGYL YN OL     SANT LUC

ºPENNOD 1
º1 ‘VT’N gymaint â darfod i lawer gymryd            mewn llaw osod allan mewn trefh draethawd am y pethau a gredir yn ddi-amau yn ein plith,

º2 Megis y traddodasant hwy i ni, y rhai oeddynt eu hunain o’r dechreuad yn gweled, ac yn weinidogion y gair:

º3 Minnau a welais yn dda, wedi i mi ddilyn pob peth yn ddyfal o’r dechreuad, ysgrifennu mewn trefn atat, O ardderchocaf Theoffilus,

º4 Fel y ceit wybod sicrwydd am y pethau y’th ddysgwyd ynddynt.

º5 R osdd yn nyddiau Herod, brenin Jwdea, ryw offeiriad a’i enw Sachareias, o ddyddgylch Abeia: a’i wraig oedd o ferched Aaron, a’i henw Elisabeth.

º6 Ac yr oeddynt ill dau yn gyflawn gerbron Duw, yn rhodio yn holl orchmynion a deddfau’r Arglwydd yn ddiargyhoedd.

º7 Ac nid oedd plentyn iddynt, am fod Elisabeth yn arnhlantadwy; ac yr oeddynt wedi myned ill dau mewn gwth o oedran.

º8 A bu, ac efe yn gwasanaethu swydd offeiriad gerbron Duw, yn nhrefn ei ddyddgylch ef,

º9 Yn ôl arfer swydd yr offeiriaid, ddyfod o ran iddo arogldarthu yn ôl ei fyned i deml yr Arglwydd.

º10 A holl liaws y bobl oedd allan yn gweddïo ar awr yr arogl-darthiad.

º11 Ac ymddangosodd iddo angel yr Arglwydd yn sefyll o’r tu deau i allor yr arogl-darth.

º12 A Sachareias, pan ganfu, a gythryblwyd, ac ofn a syrthiodd arno.

º13 Eithr yr angel a ddywedodd wrtho, Nac ofna, Sachareias: canys gwrandawyd dy weddi; a’th wraig Elisabeth a ddwg i ti fab, â thi a eiwi ei enw ef loan.

º14 A bydd iti lawenydd a gorfoledd; a llawer a lawenychant am ei enedigaeth ef.

º15 Canys mawr fydd efe yng ngolwg yr Arglwydd, ac nid yf na gwin na diod gadarn; ac efe a gyflawnir o’r Ysbryd Glân, ie, o groth ei fam.

º16 A llawer o blant Israel a dry efe at yr Arglwydd eu Duw.

º17 Ac efe a â o’i flaen ef yn ysbryd a nerth Eleias, i droi calonnau’r tadau at y plant, a’r anufudd i ddoethineb y cyfiawn; i ddarparu i’r Arglwydd bobl barod.

º18 A dywedodd Sachareias wrth yr angel. Pa fodd y gwybyddaf fi hyn? canys hynafgwr wyf fi, a’m gwraig hefyd mewn gwth o oedran.

º19 A’r angel gan ateb a ddywedodd wrtho, Myfi yw Gabriel, yr hwn wyf yn sefyll gerbron Duw, ac a anfonwyd i lefaru wrthyt, ac i fynegi i ti’r newyddion da hyn.

º20 Ac wele, ti a fyddi fud ac heb allu llefaru hyd y dydd y gwneler y pethau hyn, am na chredaist i’m geiriau i, y rhai a gyflawnir yn eu hamser.

º21 Ac yr oedd y bobl yn disgwyl am Sachareias: a rhyfeddu a wnaethant ei fod ef yn aros cyhyd yn y deml.

º22 A phan ddaeth efe allan, ni allai efe lefaru wrthynt; a hwy a wybuant weled ohono weledigaeth yn y deml: ac yr oedd efe yn gwneuthur amnaid iddynt; ac efe a arhosodd yn fud.

º23 A bu, cyn gynted ag y cyflawnwyd dyddiau ei weinidogaeth ef, fyned ohono i’w dŷ ei hun.

º24 Ac ar ôl y dyddiau hynny y cafodd Elisabeth ei wraig ef feichiogi, ac a ymguddiodd bum mis, gan ddywedyd,

º25 Fel hyn y gwnaeth yr Arglwydd i mi yn y dyddiau yr edrychodd arnaf, i dynnu ymaith fy ngwaradwydd ymhlith dynion.

º26 Ac yn y chweched mis yr anfonwyd yr angel Gabriel oddi wrth Dduw, i ddinas yng Ngalilea a’i henw Nasareth,

º27 At forwyn wedi ei dyweddïo i ŵr a’i enw Joseff, o dŷ Dafydd; ac enw y forwyn oedd Mair.

º28 A’r angel a ddaeth i mewn ati, ac a ddywedodd, Henffych well, yr hon a gefaist ras; yr Arglwydd sydd gyda thi: bendigaid wyt ymhlith gwragedd.

º29 A hithau, pan ei gwelodd, a gythryblwyd wrth ei ymadrodd ef; a meddylio a v. naeth pa fath gyfarch oedd hwn.

º30 A dywedodd yr angel wrthi, Nac ofna, Mair: canys ti a gefaist ffafr gyda Duw.

º31 Ac wele, ti a gei feichiogi yn dy groth, ac a esgori ar fab, ac a eiwi ei enw efIESU.

º32 Hwn fydd mawr, ac a elwir yn Fab y Goruchaf: ac iddo y rhydd yr Arglwydd’ Dduw orseddfa ei dad Dafydd.

º33 Ac efe a deyrnasa ar dŷ Jacob yn dragywydd; ac ar ei frenhiniaeth ni bydd diwedd.

º34 A Mair a ddywedodd wrth yr angel, Pa fodd y bydd hyn, gan nad adwaen i wr?

º35 A’r angel a atebodd ac a ddywedodd wrthi, Yr Ysbryd Glân a ddaw arnat ti, a nerth y Goruchaf a’th gysgoda di: am hynny hefyd y peth sanctaidd a aner ohonot ti, a elwir yn Fab Duw.

º36 Ac wele, Elisabeth dy gares, y mae hithau wedi beichiogi ar fab yn ei henaint: a hwn yw’r chweched mis iddi hi, yr hon a elwid yn arnhlantadwy.

º37 Canys gyda Duw ni bydd dim yn amhosibl.

º38 A dywedodd Mair, Wele wasanaeth, yddes yr Arglwydd; bydded i mi yn ôl dy air di. A’r angel a aeth ymaith oddi wrthi hi.

º39 A Mair a gyfododd yn y dyddiau hynny, ac a aeth i’r mynydd-dir ar frys, i ddinas o Jwda;

º40 Ac a aeth i mewn i dŷ Sachareias, ac a gyfarchodd well i Elisabeth.

º41 A bu, pan glyhu Elisabeth gyfarchiad Mair, i’r plentyn yn ei chroth hi lamu: ac Elisabeth a lanwyd o’r Ysbryd Glân.

º42 A llefain a wnaeth â llef .uchel, a dywedyd, Bendigedig wyt ti ymhlith gwragedd, a bendigedig yw ffrwyth dy groth di.

º43 Ac o ba le y mae hyn i mi, fel y delai mam fy Arglwydd ataf fi?

º44 Canys wele, er cynted y daeth lleferydd dy gyfarchiad di i’m clustiau, y plentyn a lamodd o lawenydd yn fy nghroth.

º45 A bendigedig yw’r hon a gredodd: canys bydd cyflawniad o’r pethau a ddywedwyd wrthi gan yr Arglwydd.

º46 A dywedodd Mair, Y mae fy enaid yn mawrhau’r Arglwydd,

º47 A’m hysbryd a lawenychodd yn Nuw fy lachawdwr.

º48 Canys efe a edrychodd ar waeledd ei wasanaethyddes: oblegid, wele, o hyn allan yr holl genedlaethau a’m geilw yn wynfydedig.

º49 Canys yr hwn sydd alluog a wnaeth i mi fawredd; a sanctaidd yw ei enw ef.

º50 A’i drugaredd sydd yn oes oesoedd ar y rhai a’i hofnant ef.

º51 Efe a wnaeth gadernid a’i fraich: efe a wasgarodd y rhai beilchion ym mwriad eu calon.

º52 Efe a dynnodd i lawr y cedym o’u heisteddfau, ac a ddyrchafodd y rhai isel radd.

º53 Y rhai newynog a lanwodd efe a phethau da; ac efe a anfonodd ymaith y rhai goludog yn weigion.

º54 Efe a gynorthwyodd ei was Israel, gan gofio ei drugaredd;

º55 Fel y dywedodd wrth ein tadau, Abraham a’i had, yn dragywydd.

º56 A Mair a arhosodd gyda hi ynghylch tri mis, ac a ddychwelodd i’w thŷ ei hun.

º57 A chyflawnwyd tymp Elisabeth i esgor; a hi a esgorodd ar fab.

º58 A’i chymdogion a’i chenedl a glybu fawrhau o’r Arglwydd ei drugaredd arni; a hwy a gydlawenychasant â hi.

º59 A bu, ar yr wythfed dydd hwy a ddaethant i enwaedu ar y dyn bach; ac a’i galwasant ef Sachareias, yn ôl enw ei dad.

º60 A’i fam a atebodd ac a ddywedodd; Nid felly; eithr loan y gelwir ef.

61 Ewythau a d <   tywtfdasant wrth»yNid oes neb o’th genedt a elwir ar yr eaw hwn.;

º62 A hwy a wnaethant amnaid ar ei dadfe ef, pa fodd y mynnai efe ei enwi ef.

º63 Yntau a alwodd am argrafflech, ac an ysgrifennodd, gan ddywedyd, loan yw ei enw ef. A Ayfedd’u a wnaethant oll.

º64 Ac agorwyd ei enau ef yn ebrwydd’, a’i dafod ef, ac efe a lefarodd, gan fendithio Duw.

º65 A daeth ofn ar bawb oedd yn trigo yn eu cylch hwy: a thrwy holl fynydd-dir Jwdea y cyhoeddwyd y geiriau hyn oll.

º66 A phawb a’r a’u clywsant, a’u gosodr asant yn eu calonnau, gas ddywedydy Beth fydd y bachgennyn hwn? A llaw’r Arglwydd oedd gydag ef.

º67 A’i dad ef Saehareias a gynawnwyd-o’r Ysbryd Glân, ac a broffwydodd, gafi’ ddywedyd;

º68 Bendigedig fyddo Argtwydd Dduw Israel: canys efe a ymwelodd, ac a wnaeth ymwared i’w bobl;

º69 Ac efe a ddyrenafodd’ gorn faCn’-awdwriaeth i ni, yn nhŷ Dafydd ei wasanaethwr;

º70 Megis y llefarodd trwy enau ei sanctaidd broffwydi, y rhai oedd o ddechreuadybyd: ‘

º71 Fel y byddai i ni ymwared rflag ein gelynion, ac o law pawb o’n caseion;

º72 I gwblhau’r drugaredd a’n tadau, ac t gofio ei sanctaidd gyfamod:

º73 Y llw a dyngodd efe wrth eiit. tad-Abraham, ar roddi i ni,

º74 Gwedi ein rhyddhau o law ein gelynion, ei wasanaethu ef yn ddi-ofn,

º75 Mewn sancteiddrwydd a chyfiawnder ger ei fron ef, holl dyddiau ein bywyd.

º76 A thithau, fachgennyn, a elwir yn broffwyd i’r Goruchaf: canys ti a ei o flaen wyneb yr Arglwydd, i baratoi ei ffyrdd ef;

º77 I roddi gwybodaeth iachawdwriaeth fw bobl, trwy faddeuant o’u pcchodau,

º78 Oherwydd tiriondeb trugaredd ein Duw, trwy yr hon yr ymwelodd S ni godiad haul o’r uchelder,

º79 I lewyrchu i’r rhai sydd yn eistedd mewn tywyllwch a chysgod angau, t gyfeirio ein traed i ffordd tangnefedd.

º80 A’r bachgen a gynyddodd, ac a gryfhawyd yn yr ysbryd, ac a fu yn y diffeithwch hyd y dydd yr ymddangosodd efe i’r Israel.

ºPENNOD 2
º1 BU hefyd yn y dyddiau hynny, fyned gorchymyn allan oddi wrth Augustus Cesar, i drethu’r holl fyd.

º2 (Y trethiad yma a wnaethpwyd gyntaf pan oedd Cyrenius yn rhaglaw ar Syria.)

º3 A phawb a aethant i’w trethu, bob’ mi. i’w ddinas ei hun.

º4 A Joseff hefyd a aeth i fyny o Galilea», o ddinas Nasareth, i Jwdea, i ddinas Dafydd, yr hon a elwir Bethlehem (am ei &d o dy a thylwyth Dafydd),

º5 I’w drethu gyda Mair, yr hon a ddyweddiasid yn wraig iddo, yr hon oedd yn feichiog.

º6 A bu, tra oeddynt hwy yno, cyf— lawnwyd y dyddiau i esgra" ohoni.

º7 A hi a esgorodd ar ei mab cyntaf-anedig, ac a’i rhwymodd ef mewn cad-achau, ac a’i dododd ef yn y preseb, am nad oedd iddynt le yn y llety.

º8 Ac yr oedd yn y wlad honno fugeiLiaid yn aros yn y maes, ac yn gwylied eu praidd liw nos.

º9 Ac wele, angel yr Arglwydd a safodd gerllaw iddynt, a gogoniant yr Arglwydd a ddisgleiriodd o’u hamgylch: ac ofni yn ddirfawr a wnaethant.

º10 A’r angel a ddywedodd wrthynt Nac ofnwch: canys wele, yr wyf fi yn mynegi i chwi newyddion da o lawenydd mawr, yr hwn a fydd i’r holl bobl:

º11 Canys ganwyd i chwi heddiw Gc idwad yn ninas Dafydd, yr hwn yw Crisi yr Arglwydd.

º12 A hyn fydd arwydd i chwi; Chwi a gewch y dyn bach wedi ei rwymo mewit, cadachau, a’i ddodi yn y preseb.

º13 Ac yn ddisymwth yr oedd gyda’r angel liaws o lu nefol, yn moliannu Duw, ac yn dywedyd,

º14 Gogoniant yn y goruchaf i Dduw, ac     S. WQ 2     ar y ddaear tangaefedd, i ddynion ewyllys da.

º15 A bu, pan aeth yr angylion ymaith oddi wrthynt i’r nef, y bugeiliaid hwythau a ddywedasant wrth ei gilydd. Awn hyd Fethlehem, a gwelwn y peth hwn a wnaethpwyd, yr hwn a hysbysodd yr Arglwydd i ni.;

º16 A hwy a ddaethant ar frys; ac ‘a gawsant Mair a Joseff, a’r dyn bach yn gorwedd yn y preseb.

º17 A phan welsant, hwy a gyhoeddasant y gair a ddywedasid wrthynt am y bachgen bwn.

º18 A phawb a’r a’i clywsant, a ryfeddasant am y pethau a ddywedasid gan y bugeiliaid wrthynt.

º19 Eithr Mair a gadwodd y pethau hyn oll, gan eu hystyried yn ei chalon.

º20 A’r bugeiliaid a ddychwelasant, gan ogoneddu a moliannu Duw am yr hpU bethau a glywsent ac a welsent, fel;y dywedasid wrthynt.;

º21 A phan gyflawnwyd wyth niwl-nod i enwaedu ar y dyn bach, galwyd ei enw ef IESU, yr hwn a enwasid gan yr angel cyn ei ymddwyn ef yn y groth.

º22 Ac wedi cyflawni dyddiau ei phuredigaeth hi, yn ôl deddf Moses, hwy a’i dygasant ef i Jerwsalem, i’w gyflwyno i’r Arglwydd,

º23 (Fel yr ysgrifennwyd yn neddf ys Arglwydd, Pob gwryw cyntaf-anedig a elwir yn sanctaidd i’r Arglwydd;)

º24 Ac i roddi aberth, yn ôl yr hyn .a-ddywedwyd yn neddf yr Arglwydd, P r e durturod, neu ddau gyw colomen.;

º25 Ac wele, yr oedd gŵr yn JerwsaleHl, a’i enw Simeon; a’r gŵr hwn oedd gyfiawn a duwiol, yn disgwyl am ddi-ddanwch yr Israel: a’r Ysbryd Glân oedd arno.

º26 Ac yr oedd wedi ei hysbysu iddo gan yr Ysbryd Glân, na welai efe angau, cyn iddo weled Crist yr Arglwydd.

º27 Ac efe a ddaeth trwy’r ysbryd i’r deml: a phan ddug ei rieni y dyn bach Iesu, i wneuthur drosto yn ôl defod y gyfiaith;

º28 Yna e& a’i cyxaeitfa sfyn ei freich     iau, ac a fendithiodd Dduw, ac a ddywedodd,

º29 Yr awr hon, Arglwydd, y gollyngi 4y was mewn tangnefedd, yn el dy air:

º30 Canys fy llygaid a welsant dy iachawdwriaeth,

º31 Yr hon a baratoaist gerbron wyneb yr holl bobloedd;;

º32 Goleuni i olcuo y Cenhedloedd, a gogoniant dy bobl Israel. . .;

º33 Ac yr oedd Joseff a’i fam ef yn rhyfeddu am y pethau a ddywedwyd?ind»W ef. ‘.

º34 A Simeon a’u bcndithiodd hwynt, ac a ddywedodd wrth Mair ei fam ef, Wele, hwn a osodwyd yn gwymp ac yn gyfodiad i lawer yn Israel, ac yn arwydd yr hwn y dywedir yn ei erbyn;

º35 (A thrwy dy enaid di dy hun hefyd yr â cleddyf;) fel y datguddir meddyliau llawer o galonnau.

º36 Ac yr oedd Anna broffwydes, merch Phanwel, o lwyth Aser: hon oedd oedrannus iawn, ac a fuasai fyw gyda gŵr saith mlynedd o’i morwyndod;

º37 Ac a fuasai yn weddw ynghylch pedair a phedwar ugain mlynedd, yr hon nid ai allan o’r deml, ond gwasanaethu Duw mewn ymprydiau a gweddïau ddydd a nos.

º38 A hon hefyd yn yr awr honno, gan sefyll gerllaw, a foliannodd yr Arglwydd, ac a lefarodd amdano ef wrth y rhai oll oedd yn disgwyl ymwared yn Jerwsalem.

º39 Ac wedi iddynt orffen pob peth yn el deddf yr Arglwydd, hwy a ddychwelasant i Galilea, i’w dinas eu hun Nasareth.

º40 A’r hadigen a gynyddodd, ac a gryfhaodd yn yr ysbryd, yn gyflawn o ddoethineb: a gras Duw oedd arno ef.

º41 A’i ricni ef a aent i Jerwsalem bob blwyddyn ar ŵyl y pasg. 42 A phan oedd efe yn ddeuddeng mlwyild oed, hwynt-hwy a aethant i fyny i Jcrwti.ilem yn ôl defod yr wyl.

º43 Ac wedi gorffen y dyddiau, a hwy yn dychwelyd, arbosodd y baeligen Iesu yn JcrwsaliBia, ac ni wyddai Joseff a’i fam ef: ,

º44 Eithr gaa’dybied ei fod ef yo y      fintai, hwy a aethant daith diwrnod; ac a’i ceisiasant ef ymhlith eu cenedl a’u cydnabod.

º45 A phryd na chawsant ef, hwy a ddychwelasant i Jerwsalem, gan ei geisio ef.

º46 A bu, ar ôl tridiau, gael ohonynt hwy ef yn y deml, yn eistedd yng nghanol y doctoriaid, yn gwrando arnynt, ac yn eu holi hwynt.

º47 A synnu a wnaeth ar bawb a’r’a’i clywsant ef, oherwydd ei ddeall ef a’i atebion.

º48 A phan welsant ef, bu aruthr ganddynt. A’i fam a ddywedodd wrtho, Fy mab, paham y gwnaethost felly 8 ni? wele, dy dad a minnau yn ofidus a’th geisiasom di.

º49 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Paham y ceisiech fi? oni wyddech fod yn rhaid i mi fod ynghylch y pethau a berthyn i’m Tad?:

º50 A hwy ni ddeallasant y gair a ddywedasai efe wrthynt.

º51 Ac efe a aeth i waered gyda hwynt, ac a ddaeth i Nasareth, ac a fu ostyngedig iddynt. A’i fam ef a gadwodd yr holl eiriau hyn yn ei chalon.

º52 A’r Iesu a gynyddodd mewn doethineb a chorffolaeth, a ffafr gyda Duw a dynion.

ºPENNOD 3
º1 YN y bymthegfed flwyddyn o ymerodraeth Tiberius Cesar, a Phontius Peilat yn rhaglaw Jwdea, a Herod yn detrarch Galilea, a’i frawd Philip yn detrarch Iturea a gwlad Trachonitis, a Lysanias yn detrarch Abilene,

º2 Dan yr archoffeiriaid Annas a Chaiaffas, y daeth gair Duw at loan, mab Sachareias, yn y diffeithwch.

º3 Ac efe a ddaeth i bob goror ynghylch yr Iorddonen, gan bregethu bedydd edifeirwch er maddeuant pechodau;

º4 Fel y mae yn ysgrifcnedig yn llyfr ymadroddion Eseias y proffwyd, yr hwn sydd yn dywedyd, Llef un yn llcfain yn y diffeithwch, Paratowch ffordd yr Arglwydd, gwnewch ei lwybrau ef yn union.

º5 Fob pant a lenwir, a phob mynydd a     bryn a ostyngir, a’r gwyrgeimion a wneir yn union, a’r geirwon yn ffyrdd gwastad;

º6 A phob cnawd a wêl iachawdwriaeth Duw.

º7 Am hynny efe a ddywedodd wrth y bobl oedd yn dyfod i’w bedyddio ganddo’i 0           genhedlaeth gwiberod, pwy a’ch rhagry" buddiodd chwi i ffoi oddi wrth y digofaint sydd ar ddyfod?

º8 Dygwch gan hynny ffrwythau addas ‘i edifeirwch; ac na ddechreuwch ddywedyd ynoch eich hunain, Y mae gennym ni Abraham yn dad: canys yr ydwyf yn dywedyd i chwi, y dichon Duw o’r cerrig hyn godi plant i Abraham.

º9 Ac yr awr hon y mae’r fwyell wedi ei gosod ar wreiddyn y prennau: pob pren gan hynny a’r nid yw yn dwyn ffrwyth da, a gymynir i lawr, ac a fwrir yn tân.

º10 A’r bobloedd a ofynasant iddo, gan ddywedyd. Pa beth gan hynny a wnawn ni?

º11 Ac efe a atebodd ac a ddywedodd wrthynt, Y neb sydd ganddo ddwy bais, rhodded i’r neb sydd heb yr un; a’r neb sydd ganddo fwyd, gwnaed yr un modd.

º12 A’r publicanod hefyd a ddaethant i’w bedyddio, ac a ddywedasant wrtho, Athro, beth a wnawn ni?

º13 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Na cheisiwch ddim mwy nag sydd wedi ei osod i chwi.

º14 A’r milwyr hefyd a ofynasant iddo, gan ddywedyd, A pha beth a wnawn ninnau? Ac efe a ddywedodd wrthynt, Na fyddwch draws wrth neb, ac na chamachwynwch ar neb; a byddwch fodlon i’ch cyflogau.

º15 Ac fel yr oedd y bobl yn disgwyl, a phawb yn meddylied yn eu calonnau am loan, ai efe oedd y Crist;

º16 loan a atebodd, gan ddywedyd wrthynt oll, Myfi yn ddiau ydwyf yn eich bedyddio chwi a dwfr: ond y mae un cryfach na myfi yn dyfod, yr hwn nid wyf fi deilwng i ddatod carrai ei esgidiau: efe a’ch bedyddia chwi a’r Ysbryd Glân, ac a than.

º17 Yr hwn y mae ei wyntyll yn ei law, ac efe a lwyr lanha ei lawr dyrnu, ac a          gasgl y gwenith i’w ysgubor; ond yr us a lysg efe â thân anniffoddadwy.

º18 A llawer o bethau eraill a gynghorodd efe, ac a bregethodd i’r bobl.

º19 Ond Herod y tetrarch, pan geryddwyd ef ganddo am Herodias gwraig Philip ei frawd, ac am yr holl ddrygioni a wnaethai Herod,

º20 A chwanegodd hyn hefyd heblaw’r cwbl, ac a gaeodd ar loan yn y carchar.

º21 Sj A bu, pan oeddid yn bedyddio’r holl bobl, a’r Iesu yn ei fedyddio hefyd, ac yn gweddïo, agoryd y nef,

º22 A disgyn o’r Ysbryd Glân mewn rhith corfforol, megis colomen, arno ef; a dyfod llef o’r nef yn dywedyd, Ti yw fy annwyl Fab; ynot ti y’m bodlonwyd.

º23 A’r Iesu ei hun oedd ynghylch dechrau ei ddengmlwydd ar hugain oed, mab (fel y tybid) i Joseff, fab Eli,

º24 Fab Mathat, fab Lefi, fab Melchi, fab Janna, fab Joseff,

º25 Fab Matathias, fab Amos, fab Naum, fab Esli, fab Naggai,

º26 Fab Manth, fab Matathias, fab Semei, fab Joseff, fab Jwda,

º27 Fab Joanna, fab Rhesa, fab Sorobabel, fab Salathiel, fab Neri,

º28 Fab Melchi, fab Adi, fab Cosam, fab Elmodam, fab Er,

º29 Fab Jose, fab Elieser, fab Jorim, fab Mathat, fab Lefi,

º30 Fab Simeon, fab Jwda, fab Joseff, fab Jonan, fab Eliacim, ,

º31 Fab Melea, fab Mainan, fab Mat-atha, fab Nathan, fab Dafydd,

º32 Fab Jesse, fab Obed, fab Boos, fab Salmon, fab Naason, - ‘

º33 Fab Aminadab, fab Aram, fab Bsrom, fab Phares, fab Jwda,

º34 Fab Jacob, fab Isaac, fab Abraham, lab Thara, fab Nachor,

º35 Fab Saruch, fab Ragau, fab Phalec, fab Heber, fab Sala,

º36 Fab Cainan, fab Arffacsad, fab Sem, fab Noe, fab Lamech, ...

º37 Fab Mathwsala, fab Enoch, fab Jared, fao Maleleel, fab Cainan,

º38 Fab Enos, fab Seth, fab Adda, fab Duw.

ºPENNOD 4
º1 AR Iesu yn llawn o’r Ysbryd Glân, a ddychwelodd oddi wrth yr Iorddonen, ac a arweiniwyd gan yr ysbryd i’r anialwch,

º2 Yn cael ei demtio gan ddiafol ddeu-gain niwrnod. Ac ni fwytaodd efe ddim o fewn y dyddiau hynny: ac wedi eu diweddu hwynt, ar ôl hynny y daeth arno     chwant bwyd.

º3 A dywedodd diafol wrtho, Os mab ‘ Duw ydwyt ti, dywed wrth y garreg faon fel y gwneler hi yn fara.

º4 A’r Iesu a atebodd iddo, gan ddywedyd, Ysgrifenedig yw, Nad ar fara yn unig y bydd dyn fyw, ond ar bob gair     Duw.

º5 A diafol, wedi ei gymryd ef i fyny i fynydd uchel, a ddangosodd iddo holl deyrnasoedd y ddaear mewn munud awr.

º6 A diafol a ddywedodd wrtho, I ti y rhoddaf yr awdurdod hon oll, a’u gogoniant hwynt: canys i mi y rhoddwyd; ac i bwy bynnag y mynnwyf y rhoddaf     finnau hi. .

º7 Os tydi gan hynny a addoli o’m.blaen, eiddot ti fyddant oll.

º8 A’r Iesu a atebodd ac a ddywedodd wrtho, DOS ymaith, Satan, yn fy ôl i; canys ysgrifenedig yw, Addoli yr Arglwydd dŷ Dduw, ac ef yn unig a wasan     aethi.

º9 Ac efe a’i dug ef i Jerwsalem, ac a’i gosododd ar binacl y deml, ac a ddywedodd wrtho, Os mab Duw ydwyt, bwrw dy hun i lawr oddi yma:

º10 Canys ysgrifenedig yw, Y gorchy-myn efe i’w angylion o’th achos di, ar dy     gadw di;

º11 Ac y cyfodant di yn eu dwylo, rhag i ti un amser daro dy droed wrth garreg.

º12 A’r Iesu a atebodd ac a ddywedodd wrtho, Dywedwyd, Na themtia yr Ar-     glwydd dŷ Dduw.

º13 Ac wedi i ddiafol orffen yr holl demtasiwn, efe a ymadawodd ag ef dros     amser.

º14 A’r Iesu a ddychwelodd trwy nerth yr ysbryd i Galilea: a sôna. aelh amdano ef trwy’r holl fro oddi amgylch.

efe a ddywedodd wrtho, Y dyn, maddeu-     wyd i ti dy bechodau.

º21 A’r ysgrifenyddion a’r Phariseaid a ddechreuasant ymresymu, gan ddywedyd, Pwy yw hwn sydd yn dywedydf cabledd? pwy a ddichon faddau pechodau ond Duw yn unig?;

º22 A’r Iesu, yn gwybod eu hymresymiadau hwynt, a atebodd ac a ddywedodd wrthynt, Pa resymu yn eich calonnau yr ydych?

º23 Pa un hawsaf, ai dywedyd, Madd-euwyd i ti dy bechodau; ai dywedyd, Cyfod, a rhodia?

º24 Ond fel y gwypoch fod gan Fab y dyn awdurdod ar y ddaear i faddau pechodau, (eb efe wrth y claf o’r partys,), Yr wyf yn dywedyd wrthyt, Cyfod, a chymer dy wely, a dos i’th dŷ.

º25 Ac yn y man y cyfododd efe i fyny yn eu gŵydd hwynt; ac efe a gymerth yr hyn y gorweddai arno, ac a aeth ymaith i’w dŷ ei hun, gan ogoneddu Duw.

º26 A syndod a ddaeth ar bawb, a hwy a ogoneddasant Dduw; a hwy a lanwyd o ofn, gan ddywedyd, Gwelsom bethau anhygoel heddiw.

º27 II Ac ar ôl y pethau hyn yr aeth efe allan, ac a welodd bublican, a’i enw Lefi, yn eistedd wrth y dollfa; ac efe a ddywedodd wrtho, Dilyn fi.

º28 Ac efe a adawodd bob peth, ac a gyfododd i fyny, ac a’i dilynodd ef.

º29 A gwnaeth Lefi iddo wledd fawr yn ei dŷ: ac yr oedd tyrfa fawr o bublicanod ac eraill, yn eistedd gyda hwynt ar y bwrdd.

º30 Eithr eu hysgrifenyddion a’u Phariseaid hwynt a furmurasant yn erbyn e?» ddisgyblion ef, gan ddywedyd, Paham yr ydych chwi yn bwyta ac yn yfed gyda phublicanod a phechaduriaid?

º31 A’r Iesu a atebodd ac a ddywedodd wrthynt, Nid rhaid i’r rhai iach wrth feddyg; ond i’r rhai cleifion.

º32 Ni ddeuthum i alw rhai cyfiawn, ond pechaduriaid, i edifcirwch.

º33 A hwy a ddywedasant wrtho, Paham y mae disgyblion loan yn ymprydio yn fynych, ac yn gwneuthur gweddïau, a’r un modd yr eiddo y Phariseaid; ond yr eiddot ti ynbwyta;ac yn yfed?

º34 Yntau a ddywedodd- wrthynt, A ellwch chwi beri i blant yr ystafell briodas ymprydio, tra fyddo’r priodasfab gyda hwynt?

º35 Ond y dyddiau a ddaw, pan ddyger y priodasfab oddi arnynt: ac yna yr ymprydiant yn y dyddiau hynny.

º36 Ac efe a ddywedodd hefyd ddameg wrthynt: Ni rydd neb lain o ddilledyn newydd mewn hen ddilledyn: os amgen, y mae’r newydd yn gwneuthur rhwygiad, a’r llain o’r newydd ni chytuna a’r hen.

º37 Ac nid yw neb yn bwrw gwin newydd i hen gostrelau: os amgen, y gwin newydd a ddryllia’r costrelau, ac efe a red allan, a’r costrelau a gollir.

º38 Eithr gwin newydd sydd raid ei fwrw mewn costrelau newyddion; a’r ddau a gedwir.

º39 Ac nid oes neb, gwedi iddo yfed gwin hen, a chwennych y newydd yn y fan: canys efe a ddywed, Gwell yw’r hen.

ºPENNOD 6
º1 A bu ar yr ail prif Saboth, fyned ohono trwy’r yd: a’i ddisgyblion a dynasant y tywys, ac a’u bwytasant, gwedi eu rhwbio a’u dwylo.

º2 A rhai o’r Phariseaid a ddywedasant wrthynt, Paham yr ydych yn gwneuthin yr hyn nid yw gyfreithlon ei wneuthur ar y Sabothau?

º3 A’r Iesu gan ateb iddynt a ddywedodd, Oni ddarllenasoch hyn chwaith, yr hyn a wnaeth Dafydd, pan oedd chwant bwyd arno ef, a’r rhai oedd gydag ef;

º4 Y modd yr aeth efe i mewn i dŷ Dduw ac y cymerth ac y bwytaodd y bara gosod, ac a’i rhoddes hefyd i’r rhai oedd gydag ef; yr hwn nid yw gyfreithlon ei fwyta, ond i’r offeiriaid yn unig?

º5 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Y mae Mab y dyn yn Arglwydd ar y Saboth hefyd.

º6 A bu hefyd ar Saboth arall, iddo fyned i mewn i’r synagog, ac athrawiaethu: ac yr oedd yno ddyn a’i law ddeau wedi gwywo.

º7 A’r ysgrifenyddion a’r Phariseaid a’i gwyliasant ef, a iachai efe ef ar y dydd Saboth; fel y caffent achwyn yn ei erbyn ef.

º8 Eithr efe a wybu eu meddyliau. hwynt, ac a ddywedodd wrth y dyn oedd a’r llaw wedi gwywo, Cyfod i fyny, a saf yn y canol. Ac efe a gyfododd i fyny, ac a safodd.

º9 Yr Iesu am hynny a ddywedodd wrthynt, Myfi a ofynnaf i chwi, Beth sydd gyfreithlon ar y Sabothau? gwneuthur da, ynteu gwneuthur drwg? cadw einioes, ai colli?

º10 Ac wedi edrych arnynt oll oddi amgylch, efe a ddywedodd wrth y dyn, Estyn dy law. Ac efe a wnaeth felly: a’i law ef a wnaed yn iach fel y llall.

º11 A hwy a lanwyd o ynfydrwydd, ac a ymddiddanasant y naill wrth y llall, pa beth a wnaent i’r Iesu.

º12 A bu yn y dyddiau hynny, fyned phono ef allan i’r mynydd i weddïo; a pharhau ar hyd y nos yn gweddib Duw.

º13 A phan aeth hi yn ddydd, efe a alwodd ato ei ddisgyblion: ac ohonynt efe a etholodd ddeuddeg, y rhai hefyd a enwodd efe yn apostolion;

º14 Simon (yr hwn hefyd a enwodd efe Pedr.) ac Andreas ei frawd; Iago, ac loan; Philip, a Bartholomeus;

º15 Mathew, a Thomas; Iago mab Alffieus, a Simon a elwir Selotes;

º16 Jwdas brawd Iago, a Jwdas IscariotJ yr hwn hefyd a aeth yn fradwr.

º17 Ac efe a aeth i wacred gyda hwynt, ac a safodd mewn gwastatir; a’r dyrfa o’i ddisgyblion, a lliaws mawr o bobl o holl Jwdea a Jerwsalem, ac o duedd mor Tyrus a Sidon, y rhai a ddaeth i wrando arno, ac i’w hiacháu o’u clefydau,

º18 A’r rhai a flinid gan ysbrydion aflan: a hwy a iachawyd.

º19 A’r holl dyrfa oedd yn ceisio cyffwrdd ag ef; am fod nerth yn myned ohono aUan, ac yn iacháu pawb.

º20 Ac efe a ddyrchafodd ei olygon ar ei ddisgyblion, ac a ddywedodd, Gwyn eieh byd y tlodion: canys eidduch chwi yw teyrnas Dduw.

º21 Gwyn eich byd y rhai ydych yn dwyn newyn yr awr hon: canys chwi a ddigonir. Gwyn eich byd y rhai ydych yn wylo yr awr hon: canys chwi a chwerddwch.

º22 Gwyn eich byd pan y’ch casao dynion, a phan y’ch didolant oddi wrthynt, ac y’ch gwaradwyddant, ac y bwriant eich enw allan megis drwg, er mwyn Mab y dyn.

º23 Byddwch lawen y dydd hwnnw, a llemwch; canys wele, eich gwobr sydd fawr yn y nef: oblegid yr un ffunud y gwnaeth eu tadau hwynt i’r proffwydi.

º24 Eithr gwae chwi’r cyfoethogion! canys derbyniasoch eich diddanwch.

º25 Gwae chwi’r rhai llawn! canys chwi a ddygwch newyn. Gwae chwi’r rhai a chwerddwch yr awr hon! canys chwi a alerwch ac a wylwch.

º26 Gwae chwi pan ddywedo pob dyn yn dda amdanoch! canys felly y gwnaeth eu tadau hwynt i’r gau broffwydi.

º27 Ond yr wyf yn dywedyd wrthych chwi y rhai ydych yn gwrando, Cerwch eich gelynion; gwnewch dda i’r rhai a’ch casant:

º28 Bendithiwch y rhai a’ch melltithiant, a gweddïwch dros y rhai a’ch drygant.

º29 Ac i’r hwn a’th drawo ar y naill gern, cynnig y llall hefyd; ac i’r hwn a ddygo ymaith dy gochi, na wahardd dy bais hefyd.

º30 A dyro i bob un a geisio gennyt; a chan y neb a fyddo’n dwyn yr eiddot, na chais cilchwyl.

º31 Ac fel y mynnech wneuthur o ddynion i chwi, gwnewch chwithau iddynt yr un ffunud.

º32 Ac os cerwch y rhai a’ch carant chwithau, pa ddiolch fydd i chwi? oblegid y mae pechaduriaid hefyd yn caru’r rhai a’u car hwythau.

º33 Ac os gwnewch dda i’r rhai a wnant dda i chwithau, pa ddiolch fydd i chwi? oblegid y mae’r pechaduriaid hefyd yn gwneuthur yr un peth.

º34 Ac os rhoddwch echwyn i’r rhai yr ydych yn gobcithio y cewch chwithau ganddynt, pa ddiolch fydd i chwi?          oblegid y mae’r pechaduriaid hefyd yn rhoddi echwyn i bechaduriaid, fel y derbyniont y cyffelyb.

º35 Eithr cerwch eich gelynion, a gwnewch dda, a rhoddwch echwyn, heb obeithio dim drachefn; a’ch gwobr a fydd mawr, a phlant fyddwch i’r Goruchaf: eanys daionus yw efe i’r rhai anniolchgar a drwg.

º36 Byddwch gan hynny drugaroglon, megis ag y mae eich Tad yn drugarog.

º37 Ac na femwch, ac ni’ch bernir: na chondemniwch, ac ni’ch condemnir; maddeuwch, a maddeuir i chwithau:

º38 Rhoddwch, a rhoddir i chwi; mesur da, dwysedig, ac wedi ei ysgwyd, ac yn myned trosodd, a roddant yn eich myn-wes: canys a’r un mesur ag y mesuroch, y mesurir i chwi drachefn.

º39 Ac efe a ddywedodd ddameg wrthynt: a ddichon y dall dywyso’r dall? oai syrthiant ill dau yn y clawdd?

º40 Nid yw’r disgybl uwchlaw ei athro; eithr pob un perffailh a fydd fel ei athro.

º41 A phaham yr wyt ti yn edrych ar y brycheuyn sydd yn llygad dy frawd, ac nad ydwyt yn ystyried y trawst sydd yn dy lygad dy hun?

º42 Neu pa fodd y gelli di ddywedyd wrth dy frawd, Fy mrawd, gad i mi dynnu allan y brycheuyn sydd yn dy lygad, â thithau heb weled y trawst sydd yn dy lygad dy hun? O ragrithiwr, bwrw allan y trawst o’th lygad dy hun yn gyntaf, ac yna y gweli yn eglur dynnu allan y brycheuyn sydd yn llygad dy frawd.

º43 Canys nid yw pren da yn dwyn ffrwyth drwg; na phren drwg yn dwyn. ffrwyth da.

º44 Oblegid pob pren a adwaenir wrth ei ffrwyth ei hun: canys nid oddi ar ddrain y casglant ffigys, nac oddi ar berth yr heliant rawnwin.

º45 Y dyn da, o ddaionus drysor ei galon, a ddwg allan ddaioni; a’r dyn drwg, & ddrygionus drysor ei galoo, a ddwg allan ddrygioni: canys o helaethrwydd y galoti y mae ei enau yn llefaru.

º46 Paham hefyd yr ydych yn fy ngalw i, Arglwydd, Arglwydd, ac nad     ydych yn gwneulhur yr hyn yr wyf yn           ôl ddywedyd?

º47 Pwy bynnag a ddêl ataf fi, ac a wrendy fy ngeiriau, ac a’u gwnelo hwynt, mi a ddangosaf i chwi i bwy y mae efe yn gyffelyb:

º48 Cyffelyb yw i ddyn yn adeiladu tŷ, yr hwn a gloddiodd, ac a aeth yn ddwfn, ac a osododd ei sail ar y graig: a phan ddaeth llifeiriant, y llifddyfroedd a gurodd ar y tŷ hwnnw, ac ni allai ei siglo; canys yr oedd wedi ei seilio ar y graig.

º49 Ond yr hwn a wrendy, ac ni wna, cyffelyb yw i ddyn a adeiladai dy ar y ddaear, heb sail; ar yr hwn y curodd y llifddyfroedd, ac yn y fan y syrthiodd: a chwymp y tŷ hwnnw oedd fawr.

ºPENNOD 7
º1 A wedi iddo orffen ei holl ymadroddion lle y clywai’r bobl, efe a aethi mewn i Gapernaum.

º2 A gwas rhyw ganwriad, yr hwn oedd annwyl ganddo, oedd yn ddrwg ei hwyl, ymron marw.

º3 A phan glybu efe son am yr Iesu, efe a ddanfonodd ato henuriaid yr Iddewon’, gan atolwg iddo ddyfod a iacháu ei was ef.

º4 Y rhai pan ddaethant at yr Iesu, a atolygasant arno yn daer, gan ddywedyd, Oblegid y mae efe yn haeddu cael gwneuthur ohonot hyn iddo;

º5 Canys y mae yn caru ein cenedl m, ac , efe a adeiladodd i ni synagog.

º6 A’r Iesu a aeth gyda hwynt. Ac efe weithian heb fod nepell oddi wrth y tŷ, y canwriad a anfonodd gyfeillion ato, gan ddywedyd wrtho, Arglwydd, na phoena; canys nid wyf fi deilwng i ddyfod ohonot dan fy nghronglwyd: i’

º7 Oherwydd paham ni’m jiybiais fy hun \ , yn deilwng i ddyfod atat: eithr dywed y gair, a iach fydd fy ngwas.

º8 Canys dyn wyf finnau wedi fy ngosod , dan awdurdod, a chennyf filwyr danaf: ‘ ac meddaf wrth hwn, DOS, ac efe a a; ac wrth arall. Tyred, ac efe a ddaw; ac wrth           fy ngwas, Gwna hyn, ac efe a’i gwna.

º9 Pan glybu’r Iesu y pethau hyn, efe a ryfeddodd wrtho, ac a drodd, ac a ddywedodd wrth y bobl .oedd yn ei ganlyn, Yr ydwyf yn dywedyd i chwi, Ni chefais gymaint ffydd, naddo yn yr Israel.

º10 A’r rhai a anfonasid, wedi iddynt ddychwelyd i’r tŷ, a gawsant y gwas a fuasai glaf, yn holliach.

º11 A bu drannoeth, iddo ef fyned i ddinas a elwid Nain; a chydag ef yr aeth llawer o’i ddisgyblion, a thyrfa fawr.

º12 A phan ddaeth efe yn agos at borth y ddinas, wele, un marw a ddygid allan, yr hwn oedd unig fab ei fam, a honno yn weddw: a bagad o bobl y ddinas oedd gyda hi.

º13 A’r Arglwydd pan welodd hi, a gymerodd drugaredd arni, ac a ddywedodd wrthi, Nac wyla.

º14 A phan ddaeth atynt, efe a gyff-yrddodd a’r elor: a’r rhai oedd yn ei dwyn, a safasant. Ac efe a ddywedodd, Y mab ieuanc, yr wyf yn dywedyd wrthyt, Cyfod.

º15 A’r marw a gyfododd yn ei eistedd, ac a ddechreuodd lefaru. Ac efe a’i rhoddes i’w fam.

º16 Ac ofn a ddaeth ar bawb: a hwy a ogoneddasant Dduw, gan ddywedyd, Proffwyd mawr a gyfododd yn ein plith, ac, Ymwelodd Duw a’i bobl.

º17 A’r gair hwn a aeth allan amdano trwy holl Jwdea, a thrwy gwbl o’r wlad oddi amgylch.

º18 A’i ddisgyblion a fynegasant i loan hyn oll.

º19 Ac loan, wedi ‘galw rhyw ddau oll ddisgyblion ato, a anfonodd at yr Iesu, gan ddywedyd, Ai ti yw’r hwn sydd yn dyfod? ai un arall yr ym yn ei ddisgwyl?

º20 A’r gwŷr pan ddaethant ato, a ddywedasant, loan Fedyddiwr a’n danfonodd ni atat ti, gan ddywedyd, Ai ti yw’r hwn sydd yn dyfod? ai arall yr ym yn ei ddisgwyl?

º21 A’r awr honno efe a iachaodd liiwer oddi wrth glefydau, a phlau, ac ysbrydion drwg; ac i lawer o ddcilhon y rhoddes etc eu golwg.

º22 A’r Iesu a atebodd;IL;i (.Idywedodd wrthynt, Ewch, a mynegwch i loan y pethau a welsoch ac a glywsocli; fod y deillion yn gweled eilwaith, y cloffion yn rhodio, y gwahanglwyfus wedi en glanhau, y byddariaid yn clywed, y meirw yn cyfodi, y tlodion yn derbya yr efengyl.

º23 A gwyn ei fyd y neb ni rwystrir ynof fi.

º24 Ac wedi i genhadau loan fyned ymaith, efe a ddechreuodd ddywedyd wrth y bobloedd am loan. Beth yr aethoch allan i’r diffeithwch i’w weled? Ai corsen yn siglo gan wynt?

º25 Ond pa beth yr aethoch allan i’w weled? Ai dyn wedi ei ddilladu a dillad esmwyth? Wele, y rhai sydd yn arfer dillad anrhydeddus, a moethau, mewn palasau brenhinoedd y maent.

º26 Eithr beth yr aethoch allan i’w wefed? Ai proffwyd? Yn ddiau meddaf i’chwi, a llawer mwy na phroffwyd.

º27 Hwn yw efe am yr un yr ysgrifennwyd, Wele, yr wyf fi yn anfon fy nghennad o flaen dy wyneb, yr hwn a baratoa dy ffordd o’th flaen.

º28 Canys meddaf i chwi, Ymhlith y rhai a aned o wragedd, nid oes broffwyd mwy nag loan Fedyddiwr: eithr yr hwn sydd leiaf yn nheyrnas Dduw, sydd fwy nag ef.

º29 A’r holl bobl a’r oedd yn gwrando, a’r publicanod, a gyfiawnhasant Dduw, gwedi eu bedyddio a bedydd loan.

º30 Eithr y Phariseaid a’r cyfreithwyr yn eu herbyn eu hunain a ddiystyrasant gyngor Duw, heb eu bedyddio ganddo.

º31 A dywedodd yr Arglwydd, I bwy gan hynny y cyffclybaf ddynion y genhedlaeth hon? ac i ba beth y maent yn debyg?

º32 Tebyg ydynt i blant yn eistedd yn y farchnud, ac yn llcfain wrth ei gilydd, ac yn dywedyd, Canasom bibau i chwi, ac ni ddawnsinsoch; cwynfanasom i chwi, ac nid wylasoch.

º33 Canys daeth loan Fedyddiwr heb na bwyta bara, nac yfed gwin; a chwi a ddywedwch, Y mae cythraul gnnddo.

º34 Daeth Mab y dyn yn bwyta ac yn yfed; ac yr ydych yn dywedyd, Wele ddyn glwth, ac yfwr Rwm, cyfaill piab-licanod a phechiidiin;iid.

º35 A doethineb a gyfiawnhawyd gan bawt o’i phlant.

º36 Ac un o’r Phariseaid a ddymunodd arno fwyta gydag ef: ac yntau a aeth i dy’r pharisead, ac a eisteddodd i fwyta.

º37 Ac wele, gwraig yn y ddinas, yr hon oedd bechadures, pan wybu hi fod yr Iesu yn eistedd ar y bwrdd yn nhy’r Pharisead, a ddug flwch o ennaint:

º38 A chan sefyll wrth ei draed ef o’r tu ôl, ac wylo, hi a ddechreuodd olchi ei draed ef a dagrau, ac a’u sychodd a gwalli ei phen: a hi a gusanodd ei draed ef, ac a’u hirodd a’r ennaint.

º39 A phan welodd y Pharisead, yr hwn a’i gwahoddasai, efe a ddywedodd ynddo ei luin, gan ddywedyd, Pe bai hwn brofiwyd, efe a wybuasai pwy, a pha fath wraig yw’r hon sydd yn cyffwrdd ag ef: canys pechadures yw hi.

º40 A’r Iesu gan ateb a ddywedodd wrtho, Simon, y mae gennyf beth i’w ddywedyd wrthyt. Yntau a ddywedodd, Athro, dywed.

º41 Dau ddyledwr oedd i’r un echwynnwr: y naill oedd arno bum can ceiniog o ddyled, a’r llall ddeg a deugain.

º42 A phryd nad oedd ganddynt ddim i dalu, efe a faddeuodd iddynt ill dau. Dywed gan hynny, pwy o’r rhai hyn a’i car ef yn fwyaf?

º43 A Simon a atebodd ac a ddywedodd, Yr\»yf fi’n tybied mai’r hwn y maddeuodd efe iddo fwyaf. Yntau a ddywedodd wnbo, Uniawn y bernaist.

º44 Ac efe a drodd at y wraig, ac a ddywedodd wrth Simon, A weli di’r wraig hon? mi a ddeuthum i’th dy di, ac ni roddaist i mi ddwfr i’m traed: ond hon a olcbodd fy nhraed a dagrau, ac a’u sychodd a gwallt ei phen.

º45 Ni roddaist i mi gusan: ond hon, er pan ddeuthum i mewn, ni pheidiodd â chusanu fy nhraed.

º46 Fy mhen ag olew nid iraist: ond hon a iiodd fy nhraed ag ennaint.

º4’; Oherwydd paham y dywedaf wrthyt, Maddeuwyd ei hami bechodau hi; oblegid hi a garodd yn fawr: ond y neb y niaddeuer ychydig iddo, a gar ychydig.

º48 Ac efe a ddywedodd wrthi, Maddeuwyd i ti dy bechodau.

º49 A’r rhai oedd yn cydeistedd i fwyta a ddechreuasant ddywedyd ynddynt eu hunain, Pwy yw hwn sydd yn maddau pechodau hefyd?

º50 Ac efe a ddywedodd wrth y wraig, Dy ffydd a’th gadwodd; dos mewn tangnefedd.

ºPENNOD 8
º1 A buwedi hynny, iddo fyned trwy bob dinas a thref, gan bregethu, ac efengylu teyrnas Dduw: a’r deuddeg oedd gydag ef;

º2A gwragedd rai, a’r a iachesid oddi wrth ysbrydion drwg a gwendid; Mair yr hon a elwid Magdalen, o’r hon yr aethai saith gythraul allan;

º3 Joanna, gwraig Chusa goruchwyliwr Herod, a Susanna, a llawer eraill, y rhai oedd yn gweini iddo o’r pethau oedd ganddynt.

º4 Ac wedi i lawer o bobl ymgynnull ynghyd, a chyrchu ato o bob dinas, efe a ddywedodd ar ddameg:

º5 Yr heuwr a aeth allan i hau ei had: ac wrth hau, peth a syrthiodd ar ymyl y ffordd, ac a fathrwyd; ac ehediaid y nef a’i bwytaodd.

º6 A pheth arall a syrthiodd ar y graig; a phan eginodd, y gwywodd, .am nad oedd iddo wlybwr.

º7 A pheth arall a syrthiodd ymysg drain; a’r drain a gyd-dyfasant, ac a’i tagasant ef.

º8 A pheth arall a syrthiodd ar dir da; ac a eginodd, ac a ddug ffrwyth ar ei ganfed. Wrth ddywedyd y pethau hyn, efe a lefodd, Y neb sydd a chlustiau ganddo i wrando, gwrandawed.

º9 A’i ddisgyblion a ofynasant iddo, gan ddywedyd. Pa ddameg oedd hon?

º10 Yntau a ddywedodd, I chwi y rhoddwyd gwybod dirgeloedd teyrnas Dduw; eithr i eraill ar ddamhegion; fel yn gweled na welant, ac yn clywed na-ddeallant.

º11 A dyma’r ddameg: Yr had yw gair Duw.

º12 A’r rhai ar ymyl y ffordd, ydyw’r rhai sydd yn gwrando, wedi hynny y inae’r diafol yn dyfod, ac yn dwyn ymaith y gair o’u calon hwynt, rhag iddynt gredu,

º1 bod yn gadwedig.

º13 A’r rhai ar y graig, yw’r rhai pan glywant, a dderbyniant y gair yn llawen; a’r rhai hyn nid oes ganddynt wreiddyn, y rhai sydd yn credu dros amser, ac yn amser profedigaeth yn cilio.

º14 A’r hwn a syrthiodd ymysg drain, yw’r rhai a wrandawsant; ac wedi iddynt fyned ymaith, hwy a dagwyd gan ofalon, J golud, a melyswedd buchedd, ac nid ydynt yn dwyn ffrwyth i berffeithrwydd.

º15 A’r hwn ar y tir da, yw’r rhai hyn, y rhai a chalon hawddgar a da, ydynt yn gwrando’r gair, ac yn ei gadw, ac yn dwyn ffrwyth trwy amynedd.

º16 Nid yw neb wedi golau cannwyll, yn ei chuddio hi a llestr, neu yn ei dodi dan wely; eithr yn ei gosod ar ganhwyllbren, fel y caffo’r rhai a ddêl i mewn weled y goleuni.

º17 Canys nid oes dim dirgel, a’r ni bydd amlwg; na dim cuddiedig, a’r nis gwybyddir, ac na ddaw i’r golau.

º18 Edrychwch am hynny pa fodd y clywoch: canys pwybynnag y mae ganddo, y rhoddir iddo; a’r neb nid oes ganddo, ie, yr hyn y mae’n tybied ei fod ganddo, a ddygir oddi arno.

º19 Daeth ato hefyd ei fam a’i frodyr; ac ni allent ddyfod hyd ato gan y dorf.

º20 A mynegwyd iddo, gan rai, yn dywedyd, Y mae dy fam a’th frodyr yn sefyll allan, yn ewyllysio dy weled.

º21 Ac efe a atebodd ac a ddywedodd wrthynt, Fy mam i a’m brodyr i yw’r rhai hyn sydd yn gwrando gair Duw, ac yn ei wneuthur.

º22 A bu ar ryw ddiwrnod, ac efe a aeth i long, efe a’i ddisgyblion: a dywedodd wrthynt. Awn trosodd i’r tu hwnt i’r llyn. A hwy a gychwynasant.

º23 Ac fel yr oeddynt yn hwylio, efe a hunodd: a chawod o wynt a ddisgynnodd ar y llyn; ac yr oeddynt yn llawn o ddwfr, ac mewn enbydrwydd.

º24 A twy a aethant ato, ac a’i denroes-     ant ef, gan ddywedyd, O Feistr, Feistr, darfu amdanom. Ac efe a gyfododd, ac a geryddodd y gwynt a’r tonnau dwfr: a hwy a beidiasant, a hi a aeth yn dawel.

º25 Ac efe a ddywedodd wrthynt. Pa le y mae eich ffydd chwi? A hwy wedi ofni, a ryfeddasant, gan ddywedyd wrth ei gilydd, Pwy yw hwn, gan ei fod yn gorchymyn i’r gwyntoedd ac i’r dwfr hefyd, a hwythau yn ufuddhau iddo?

º26 A hwy a hwyliasant i wlad y Gadareniaid, yr hon sydd o’r tu arall, ar gyfer Galilea.

º27 Ac wedi iddo fyned allan i dir, cyf-arfu ag ef ryw ŵr o’r ddinas, yr hwn oedd ganddo gythreuliaid er ys talm o amser; ac ni wisgai ddillad, ac nid arhosai mewn tŷ, ond yn y beddau.

º28 Hwn, wedi gweled yr Iesu, a dolef-ain, a syrthiodd i lawr ger ei fron ef, ac a ddywedodd â llef uchel, Beth sydd i mi â thi, O Iesu. Fab Duw goruchaf? yr wyf yn atolwg i ti na’m poenech.

º29 (Canys efe a orchmynasai i’r ysbryd aflan ddyfod allan o’r dyn. Canys llawer o amserau y cipiasai ef: ac efe a gedwid yn rhwym a chadwynau, ac a llyffetheiriau; ac wedi dryllio’r rhwymau, efe a yrrwyd gan y cythraul i’r diffeithwch.)

º30 A’r Iesu a ofynnodd iddo, gan ddywedyd, Beth yw dy enw di? Yntau a ddywedodd, Lleng: canys llawer o gythreuliaid a aethent iddo ef.

º31 A hwy a ddeisyfasant arno, na orchmynnai iddynt fyned i’r dyfnder.

º32 Ac yr oedd yno genfaint o foch lawer yn pori ar y mynydd: a hwynt-hwy a atolygasant iddo adael iddynt fyned i mewn i’r rhai hynny. Ac efe a adawodd iddynt.

º33 A’r cythreuliaid a aethant allan o’r dyn, ac a aethant i mewn i’r moch: a’r genfaint a ruthrodd oddi ar y dibyn i’r llyn, ac a foddwyd.

º34 A phan welodd y meichiaid yr hyn a ddarfuasai, hwy a ffoesant, ac a aethant, ac a fynegasant yn y ddinas, ac yn y wlad.

º35 A hwy a aethant allan i weled y peth a wnaethid; ac a ddaethant at yr Iesu, ac a gawsant y dyn, o’r hwn yr aethai’r     s. me 8, 9     cythreiriiaid allan, yn ei ddillad, a’i iawn bwyll, yn eistedd wrth draed yr Iesu: a hwy a ofnasant .;

º36 A’r rhai a welseat, a fynegasant hefyd iddynt "pa fodd yr iachasid y cythreulig.

º37 A’r holl liaws o gylch gwlad y Gadareniaid a ddymunasant arno fyned ymaith oddi wrthynt; am eu bod mewn ofn mawr. Ac efe wedi myned i’r llong, a ddychwelodd.

º38 A’r gŵr o’r hwn yr aethai’r cythreuliaid allan, a ddeisyfodd amo gael bod gydag ef: eithr yr Iesu a’i danfonodd ef ymaith, gan ddywedyd,

º39 Dychwel i’th dŷ, a dangos faint .’o bethau a wnaeth Duw i ,fi. Ac efe a aetti, dan bregethu trwy gwbl-o’r ddinas, faint a wnaethai’r Iesu iddo.

º40 A bu, pan ddychwelodd yr Iesu, dderbyn o’r bobl ef: canys¹ yr oeddynt ofl yn disgwyl amdano ef.

º41 Ac wele, daeth gŵr a’i enw Jairus; ac efe oedd lywodraethwr y synagog; ac efe a syrthiodd wrth draed yr Iesu, ac a atolygodd iddo ddyfod i’w dy ef:

º42 Oherwydd yr oedd iddo ferch unig-anedig, ynghylch deuddeng mlwydd oed, a hon oedd yn marw. Ond fel yr oedd efe yn myned, y bobloedd a’i gwasgent ef.

º43 A gwraig, yr hon oedd mewn diferlif gwaed er ys deuddeng mlynedd, yr hon a dreuliasai ar ffisigwyr ei hoB fywyd, ac nis gallai gael gan neb ei hiachau,

º44 A ddaeth o’r tu cefn, ac a gyfryrddodd ag ymyl ei wisg ef: ac yn y fan y safodd diferlif ei gwaed hi.

º45 A dywedodd yr Iesu, Pwy yw a gyrfyrddoddami? Ac a phawb yn gwadu, y dywedodd Pedr, a’r rhai oedd gydag ef, O Feistr, y mae’r bobloedd yn dy wasgu, ac yn dy flino; ac a ddywedi di, Pwy yw a gyfEyrddodd a mi?

º46 A’r Iesu a ddywedodd, Rhyw un a gyffyrddodd a mi: canys mi a wn fyned rhinwedd allan ohonof.

º47 A phan welodd y wraig nad oedd hi guddiedig, hi a ddaeth dan grynu, ac a syrthiodd ger ei fron ef, ac a fynegodd     iddo, yng ngwydd yr holl bobl, am ba achos y cyffyrddasai hi ag ef, ac fel yr iachasid hi yn ebrwydd. .

º48 Yntau a ddywedodd wrthi, Cymer gysur, ferch; dy ffydd a’th iachaodd; dos mewn tangnefedd.

º49 Ac efe eto yn llefaru, daeth un o dy llywodraethwr y synagog, gaa:ddywedyd wrtho, Bu farw dy ferch: na phoena mo’r Athro.

º50 A’r Iesu pan glybu hyn, a’i hatebodd ef, gan ddywedyd, Nac ofna; cred yn unig, a hi a iacheir.

º51 Ac wedi ei fyned efi’r tŷ, ni adawodd i neb ddyfod i mewn, ond Pedr,:ac Iago, ac loan, a thad yr eneth a’i mam.

º52 Ac wylo a wnaethant oll, a chwynfan amdani. Eithr efe a ddywedodd, Nac wylwch: nid marw hi, eithr cysgu y ma’e.

º53 A hwy a’i gwatwarasant ef, am iddynt wybod ei marw hi.

º54 Ac efe a’u bwriodd hwynt oll allan, ac a’i cymerth hi erbyn ei llaw, ac a lefodd, gan ddywedyd, Herlodes, cyfod.

º55 A’i hysbryd hi a ddaeth drachefn, a hi a gyfododd yn ebrwydd: ac efe a orchmynnodd roi bwyd iddi.

º56 A synnu a wnaeth ar ei rhieni hi: ac efe a orchmynnodd iddynt, na ddywed-enl i neb y peth a wnaethid.

ºPENNOD 9
º1 A efe a alwodd ynghyd ei ddeuddeg disgybl, ac a roddes iddynt feddiant ac awdurdod ar yr holl gythreuliaid, ac i iacháu clefydau.

º2 Ac efe a’u hanfonodd hwynt i bregethu teyrnas Dduw, ac i iachau’r rhai cleifion.

º3 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Na chymerwch ddim i’r daith, na ffyn nac ysgrepan, na bara, nac arian; ac na fydded gennych ddwy bais bob un.

º4 Ac i ba dy bynnag yr eloch i mewn, arhoswch yno, ac oddi yno ymadewch.

º5 A pha rai bynnag ni’ch derbyniant, pan eloch allan o’r ddinas honno, ysgydwch hyd yn oed y llwch oddi wrth eich traed, yn dystiolaeth yn eu herbyn hwynt. -1

º6 Ac wedi iddynt fyned allan, hwy a          aethaHt trwy’r trefis gan teegethu’r efengyl, a iacháu ym mhob lle.

º7 A Herod y tetrarch a glybu’r ewblott a wnaethid ganddo; ac efe a betrusodd, am fad rhai yn dywedyd gyfodi loan o feirw;

º8 A rhai eraill, ymddangos o Eleias;. a rhai eraill, mai proffwyd, un o’r rhai gynt, a atgyfodasai.

º9 A Herod a ddywedodd, loan a dorrais i ei ben: ond pwy ydyw hwn yr wyf yn clywed y cyfryw bethau amdano? Ac yt oedd efe yn ceisio ei weled ef.;

º10 A’r apostolion, wedi dychwelyd, a fynegasant iddo’r cwbl a wnaethent. Ae efe a’u cymerth hwynt, ac a aeth o’r neilitu, i le anghyfannedd yn perthyna i’r ddiaas a elwir Bethsaida.

º11 A’r bobloedd pan wybuant, a’i dilynasant ef: ac efe a’u derbyniodd hwynt, ac a lefarodd wrthynt am deyrnas Dduw, ac a iachaodd y rhai oedd arnynt eisiau eu hiachau.

º12 A’r dydd a ddechreuodd hwyrhaa; a’r deuddeg a ddaethant, ac a ddywedasant wrtho, Gollwng y dyrfa ymaith, fel y gallont fyned i’r trefi, ac i’r wlad oddi amgylch, i letya, ac i gael bwyd: canys yr ydym ni yma mewn lle anghyfannedd.

º13 Eithr efe a ddywedodd wrthynt, Rhoddwch chwi iddynt beth i’w fwyta. A hwythau a ddywedasant, Nid oes gennym ni ond pum forth, a dau bysgodyn, oni bydd inni fyned a phrynu b\vyd i’r bobl hyn oll.

º14 Canys yr oeddynt ynghylch pum mil o wŷr. Ac efe a ddywedodd wrth ei ddisgyblion, Gwnewch iddynt eistedd yn fyrddeidiau, bob yn ddeg a deugain.

º15 Ac felly y gwnaethant, a hwy a wnaethant iddynt oll eistedd.

º16 Ac efe a gymerodd y pum. torth, a’r ddau bysgodyn, ac a edrychodd i fyny i’r nef, ac a’u bendithiodd hwynt, ac a’u rorrodd, ac a’u rhoddodd i’r disgyblion i’w gosod gerbron y bobl.

º17 A hwynt-hwy oll a fwytasant, ac a gawsant ddigon: a chytbdwyd a weddillasai iddynt o friwrwyil, ddeuddeg basgedaid. ,.’

º18 Bu hefyd, fel yr oedd efe yn gwedd"     io ei hunaa, fod ei ddisgyblion gydag ef: ac efe a ofynnodd iddynt, gan ddywedyd, Pwy y mae’r bobl yn dywedyd fy mod i?

º19 Hwythau gan ateb a ddywedasanty loan Fedyddiwr; ond eraill, mai Eleias; ac-eraill, mai rhyw broffwyd o’r rhai gyat a-atgyfododd.

º20 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Ond pwy yr ydych chwi yn dywedyd fy mod ii A Phedr gan ateb a ddywedodd, Crist     ,,Duw.

º21 Ac efe a roes orchymyn arnynt, ac a archodd iddynt na ddywedent hynny i neb;

º22 Gan ddywedyd, Mae’n rhaid i Fab y dyn oddef llawer, a’i wrthod gan yr henuriaid, a’r archoffeiriaid, a’r ysgrifenyddion, a’i ladd, a’r trydydd dydid     atgyfodi.

º23 Ac efe a ddywedodd wrth bawb, Os ewyllysia neb ddyfod ar fy ôl i, ymwaded ag ef ei hun, a choded ei grees beunydd, a dilyned fi.

º24 Canys pwy bynnag a ewyllysio gadw ei einioes, a’i cyll; ond pwy bynnag a gollo ei einioes o’m hachos i, hwnnw a’i     ceidw hi.

º25 Canys pa lesad i ddyn, er ennill yr holl fyd, a’i ddifetha’i hun, neu fod wedi     ei golli?

º26 Canys pwy bynnag fyddo cywilydd ganddo fi a’m geiriau, hwnnw fydd gywilydd gan Fab y dyn, pan ddelo yn ei ogoniant ei hun, a’r Tad, a’r angylion     sanctaidd.

º27 Eithr dywedaf i chwi yn wir, Y mae rhai o’r sawl sydd yn sefyll yma a’r nid archwaethant angau, hyd oni welont, deyrnas Dduw.

º28 A bu, ynghylch wyth niwrnod wedi’r geiriau hyn, gymryd ohono ef Pedr, ac loan, ac Iago, a myned i fyny i’r mynydd i weddïo.

º29 Ac fel yr oedd efe yn gweddïo, gwedd ei wynepryd ef a newidiwyd, a’i wisg oedd yn wen ddisglair.

º30 Ac wele, dau ŵr a gydymddi-ddanodd agef,yrhaioedd Moses acEleias:

º31 Y rhai a yniddangosasant mewn gogoniant, ac a ddywedasarit am ei

ymadawiad ef, yr hwn a gyflawnai efe yn Jerwsalem.

º32 A Phedr, a’r rhai oedd gydag ef, oeddynt wedi trymhau gan gysgu: a phan ddihunasant, hwy a welsant ei ogoniant ef, a’r ddau ŵr y rhai oedd yn sefyll gydag ef.

º33 A bu, a hwy yn ymado oddi wrtho ef, ddywedyd o Pedr wrth yr Iesu, O Feistr, da yw i ni fod yma: a gwnawn dair pabell; un i ti, ac un i Moses, ac un i Eleias: heb wybod beth yr oedd yn ei ddywedyd.

º34 Ac fel yr oedd efe yn dywedyd hyn, daeth cwmwl, ac a’u cysgododd hwynt: a hwynt-hwy a ofnasant wrth fyned ohonynt i’r cwmwl.

º35 A daeth llef allan o’r cwmwl, gan ddywedyd, Hwn yw fy Mab annwyl; gwrandewch ef.

º36 Ac wedi bod y llef, cafwyd yr Iesu yn unig. A hwy a gelasant, ac ni fynegasant i neb y dyddiau hynny ddim o’r pethau a welsent.

º37 A darfu drannoeth, pan ddaethant i waered o’r mynydd, i dyrfa fawr gyfarfod âg ef.

º38 Ac wele, gŵr o’r dyrfa a ddolefodd, gan ddywedyd, O Athro, yr wyfyn atolwg i ti, edrych ar fy mab; canys fy unig-anedig yw.

º39 Ac wele, y mae ysbryd yn ei gymryd ef, ac yntau yn ddisymwth yn gweiddi; ac y mae’n ei ddryllio ef, hyd oni falo ewyn; a braidd yr ymedy oddi wrtho, wedi iddo ei ysigo ef.

º40 Ac mi a ddeisyfais ar dy ddisgyblion di ei fwrw ef allan; ac nis gallasant.

º41 A’r Iesu gan ateb a ddywedodd, O genhedlaeth anffyddlon a throfaus, pa hyd y byddaf gyda chwi, ac y’ch goddefaf? dwg dy fab yma.

º42 Ac fel yr oedd efe eto yn dyfod, y cythraul a’i rhwygodd ef, ac a’i drylliodd: a’r Iesu a geryddodd yr ysbryd aflan, ac a iachaodd y bachgen, ac a’i rhoddes ef i’w dad.

º43 A brawychu a wnaethant oll gan fawredd Duw. Ac a phawb yn rhyfeddu am yr holl bethau a wnaethai’r Iesu, efe a ddywedodd wrth ei ddisgyblion,

º44 Gosodwch chwi yn eich clustiau yr ymadroddion hyn: canys Mab y dyn a draddodir i ddwylo dynion.

º45 Eithr hwy ni wybuant y gair hwn, ac yr oedd yn guddiedig oddi wrthynt, fel nas deallent ef: ac yr oedd arnynt arswyd ymofyn ag ef am y gair hwn.

º46 A dadl a gyfododd yn eu plith, pwy a fyddai fwyaf ohonynt.

º47 A’r Iesu, wrth weled meddwl eu calon hwynt, a gymerth fachgennyn, ac a’i gosododd yn ei ymyl,

º48 Ac a ddywedodd wrthynt, Pwy bynnag a dderbynio’r bachgennyn hwn yn fy enw i, sydd yn fy nerbyn i; a phwy bynnag a’m derbynio i, sydd yn derbyn yr hwn a’m hanfonodd i: canys yr hwn sydd leiaf yn eich plith chwi oll, hwnnw a fydd mawr.

º49 Ac loan a atebodd ac a ddywedodd, O Feistr, ni a welsom ryw un yn dy enw di yn bwrw allan gythreuliaid; ac a waharddasom iddo, am nad oedd yn canlyn gyda ni.

º50 A’r Iesu a ddywedodd wrtho, Na     waherddwch iddo: canys y neb nid yw i’n     herbyn, trosom ni y mae

º51 A bu, pan gyflawnwyd y dyddiau ( y cymerid ef i fyny, yntau a roddes ei fryd     ar fyned i Jerwsalem.

º52 Ac efe a ddanfonodd genhadau o flaen ei wyneb: a hwy wedi myned, a aethant i mewn i dref y Samariaid, i baratoi iddo ef.

º53 Ac nis derbyniasant hwy ef, oblegid fod ei wyneb ef yn tueddu tua Jerwsalem.

º54 A’i ddisgyblion ef,. Iago ac loan, pan welsant, a ddywedasant, Arglwydd, a fynni di ddywedyd ohonom am ddyfod tân i lawr o’r nef, a’u difa hwynt, megis y gwnaeth Eleias?

º55 Ac efe a drodd, ac a’u ceryddodd hwynt; ac a ddywedodd, Ni wyddoch o ba ysbryd yr ydych chwi.

º56 Canys ni ddaeth Mab y dyn i ddistrywio eneidiau dynion, ond i’w cadw. A hwy a aethant i dref arall.

º57 A bu, a hwy yn myned, ddywedyd o ryw un ar y ffordd wrtho ef, Arglwydd, mi a’th ganlynaf i ba le bynnag yr elych.

º58 A’r Iesu a ddywedodd wrtho, Y mae gan y llwynogod ffeuau, a chan adar yr awyr nythod; ond gan Fab y dyn nid oes lle y rhoddo ei ben i lawr.

º59 Ac efe a ddywedodd wrth un arall, Dilyn fi. Ac yntau a ddywedodd, Arglwydd, gad imi yn gyntaf fyned a chladdu fy nhad.

º60 Eithr yr Iesu a ddywedodd wrtho, Gad i’r meirw gladdu eu meirw: ond dos di, a phregetha deyrnas Dduw.

º61 Ac un arall hefyd a ddywedodd, Mi a’th ddilynaf di, O Arglwydd; ond gad i mi yn gyntaf ganu’n iach i’r rhai sydd yn fy nhy.

º62 A’r Iesu a ddywedodd wrtho, Nid oes neb a’r sydd yn rhoi ei law ar yr aradr, ac yn edrych ar y pethau sydd o’i ôl, yn gymwys i deyrnas Dduw.

ºPENNOD 10
º1 WEDI’R pethau hyn yr ordeiniodd yr Arglwydd ddeg a thrigain eraill hefyd, ac a’u danfonodd hwynt bob yn ddau o flaen ei wyneb i bob dinas a man lle yr oedd efe ar fedr dyfod.

º2 Am hynny efe a ddywedodd wrthynt, Y cynhaeaf yn wir sydd fawr, ond y gweithwyr yn anami: gweddïwch gan hynny ar Arglwydd y cynhaeaf, am ddanfon allan weithwyr i’w gynhaeaf.

º3 Ewch: wele, yr wyf fi yn eich danfon chwi fel wyn ymysg bleiddiaid.

º4 Na ddygwch god, nac ysgrepan, nac esgidiau; ac na chyferchwch well i neb ar y ffordd.

º5 Ac i ba dy bynnag yr eloch i mewn, yn gyntaf dywedwch, Tangnefedd i’r tŷ hwn.

º6 Ac o bydd yno fab tangnefedd, eich tangnefedd a orffwys amo: os amgen, hi a ddychwel atoch chwi.

º7 Ac yn y tŷ hwnnw arhoswch, gan fwyta ac yfed y cyfryw bethau ag a gaffoch ganddynt: canys teilwng yw i’r gweithiwr ei gyflog. Na threiglwch o d9 idy.

º8 A pha ddinas bynnag yr eloch iddi, a hwy yn eich derbyn, bwytewch y cyfryw bethau ag a redder ger eich bronnau:

º9 Ac iachewch y cleifion a fyddo ynddi, a dywedwch wrthynt, Daeth teyrnas Dduw yn agos atoch.

º10 Eithr pa ddinas bynnag yr eloch iddi, a hwy heb eich derbyn, ewch allan i’w heolydd, a dywedwch,

º11 Hyd yn oed y llwch, yr hwn a lynodd wrthym o’ch dinas, yr ydym yn ei sychu ymaith i chwi: er hynny gwybyddwch hyn, fod teyrnas Dduw wedi nesau atoch.

º12 Eithr dywedaf wrthych, mai esmwythach fydd i Sodom yn y dydd hwnnw, nag i’r ddinas honno.

º13 Gwae di, Chorasin! gwae di, Bethsaida! canys pe gwnelsid yn Nhyrus a Sidon y gweithredoedd nerthol a wnaethpwyd yn eich plith chwi, hwy a edifarhasent er ys talm, gan eistedd mewn sachliain a lludw.

º14 Eithr esmwythach fydd i Dyrus a Sidon yn y farn, nag i chwi.

º15 A thithau, Capernaum, yr hon a ddyrchafwyd hyd y nef, a dynnir i lawr hyd yn uffern.

º16 Y neb sydd yn eich gwrando chwi, sydd yn fy ngwrando i; a’r neb sydd yn eich dirmygu chwi, sydd yn fy nirmygu i; a’r neb sydd yn fy nirmygu i, sydd yn dirmygu’r hwn a’m hanfonodd i.

º17 A’r deg a thrigain a ddychwelasant gyda llawenydd, gan ddywedyd, Arglwydd, hyd yn oed y cythreuliaid a ddarostyngir i ni, yn dy enw di.

º18 Ac efe a ddywedodd wrthynt. Mi a welais Satan megis mellten, yn syrthio o’r nef.

º19 Wele, yr ydwyf fi yn rhoddi i chwi awdurdod i sathru ar seirff ac ysgorpionau, ac ar holl gryfder y gelyn: ac nid oes dim a wna ddim niwed i chwi.

º20 liithr yn hyn na lawenhewch, fod yr ysbrydion wedi eu darostwng i chwi; ond ll.iwcnhewch yn hytrach, am fod eich cnwau yn ysgrifenedig yn y nefoedd.

º21 Yr awr honno yr Iesu a lawcn-ychodd yn yr ysbryd, ac a ddywedodd, Yr wyf yn diolch i ti, O Dad, Arglwydd nef a daear, am guddio ohonot y pethau hyn oddi wrth y doethion a’r deallus, a’u datguddio ohonot i rai bychain: yn wir, O     Dad; oblegid fefly y gwelid yn dda yn dy edwg di.

º22 Fob peth a roddwyd i mi gan fy Nhad: ac ni w^yr neb pwy yw’r Mab, ond y Tad; na phwy yw’r Tad, ond y Mab, a’r neb y mynno’r Mab ei ddatguddio iddo.

º23 Ac efe a drodd at ei ddisgyblion, ac a ddywedodd o’r neillta, Gwyn fyd y llygaid sydd yn gweled y pethau yi ydych chwi yn eu gweled:

º24 Canys yr wyf yn dywedyd i chwi, ewyllysio o lawer o broffwydi a brentanoedd weled y pethau yr ydych chwi yn eu gweled, ac nis gwelsant; a chlywed y pethau yr ydych chwi yn eu clywed, ac nis clywsant.

º25 Ac wele, rhyw gyfreithiwr a gododd, gan ei demtio ef, a dywedyd, Athro, pa beth a wnaf i gael etifeddu bywyd tragwyddol?

º26 Yntau a ddywedodd wrtho. Pa beth sydd ysgrifenedig yn y gyfraith? pa fodd y darlleni?

º27 Ac efe gan ateb a ddywedodd, Ti a geri yr Arglwydd dŷ Dduw a’th holl galon, ac a’th hoil enaid, ac a’th holl nerth, ac a’th holl feddwl; a’th gymydog fel ti dy hun.

º28 Yntau a ddywedodd wrtho, Ti a atebaist yn uniawn: gwna hyn, a byw fyddi.

º29 Eithr efe, yn ewyllysio ei gyfiawnhau ei hun, a ddywedodd wrth yr Iesu, A phwy yw fy nghymydog?

º30 A’r Iesu gan ateb a ddywedodd, Rhyw ddyn oedd yn myned i waered o jerwsalem i Jericho, ac a syrthiodd ymysg lladron; y rhai wedi ei ddiosg ef, a’i archolli, a aethant ymaith, gan ei adael yn hanner rnarw.

º31 Ac ar ddamwain rhyw offeiriad a ddaeth i waered y ffordd honno: a phan ei gwelodd, efe a aeth o’r tu arall heibio.

º32 A’r un ffunud Lefiad hefyd, wedi dyfod i’r fan, a’i weled ef, a aeth o’r tu arall heibio. /

º33 Eithr rhyw Samariad, wrth ymdaith, a ddaeth ato ef: a phan ei gwelodd, a dosturiodd,

º34 Ac a aeth ato, ac a rwymodd id     archollioB ef, gaa dywallt ynddynt olew a gwin; ac a’i gosododd ef ar ei anifail ei hun, ac a’i dug ef i’r llety, ac a’i hamgeleddodd.

º35 A thrannoeth wrth fyned ymaith, efe a dynnodd allan ddwy geiniog, ac a’u rhoddes i’r lletywr, ac a ddywedodd wrtho, Cymer ofal drosto: a pha beth bynnag a dreuhech yn ychwaneg, par-ddelwyf drachefn, mi a’i talaf i ti.

º36 Pwy gan hynny o’r tri hyn, yr ydwyt ti yn tybied ei fod yn gymydog i’r hwn a syrthiasai ymhlith y lladron?

º37 Ac efe a ddywedodd, Yr hwn a wnaeth drugaredd ag ef. A’r Iesu am hynny a ddywedodd wrtho, DOS, a gwna dithau yr un modd.

º38 A bu, a hwy yn ymdeithio, ddyfod ohono i ryw dref: a rhyw wraig, a’i henw Martha, a’i derbyniodd ef i’w thy.

º39 Ac i hon yr oedd chwaer a elwid Mair, yr hon hefyd a eisteddodd wstik draed yr Iesu, ac a wrandawodd ar ei ymadrodd ef.

º40 Ond Martha oedd drafferthus ynghylch llawer o wasanaeth: a chan sefyll gerllaw, hi a ddywedodd, Arglwydd., onid oes ofal gennyt am i’m chwaer fy ngadael i fy hun i wasanaethu? dywed wrthi gan hynny am fy helpio.

º41 A’r Iesu a atebodd ac a ddywedodd wrthi, Martha, Martha, gofalus a thraff-erthus wyt ynghylch llawer o bethau:

º42 Eithr un peth sydd angenrheidiol: a Mair a ddewisodd y rhan dda, yr hon m ddygir oddi arni.

ºPENNOD 11
º1 BU, ac efe mewn rhyw fan yn gweddïo, pan beidiodd, ddywedyd o un o’i ddisgyblion wrtho, Arglwydd, dysg i ni weddïo, megis ag y dysgodd loan i’w ddisgyblion.

º2 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Pan weddïoch, dywedwch, Ein Tad yr hwn wyt yn y nefoedd, Sancteiddier dy enw. Deued dy deyrnas. Gwneler dy ewyllyii, megis yn y aef, felly ar y ddaear hefyd.

º3 Dyro i ni o ddydd ddydd .ein barn beunyddioL

º4 A ‘maddau i ni ein pechodau: eanys yr ydym ninnau yn maddau i bawb sydd yn ein dyled. Ac nac arwain ni i brofedigaeth; eithr gwared ni rhag drwg.

º5 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Pwy ohonoch fydd iddo gyfaill, ac a â ato hanner nos, ac a ddywed wrtho, O gyfaill, moes i mi dair torth yn echwyn;

º6 Canys cyfaill i mi a ddaeth ataf wrth ymdaith, ac nid oes gennyf ddim i’w ddodi ger ei fron ef:

º7 Ac yntau oddi mewn a etyb ac a ddywed, Na flina fi: yn awr y mae’r drws ‘ yn gaead, a’m plant gyda mi yn y gwely;? ni allaf godi a’u rhoddi i ti.

º8 Yr wyf yn dywedyd i chwi, Er na’ ctiyfyd efe a rhoddi iddo, am ei fod yn gyfaill iddo; eto oherwydd ei daerni, efe a gyfyd, ac a rydd iddo gynifer ag y sydd arno eu heisiau.

º9 Ac yr ydwyf yn dywedyd i chsrii. Gofynnwch, a rhoddir i chwi; ceisiwch, a chwi a gewch; curwch, ac fe a agorir i chwi.

º10 Canys pob un sydd yn gofyn, sydd yn derbyn; a’r neb sydd yn ceisio, sydd yn cael; ac i’r hwn sydd yn curo, yr agorir.

º11 Os bara a ofyn mab i un ohonoch chwi sydd dad, a ddyry efe garreg iddo? BC os pysgodyn, a ddyry efe iddo sarff yn lle pysgodyn?

º12 Neu os gofyn efe wy, a ddyry efe ysgorpion iddo?

º13 Os chwychwi gan hynny, y rhai ydych ddrwg, a fedrwch roi rhoddion da I’ch plant chwi; pa faint mwy y rhydd eich Tad o’r nef yr Ysbryd Glân i’r rhai a ofynno ganddo?

º14 Ac yr oedd efe yn bwrw allan gythraul, a hwnnw oedd fud. A bu, wedi i’r cythraul fyned allan, i’r mudan lefaru: a’r bobloedd a ryfeddasant.

º15 Eithr rhai ohonynt a ddywedasant, Trwy Beelsebub, pennaeth y cythreuliaid, y mae efe yn bwrw allan gythreuliaid.

º16 Ac eraill, gan ei demtio, a geisiasant ganddo arwydd o’r nef’.

º17 Yntau, yn gwybod eu meddyliau hwynt, a ddywedodd wrthynt, Pob teymas wedi ymrannu yn ei herbyn ei     hun, a anghyfanheddiiB; a- th yn arbyn t , a syrth.

º18 Ac os Satan hefyd sydd, wedi yia-rannu yn ei erbyn ei hun, pa fodd y saif ei deyrnas cf? gan eich bod yn dywedyd, mai trwy Beelsebub yr Wyf fi yn bwrw allan gythreuliaid.

º19 Ac os trwy Beelsebub yr wyf fi yn bwrw allan gythreuliaid, trwy bwy y mae eich plant chwi yn eu bwrw hwynt allan? am hynny y byddant hwy yn farnwyr arnoch chwi.

º20 Eithr os myfi trwy fys Duw ydwyf yn bwrw allan gythreuliaid, diamau ddyfod teyrnas Dduw atoch chwi.

º21 Pan fyddo un cryf arfog yn eadw-ei neuadd, y mae’r hyn sydd ganddo mewn heddwch:

º22 Ondpanddeluncryfachnagefatfto, a’i orchfygu, efe a ddwg ymaith ei holl arfogaeth ef yn yr hon yr oedd yn yia-ddiried, ac a ran ei anrhaith ef.

º23 Y neb nid yw gyda mi, sydd yn fy erbyn: a’r neb nid yw yn casglu gyda mi, sydd yn gwasgaru.

º24 Pan el yr ysbryd aflan allan o ddyn, efe a rodia mewn lleoedd sychion, gan geisio gorffwystra: a phryd na chaffo, efe a ddywed. Mi a ddychwelaf i’m tŷ o’r lle y deuthum allan

º25 A phan ddêl, y mae yn ei gael wedi ei ysgubo a’i drefnu.

º26 Yna yr â efe, ac y cyraer ato saith ysbryd eraill gwaeth nag efei hun; a hwy a ânt i mewn, ac a arhosant yno: a diwedd y dyn hwnnw fydd gwaeth na’i ddechreuad.

º27 A bu, fel yr oedd efe yn dywedyd hyn, rhyw wraig o’r dyrfa a gododd ei llef, ac a ddywedodd wrtho, Gwyn fyd y groth a’th ddug di, a’r bronnau a sugnaist.

º28 Ond efe a ddywedodd, Yn hytrach gwyn fyd y rhai sydd yn gwrando gair Duw, ac yn ei gadw.

º29 Ac wedi i’r bobloedd ymdyrru ynghyd, efe a ddechreuodd ddywedyd, Y genhedlaeth hon sydd ddrwg: y mae hi yn ceisio arwydd; ac arwydd ni roddir iddi, ond arwydd Jonas y prorfwyd:

º30 Canys fel y bu Jonah yn arwydd; i’r          Ninefeaid, felly y bydd Mab y dyn hefyd i’r genhedlaeth hon.

º31 Brenhines y deau a gyfyd yn y farn gyda gwŷr y genhedlaeth hon, ac a’u condemnia hwynt; am iddi hi ddyfod o eithafoedd y ddaear i wrando doethineb Solomon: ac wele un mwy na Solomon yma.

º32 Gwyr Ninefe a godant i fyny yn y farn gyda’r genhedlaeth hon, ac a’i condemniant hi; am iddynt edifarhau wrth bregeth Jonas: ac wele un mwy na Jonas yma.

º33 Ac nid yw neb wedi golau cannwyll, yn ei gosod mewn lle dirgel, na than lestr; eithr ar ganhwyllbren, fel y gallo’r rhai a ddelo i mewn weled y goleuni.

º34 Cannwyll y corff yw’r llygad: am hynny pan fyddo dy lygad yn syml, dy holl gorff hefyd fydd olau; ond pan fyddo dy lygad yn ddrwg, dy gorif hefyd fydd tywyll.

º35 Edrych am hynny rhag i’r goleuni sydd ynot fod yn dywyllwch.

º36 Os dy holl gorff gan hynny sydd olau, heb un rhan dywyll ynddo, bydd y cwbl yn olau, megis pan fo cannwyll a’i llew-yrch yn dŷ oleuo di.

º37 Ac fel yr oedd efe yn llefaru, rhyw Pharisead a ddymunodd arno giniawa gydag ef. Ac wedi iddo ddyfod i mewn, efe a eisteddodd i fwyta.

º38 A’r Pharisead pan welodd, a ryfeddodd nad ymolchasai efe yn gyntaf o flaen cinio.

º39 A’r Arglwydd a ddywedodd witho, Yn awr chwychwi y Phariseaid ydych yn glanhau’r tu allan i’r cwpan a’r ddysgl; ond eich tu mewn sydd yn llawn o drais a drygioni.

º40 O ynfydion, onid yr hwn a wnaeth yr hyn sydd oddi allan, a wnaeth yr hyn sydd oddi fewn hefyd?

º41 Yn hytrach rhoddwch elusen o’r pethau sydd gennych: ac wele, pob peth sydd lan i chwi.

º42 Eithr gwae chwi’r Phariseaid! canys yr ydych chwi yn degymu’r mintys, a’r ryw, a phob llysieuyn, ac yn myned heibio i farn a chariad Duw. Y pethau hyn oedd     raid eu gwneuthur, ac na adewid y lleill heb wneuthur.

º43 Gwae chwi’r Phariseaid! canys yr ydych yn caru’r prif gadeiriau yn y syna-gogau, a chyfarch yn y marchnadoedd.

º44 Gwae chwi, ysgrifenyddion a Phariheaid, ragrithwyr! am eich bod fel beddau anamlwg, a’r dynion a rodiant arnynt heb wybod oddi wrthynt.

º45 Ac un o’r cyfreithwyr a atebodd ac a ddywedodd wrtho, Athro, wrth ddywedyd hyn, yr wyt ti yn ein gwaradwyddo ninnau hefyd.

º46 Yntau a ddywedodd, Gwae chwithau hefyd, y cyfreithwyr! canys yr ydych yn llwytho dynion a beichiau anodd eu dwyn, a chwi nid ydych yn cyffwrdd a’r beichiau ag un o’ch bysedd.

º47 Gwae chwychwi! canys yr ydych yn adeiladu beddau’r proffwydi, a’ch tadau chwi a’u lladdodd hwynt.

º48 Yn wir yr ydych yn tystiolaethu, ac yn gydfodlon i weithredoedd eich tadau; canys hwynt-hwy yn wir a’u lladdasani hwy, a chwithau ydych yn adeiladu eu beddau hwynt.

º49 Am hynny hefyd y dywedodd doethineb Duw, Anfonaf atynt broffwydi ac apostolion, a rhai ohonynt a laddant ac a erlidiant:

º50 Fel y gofynner i’r genhedlaeth hon waed yr holl broffwydi, yr hwn a dywalltwyd o ddechreuad y byd;

º51 O waed Abel hyd waed Sachareias, yr hwn a laddwyd rhwng yr allor a’r deml; diau meddaf i chwi, Gofynnir ef i’( genhedlaeth hon.

º52 Gwae chwychwi, y cyfreithwyr I canys chwi a ddygasoch ymaith agoriad y gwybodaeth: nid aethoch i mewn eich hunain, a’r rhai oedd yn myned a waharddasoch chwi.

º53 Ac fel yr oedd efe yn dywedyd y pethau hyn wrthynt, y dechreuodd yr ysgrifenyddion a’r Phariseaid fod yn dacr iawn arno, a’i annog i ymadrodd am lawer o bethau;

º54 Gan ei gynllwyn ef, a cheisio hclu rhyw beth o’l ben ef, i gael achwyn arno.

ºPENNOD 12
º1 YN y cyfamser, wedi i fyrddiwn o bobl ymgasglu ynghyd, hyd onid ymsathrai y naill y llall, efe a ddechreuodd ddywedyd wrth ei ddisgyblion, Yn gyntaf, gwyliwch arnoch rhag surdoes y Phariseaid, yr hwn yw rhagrith.

º2 Canys nid oes dim cuddiedig, a’r nas datguddir; na dirgel, a’r nis gwybyddir.

º3 Am hynny pa bethau bynnag a ddywedasoch yn y tywyllwch, a glywir yn y golau; a’r peth a ddywedasoch yn y glust mewn ystafelloedd, a bregethir ar bennau tai.

º4 Ac yr wyf yn dywedyd wrthych, fy nghyfeillion, Nac ofnwch y rhai sydd yn lladd y corff, ac wedi hynny heb ganddynt ddim mwy i’w wneuthur.

º5 Ond rhagddangosaf i chwi pwy a ofnwch: Ofnwch yr hwn, wedi y darffo iddo ladd, sydd ag awdurdod ganddo i fwrw i uffern; ie, meddaf i chwi, Hwnnw a ofnwch.

º6 Oni werthir pump o adar y to er dwy ffyrling? ac nid oes un ohonynt mewn angof gerbron Duw:

º7 Ond y mae hyd yn oed blew eich pennau chwi yn gyfrifedig oll. Am hynny nac ofnwch: yr ydych chwi yn well na llawer o adar y to.

º8 Ac meddaf i chwi, Pwy bynnag a’m haddefo i gerbron dynion, Mab y dyn hefyd a’i haddef yntau gerbron angylion Duw.

º9 A’r hwn a’m gwado i gerbron dynion, a wedir gerbron angylion Duw.

º10 A phwy bynnag a ddywedo air yn erbyn Mab y dyn, fe a faddcuir iddo: eithr i’r neb a gablo yn erbyn yr Ysbryd Glân, ni faddeuir.

º11 A phan y’ch dygant i’r synagogau, ac at y llywiawdwyr, a’r awdurdodau, na ofelwch pa fodd, neu pa beth a ateboch, neu beth a ddywedoch:

º12 Canys yr Ysbryd Glân a ddysg i chwi yn yr awr honno beth sydd raid ei ddywedyd.

º13 A rhyw un o’r dyrfa a ddywedodd wrtho, Athro, dywed wrth fy mrawd am rannu a myfi yr etifeddiaeth.

º14 Yntau a ddywedodd wrtho, Y dyn, pwy a’m gosododd i yn farnwr neu yn rhannwr arnoch chwi?

º15 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Edrychwch, ac ymogelwch rhag cybydd-dod: canys nid yw bywyd neb yn sefyll ar amldcr y pethau sydd ganddo.

º16 Ac efe a draethodd wrthynt ddameg, gan ddywedyd, Tir rhyw ŵr goludog a gnydiodd yn dda.

º17 Ac efe a ymresymodd ynddo’i hun, gan ddywedyd, Bclh a wnaf, am nad oes gennyf le i gasglu fy ffrwythau iddo?

º18 Ac efe a ddywedodd, Hyn a wnaf: Mi a dynnaf i lawr fy ysgubonau, ac a adeiladaf rai mwy, ac yno y casglaf fy holl ffrwythau, a’m da.

º19 A dywedaf wrth fy enaid, Fy enaid, y mae gennyt dda lawer wedi eu rhoi i gadw dros lawer o flynyddoedd: gorffwys, bwyta, yf, bydd lawen.

º20 Eithr Duw a ddywedodd wrtho, O ynfyd, y nos hon y gofynnant dy enaid oddi wrthyt; ac eiddo pwy fydd y pethau a baratoaist?

º21 Felly y mae’r hwn sydd yn trysori iddo’i hun, ac nid yw gyfoethog tuag at Dduw.

º22 Ac efe a ddywedodd wrth ei ddisgyblion, Am hyn yr wyf yn dywedyd wrthych, Na chymerwch ofal am eich bywyd, beth a fwytaoch; nac am eich corff, beth a wisgoch.

º23 Y mae’r bywyd yn fwy na’r ymborth, a’r corff yn fwy na’r dillad.

º24 Ystyriwch y brain: canys nid ydynt yn hau nac yn medi; i’r rhai nid oes gcll nac ysgubor, ac y mae Duw yn cu porthi hwynt: o ba faint mwy yr ydych chwi yn well na’r adar?

º25 A phwy ohonoch, gan gymryd gofal, a ddichon chwanegu un cufydd at ei faintioli?

º26 Am hynny, oni ellwch wneuthur y peth lleiaf, paham yr ydych yn cymryd gofal am y lleill?

º27 Ystyriwch y lili, pa fodd y m;icnt yn tyfu; nid ydynt yn llafuno, nac yn nyddu: ac yr wyfyn dywedyd i cliwi, n.t wisgwyd Solomon yn ei holl ogtiiiuiit fel un o’r rhai hyn.

º28 Ac os yw Duw felly yn dilladu’r llysieuyn, yr hwn sydd heddiw yn y maes, ac yfory a deflir i’r ffwrn: pa faint mwy y dillada efe chwychwi, O rai o ychydig ffydd?

º29 Chwithau na cheisiwch beth a fwyl-aoch, neu pa beth a yfoch; ac na fyddwch amheus.

º30 Caays y pethau hyn oll y mae cenhedloedd y byd yn eu hargeisio: ac y mae eich Tad chwi yn gwybod fod arnocll chwi eisiau’r pethau hyn.

º31 Yn hytrach ceisiwch deyrnas Dduw; a’r pethau hyn oll a roddir i chwi yn chwaneg.

º32 Nac ofna, braidd bychan: canys rhyngodd bodd i’ch Tad roddi i chwi y deyrnas.

º33 Gwerthwch yr hyn sydd gennych, St rhoddwch elusen: gwnewch i chwi byrsau y rhai ni heneiddiant; trysor yn y nefoedd, yr hwn ni dderfydd, lle ni ddaw lleidr yn agos, ac ni lygra pryf.

º34 Canys lle y mae eich trysor chwr, yno y bydd eich calon hefyd.

º35 Bydded eich lwynau wedi eu hym" wregysu, a’ch canhwyllau wedl eu golau:

º36 A chwithau yn debyg i ddynion yn disgwyl eu harglwydd, pa bryd y dychwet o’r neithior; fel pan ddelo a churo, yr agoront iddo yn ebrwydd.

º37 Gwyn eu byd y gweision hynny, y rhai a gaiff eu harglwydd, pan ddêl, yn neffro: yn wir, meddaf i chwi, efe a ymwregysa, ac a wna iddynt eistedd i lawr i fwyta, ac a ddaw, ac a wasanaetha arnynt hwy.

º38 Ac os daw efe ar yr ail wyliadwriaeth, ac os ar y drydedd wyliadwriaeth y daw, a’u cael hwynt felly, gwyn eu byd y gweision hynny.

º39 A hyn gwybyddwch, pe gwybuasai gŵr y tŷ pa awr y deuai’r lleidr, efe a wyliasai, ac ni adawsai gloddio ei dŷ trwodd.

º40 A chwithau gan hynny, byddwch barod: canys yr awr ni thybioch, y daw Mab y dyn.

º41 A Phedr a ddywedodd wr&si, Arglwydd, ai wrthym ni yr wyt ti yn dywedyd y ddameg hon, ai wrth bawb     hefyd?

º42 A’r Arglwydd a ddywedodd, Pwy yw’r goruchwyliwr ffyddlon a phwyllog, yr hwn a esyd ei arglwydd ar ei deulu, i roddi cyfluniaeth iddynt mewn pryd?

º43 Gwyn ei fyd y gwas hwnnw, yr hwn y caiff ei argiwydd ef, pan ddêl, yn gwneuthur felly.

º44 Yn wir meddaf i chwi, Efe a’i gesyd ef yn llywodraethwr ar gwbl ag sydd eiddo.

º45 Eithr os dywed y gwas hwnnw yn ei galon, Y mae fy arglwydd yn oedi dyfod} a dechrau curo’r gweision a’r morynion, a bwyta ac yfed, a meddwi:

º46 Daw arglwydd y gwas hwnnw mewn dydd nad yw efe yn disgwyl, ac ar awr nad yw efe yn gwybod, ac a’i gwahana ef, ac a esyd ei ran ef gyda’r anffyddloniaid.

º47 A’r gwas hwnnw, yr hwn a wybu ewyllys ei arglwydd, ac nid ymbaratodd, ac ni wnaeth yn ôl ei ewyllys ef, a giirir St llawer ffonnod.

º48 Eithr yr hwn ni wybu, ac a wnaeth bethau yn haeddu ffonodiau, a gurir ag ychydig ffonodiau. Ac i bwy bynnag y rhoddwyd llawer, llawer a ofynnir ganddo; a chyda’r neb y gadawsant lawer, ychwaneg a ofynnant ganddo.

º49 Mi a ddeuthum i fwrw tân ar y ddaear: a pheth a fynnaf os cyneuwyd ef eisoes?

º50 Eithr y mae gennyf fedydd i’m bedyddio ag ef, ac mor gyfyng yw arnaf hyd oni orffenner!

º51 Ydych chwi yn tybied mai heddwch y deuthum i i’w roddi ar y ddaear? nage, meddaf i chwi; ond yn hytrach ymrafael:

º52 Canys bydd o hyn allan bump yn yr un tŷ wedi ymrannu, tri yn erbyn dau, a dau yn erbyn tri.

º53 Y tad a ymranna yn erbyn y mab, a’r mab yn erbyn y tad, y fam yn erbyn y ferch, a’r ferch yn erbyn y fam; y chwegr yn erbyn ei gwaudd, a’r waudd yn erbyn ei chwegr.

º54 Ac efe a ddywedodd hefyd wrth y bobloedd. Pan weloch gwmwl yn codi o’r gorilewin, yn y fan y dywedwch, Y mae cawod yn dyfod: ac felly y mae.

º55 A phan weloch y deheuwynt yn chwythu, y dywedwch, Y bydd gwres; ac fe fydd.

º56 O ragrithwyr, chwi a fedrwch ddeafl wynepryd y ddaear a’r wybr: ond yr amser hwn, pa fodd nad ydych yn ei ddeall?

º57 A phaham nad ydych, ie, ohonoch eich hunain, yn barnu’r hyn sydd gyfiawn?

º58 Canys tra fyddech yn myned gyda’th wrthwynebwr at lywodraethwKi gwna dŷ orau ar y ffordd i gael myned yt rhydd oddi wrtho; rhag iddo dy ddwyn at y barnwr, ac

i’r barnwr dy roddi at y swyddog, ac i’r swyddog dy daflu yng ngharchar:

º59 Yr wyf yn dywedyd i ti, Nad ei di ddim oddi yno, hyd oni thelych, ie, yr hading eithaf.

ºPENNOD 13
º1 A yr oedd yn bresennol y cyfamser hwnnw rai yn mynegi iddo am y Galileaid, y rhai y cymysgasai Peilat en gwaed ynghyd a’u haberthan.

º2 A’r Iesu gan ateb a ddywedodd wrthynt, Ydych chwi yn tybied fod y Galileaid hyn yn bechadnriaid mwy na’t holl Galileaid, am iddynt ddioddef y cyfryw bethau?

º3 Nac oeddynt, meddaf i chwi; eithTi onid edifarhewch, chwi a ddifethir cS. yn yr un modd.

º4 Neu’r deunaw hynny ar y rhai y syrthiodd y twr yn Siloam, ac a’u lladdodd hwynt: a ydych chwi yn tybied eu bod hwy yn bechaduriaid mwy na’r holl ddynion oedd yn cyfanheddu yn Jerwsalem?

º5 Nac oeddynt, medrf- K chwi: eithr, onid edifarhp ddifethir oll yn w i™ niodd.

º6 Ac efe a ddywedodd y ddameg hon; Yr oedd gan un ffigysbren wedi ei blannu yn ei winllan; ac efe a ddaeth i geiste ffrwyth arno, ac nis cafodd.

º7 Yna efe a ddywedodd wrth y gwia" llannydd, Wele, tair blynedd yr ydwyf ytt dyfod, gan geisio ffrwyth ar y ffigysbreo hwn; ac nid ydwyf yn cael dim: tor ef i lawr; paham y fflae efe yn diffrwytho’r tir?

º8 Ond efe gan ateb a ddywedodd wrtho, Arglwydd, gad ef y flwyddyn hon hefyd, hyd oni ddarffo i mi gloddio o’i amgyleh, a bwrw tail:

º9 Ac os dwg efe ffrwyth, da: onid t, gwedi hynny tor ef i lawr.

º10 Ac yr oedd efe yn dysgu yn un oft synagogau ar y Saboth.

º11 Ac weic, yr oedd gwraig ac ynddi ysbryd gwendid ddeunaw mlynedd, ac oedd wedi cydgrymu, ac ni allai hi mewn modd yn y byd ymumoni.

º12 Pan welodd yr Iesu hon, efe a’i gal-wodd hi ato, ac a ddywedodd wrthi. Ha wraig, rhyddhawyd di oddi wrth dy wendid.

º13 Ac efe a roddes ei ddwylo arni: ac yn ebrwydd hi a unionwyd, ac a ogoneddodd Dduw.

º14 A’r archsynagogydd a atebodd yn ddicllon, am i’r Iesu iacháu ar y Saboth, ac a ddywedodd wrth y bobl, Chwe diwrnod sydd, yn y rhai y dylid gweithfo: ar y rhai hyn gan hynny deuwch, a iachaer chwi: ac nid ar y dydd Saboth.

º15 Am hynny yr Arglwydd a’i hatebodd ef, ac a ddywedodd, O ragrithiwr, oni ollwng pob un ohonoch ar y Saboth ei ych neu ei asyn o’r preseb, a’i arwain i’r dwfr?

º16 Ac oni ddylai hon, a hi yn ferch i Abraham, yr hon a rwymodd Satan, wete, ddeunaw mlynedd, gael ei rhyddhau o’r rhwym hwn ar y dydd Saboth?

º17 Ac fel yr oedd efe yn dywedyd y pethau hyn, ei holl wrthwynebwyr ef a gywilyddiasant: a’r holl bobl d lawen-ychasanr am yr holl bethau gogoneddils a wneid ganddo.

º18 Ac efe a ddywedodd, I ba beth y mae tcyrnas Dduw yn debyg? ac i ba beth y cyffelybaf hi?

º19 Tcbyg yw i ronyn o had mwstard, yr hwn a gymerodd dya, ac a’i heuodd yrt ei ardd; ac efe a gynyddodd, ac a aeth ytt bren mawr, ac adar yr awyr a nythasant yn ei ganghennau ef.

º20 A thrachefn y dywedodd, I ba beth y cyffelybaf deyrnas Dduw?

º21 Cyffelyb yw i surdoes, yr hwn a gymerodd gwraig, ac a’i cuddiodd mewn tri mesur o flawd, hyd oni surodd y cwbl oll.

º22 Ac efe a dramwyodd trwy ddinasoedd a threfi, gan athrawiaethu, ac ymdeithio tua Jerwsalem. ‘

º23 A dywedodd un wrtho, Arglwydd, ai ychydig yw y rhai cadwedig? Ac efe a ddywedodd wrthynt,

º24 Ymdrechwch am fyned i mewn trwy’r porth cyfyng: canys llawer, meddaf i chwi, a geisiant fyned i mewn, ac nis gallant.

º25 Gwedi cyfodi gŵr y tŷ, a chau’r drws, a dechrau ohonoch sefyll oddi allan, a churo’r drws, gan ddywedyd, Arglwydd, Arglwydd, agor i ni; ac iddo yntau ateb a dywedyd wrthych, Nid adwaen ddim ohonoch o ba le yr ydych:

º26 Yna y dechreuwch ddywedyd, Ni a fwytasom ac a yfasom yn dy wydd di, â thi a ddysgaist yn ein heolydd ni.

º27 Ac efe a ddywed, Yr wyfyn dywedyd i chwi, Nid adwaen chwi o ba le yr ydych": ewch ymaith oddi wrthyf, chwi holl weithredwyr anwiredd.

º28 Yno y bydd wylofain a rhincian dannedd, pan weloch Abraham, ac Isaac, a Jacob, a’r holl broffwydi, yn nheyrnas Dduw, a chwithau wedi eich bwrw allan.

º29 A daw rhai o’r dwyrain, ac o’r gorllewin, ac o’r gogledd, ac o’r deau, ac a eisteddant yn nheyrnas Dduw.

º30 Ac wele, olaf ydyw’r rhai a fyddant flaenaf, a blaenaf ydyw’r rhai a fyddant olat.

º31 Y dwthwn hwnnw y daeth ato ryw Phariseaid, gan ddywedyd wrtho, DOS allan, a cherdda oddi yma: canys y mae Herod yn ewyllysio dy ladd di.

º32 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Ewch, a dywedwch i’r cadno hwnnw, Wele, yr wyf yn bwrw allan gythreuliaid, ac yn iacháu heddiw ac yfory, a’r trydydd dydd y’m perffeithir.

º33 Er hynny rhaid i mi ymdaith heddiw ac yfory, a thrennydd: canys ni all fod y derfydd am broffwyd allan o Jerwsalem.

º34 O Jerwsalem, Jerwsalem, yr hon wyt yn lladd y proffwydi, ac yn llabyddio’r rhai a anfonir atat: pa sawl gwaith y mynaswn gasglu dy blant ynghyd, y modd y casgl yr iar ei chywion dan ei hadenydd, ac nis mynnech!

º35 Wele, eich tŷ a adewir i chwi yn anghyfannedd. Ac yn wir yr wyf yn dywedyd wrthych, Ni welwch fi, hyd oni ddêl yr amser pan ddywedoch, Bendigedig yw’r hwn sydd yn dyfod yn enw’r Arglwydd.

ºPENNOD 14
º1 BU hefyd, pan ddaeth efe i dŷ un o benaethiaid y Phariseaid ar y Saboth, i fwyta bara, iddynt hwythau ei wylied ef.

º2 Ac wele, yr oedd ger ei fron ef ryw ddyn yn glaf o’r dropsi.

º3 A’r Iesu gan ateb a lefarodd wrth y cyfreithwyr a’r Phariseaid, gan ddywedyd, Ai rhydd iacháu ar y Saboth? ‘

º4 A thewi a wnaethant. Ac efe a’i cymerodd ato, ac a’i hiachaodd ef, ac a’i gollyngodd ymaith;

º5 Ac a atebodd iddynt hwythau, ac a ddywedodd, Asyn neu ych pa un ohonoch a syrth i bwll, ac yn ebrwydd nis tyn ef allan ar y dydd Saboth?

º6 Ac ni allent roi ateb yn ei erbyn efam y pethau hyn.

º7 Ac efe a ddywedodd wrth y gwa-hoddedigion ddameg, pan ystyriodd fel yr oeddynt yn dewis yr eisteddleoedd uchaf; gan ddywedyd wrthynt,

º8 Pan y’th wahodder gan neb i neithior, nac eistedd yn y lle uchaf, rhag bod un anrhydeddusach na thi wedi ei wahodd ganddo;

º9 Ac i hwn a-ih. wahoddodd di ac yntau ddyfod, a dywedyd wrm. . Dyro le i hwn; ac yna dechrau ohonot ti it-rry gywilydd gymryd y lle isaf.

º10 Eithr pan y’th wahodder, dos ac eistedd yn y lle isaf; fel pan ddelo’r hwn a’th wahoddodd di, y gallo efe ddywedyd wrthyt, Y cyfaill, eistedd yn uwch i fyny: yna y bydd i ti glod yng ngwydd y rhai a eisteddant gyda thi ar y bwrdd.

º11 Canys pob un a’r a’i dyrchafo ei hun,      a ostyngir; a’r hwn sydd yn ei ostwng ei hun, a ddyrchefir.

º12 Ac efe a ddywedodd hefyd wrth yr hwn a’i gwahoddasai ef. Pan wnelych ginio neu swper, na alw dy gyfeillion, na’th frodyr, na’th geraint, na’th gymdogion goludog; rhag iddynt hwythau eilchwyl dy wahodd dithau, a gwneuthur taledigaeth i ti.

º13 Eithr pan wnelych wledd, galw’r tlodion, yr efryddion, y cloffion, y deillion:

º14 A dedwydd fyddi; am nad oes ganddynt ddim i dalu i ti: canys fe a delir i ti yn atgyfodiad y rhai cyfiawn.

º15 A phan glywodd rhyw un o’r rhai oedd yn eistedd ar y bwrdd y pethau hyn, efe a ddywedodd wrtho, Gwyn ei fyd y neb a fwytao fara yn nheyrnas Dduw.

º16 Ac yntau a ddywedodd wrtho, Rhyw ŵr a wnaeth swper mawr, ac a wahoddodd lawer:

º17 Ac a ddanfonodd ei was bryd swper, i ddywedyd wrth y rhai a wahoddasid, Deuwch; canys weithian y mae pob peth yn barod.

º18 A hwy oll a ddechreuasant yn unfryd ymesgusodi. Y cyntaf a ddywedodd wrtho. Mi a brynais dyddyn, ac y mae’n rhaid i mi fyned a’i weled: atolwg i ti, cymer fi yn esgusodol.

º19 Ac arall a ddywedodd. Mi a brynais bum iau o ychen, ac yr ydwyf yn myned i’w profi hwynt: atolwg i ti, cymer fi yn esgusodol.

º20 Ac arall a ddywedodd. Mi a briodais wraig; ac am hynny nis gallaf fi ddyfod. ,

º21 A’r gwas hwnnw, pan ddaeth adref, a fynegodd y pethau hyn i’w arglwydd. Yna gŵr y tŷ, wedi digio, a ddywedodd wrth ei was, DOS allan ar frys i heolydd ac ystrydoedd y ddinas, a dwg i mewn yma y tlodion, a’r anafus, a’r cloffion, a’r deillion. \.i,t. \\ gwas a ddywedodd, Arglwydd, gynaethpw, . i y gorchmynnaist; ac eto     y ioae lle.

º22?

º23 A’r arglwydd a ddywedoau .      gwas, DOS allan i’r priffyrdd a’r caeau, a     chymell hwynt i ddyfod i mewn, fel y llanwer fy nhy.

º24 Canys yr wyf yn dywedyd i chwi, na chaiff yr un o’r gwŷr hynny a wahoddwyd, brofi o’m swper i.

º25 A llawer o bobl a gydgerddodd ag ef: ac efe a droes, ac a ddywedodd wrthynt,

º26 Os daw neb ataf fi, ac ni chasao ei dad, a’i fam, a’i wraig, a’i blant, a’i frodyr, a’i chwiorydd, ie, a’i einioes ei hun hefyd, ni all efe fod yn ddisgybl i mi.

º27 A phwy bynnag ni ddyco ei groes, a dyfod ar fy ôl i, ni all efe fod yn ddisgybl i mi.

º28 Canys pwy ohonoch chwi â’i fryd i ar adeiladu twr, nid eistedd yn gyntaf, a i bwrw’r draul, a oes ganddo a’i gorffenno?

º29 Rhag wedi iddo osod y sail, ac heb allu ei orffen, ddechrau o bawb a’i gwelant ei waiwar ef,

º30 Gan ddywedyd, Y dyn hwn a ddechreuodd adeiladu, ac ni allodd ei orffen.

º31 Neu pa frenin yn myned i ryfel yn erbyn brenin arall, nid eistedd yn gyntaf, ac ymgynghori a all efe a deng mil gyfarfod â’r hwn sydd yn dyfod yn ei erbyn ef ag ugain mil?

º32 Ac os amgen, tra fyddo efe ymhell oddi wrtho, efe a enfyn genadwri, ac a ddeisyf amodau heddwch.

º33 Felly hefyd, pob un ohonoch chwithau nid ymwrthodo S chymaint oll ag a feddo, ni all fod yn ddisgybl i mi.

º34 Da yw’r halen: eithr o bydd yr halen yn ddiflas, S pha beth yr helltir ef?

º35 Nid yw efe gymwys nac i’r tir, nac i’r domen; ond ei fwrw ef allan y maent. Y neb sydd ganddo glustiau i wrando, gwrandawed.

ºPENNOD 15
º1 oedd yr holl bublicanod a’r     AC yr tX oect     wrando arno.

º2 A’r Phariseaid a’r ysgrifenyddion a rwgnachasant, gan ddywedyd, Y mae hwn yn derbyn pechaduriaid, ac yn bwyta gyda hwynt.     ,", ‘"_ £ efe a adroddodd wrthynt y

º3??

º4 Pa ddyn oifflA y chanddo gant o     ddefaid, ac os cyll un ohonynt, nid yw’n gadael y namyn un pum ugain yn yr anialwch, ac yn myned ar ôl yr hon a gollwyd, hyd oni chaffo efe hi?

º5 Ac wedi iddo ei chael, efe a’i dyd la ar ei ysgwyddau ei hun yn llawen.

º6 A phan ddêl adref, efe a eilw ynghyd ei gyfeillion a’i gymdogion, gan ddywedyd wrthynt, Llawenhewch gyda mi; canys cefais fy nafad a gollasid.

º7 Yr wyf yn dywedyd i chwi, mai fetly y bydd llawenydd yn y nef am un pechadur a edifarhau, mwy nag am onid un pum ugain o rai cyfiawn, y rhai nid rhaid iddynt wrth edifeirwch.

º8 Neu pa wraig a chanddi ddeg dryll o arian, os cyll hi un dryll, ni olau gannwyll, ac ysgubo’r tŷ, a cheisio yn ddyfal, hyd onis caffo ef?

º9 Ac wedi iddi ei gael, hi a eilw ynghyd ei chyfeillesau a’i chymdogesau, gan ddywedyd, Cydlawenhewch a mi; canys cefais y dryll a gollaswn.

º10 Felly, meddaf i chwi, y -mae llawenydd yng ngwydd angylion Dwv am un pechadur a edifarhao.

º11 d Ac efe a ddywedodd, Yr oedd gan ryw ŵr ddau fab:

º12 A’i ieuangaf ohonynt a ddywedodd wrth d dad, Fy nhad, dyro i mi y rhan a ddigwydd o’r da. Ac efe a rannodd iddynt ei fywyd.

º13 Ac ar ôl ychydig ddyddiau y mab ieuangaf a gasglodd y cwbl ynghyd, ac a gymenh ei daith i wlad bell; ac yno efe a wasgaiodd ei dda, gan fyw yn afradlon.

º14 Ac wedi iddo dreulio’r cwbl, y cododd newyn mawr trwy’r wlad honnc ac yntau a ddechreuodd fod mewn cisiau.

º15 Ac efe a aeth, ac a lynodd wrth un o ddinaswyr y wlad honno; ac efe a i hanfonodd ef i’w feysydd i borthi moch.

º16 Ac efe a chwenychai knwi ei fol a’r cibau a fwytai’r moch; ac ni roddodd neB iddo.:

º17 A phan ddaeth ato ei hun, efe a ddywedodd, Pa sawl gwas cyflog o’r (yg nhad sydd yn cael eu gwa " newyn? o fara, a minnau v"

º18 Mi a godaf, ac a af at fy nhad, ac a ddywedaf wrtho, Fy nhad, pechais yn erbyn y nef, ac o’th flaen dithau;

º19 Ac mwyach nid ydwyf deilwng i’rn galw yn fab i ti: gwna fi fel un o’th weision tjyflog.

º20 Ac efe a gododd, ac a aeth at ei dad. A phan oedd efe eto ymhell oddi wrtho, ei dad a’i canfu ef, ac a dosturiodd, ac a redodd, ac a syrthiodd ar ei wddf ef, ac a i cusanodd.

º21 A’r mab a ddywedodd wrtho, Fy nhad, pechais yn erbyn y nef, ac o’th flaen dithau; ac nid ydwyf mwy deilwng ¥m galw yn fab i ti.

º22 A’r tad a ddywedodd wrth ei weision, Dygweh allan y wisg orau, a gwisgwch amdano ef, a rhoddwch fodrwy ar ei law, ac esgidiau am ei draed:

º23 A dygwch y llo pasgedig, a Ileddwch ef; a bwytawn, a byddwn lawen.

º24 Canys fy mab hwn oedd farw, ac a aeth yn fyw drachefn; ac efe a gollesid, ac a gaed. A hwy a ddechreuasant fod yn llawen.

º25 Ac y roedd ei fab hynaf ef yn y maes; a phan ddaeth efe a nesau at y tŷ, efe a glywai gynghanedd a dawnsio.

º26 Ac wedi iddo alw un o’r gweision, efe a ofynnodd beth oedd hyn.

º27 Yntau a ddywedodd wrtho, Dy frawd a ddaeth; a’th dad a laddodd y llo pasgedig, am iddo ei dderbyn ef yn iach.

º28 Ond efe a ddigiodd, ac nid ai i mewn. Am hynny y daeth ei dad allan, ac a ymbiliodd ag ef.

º29 Yntau a atebodd ac a ddywedodd wrth ei dad, Wele, cynifer o flynyddoedd yr ydwyf yn dy wasanaethu di, ac ni throseddais i un amser dŷ orchymyn; ac ni roddaist fyn erioed i mi, i fod yn llawen gyda’m cyfeillion:

º30 Eithr pan ddaeth dy fab hwn, yr_ hwn a ddifaodd dy fywyd eytta phuteiniaid, ti a ledd— ^tt0 " y ^lte     pasgedig g ddywedodd wrthfr, Fy mab, -yr wyt ti yn wastadol gyda mi, a eiddof fi oll ydynt eiddot ti.

º31??

º32 Rhaid pedd llawenychu, a goribl    eddu: oblegid dy frawd hwn oedd yn, farw, ac a aeth yn fyw drachefn; ac a fu golledig, ac a gafwyd.

ºPENNOD 16
º1 AZ; efe a ddywedodd llefyd wrth ei ddisgyblion, Yr oedd rhyw wrgoludog, yr hwn oedd ganddo oruchwyliwr; a hwn a gyhuddwyd wrtho, ei fod efe megis yn afradloni ei dda ef.

º2 Ac efe a’i galwodd ef, ac a ddywedodd wrtho. Pa beth yw hyn yr wyf yn ei glywed amdanat? dyro gyfrif o’th oruchwyliaeth: canys ni elli fod mwy yn oruchwyliwr.

º3 A’r goruchwyliwr a ddywedodd ynddo ei hun., Pa beth a wnaf? canys y mae fy atglwydd yn dwyn yr oruchwyhaeth oddi arnaf: cloddio nis gallaf, a chardota sydd gywilyddus gennyf.

º4 Mi a wn beth a wnaf, fel, pan y’m bwrier allan o’r oruchwyliaeth, y derbyniont fi i’w tai.

º5 Ac wedi iddo alw ato bob un o ddyledwyr ei arglwydd, efe a ddywedodd wrth y cyntaf. Pa faint sydd arnat ti o ddyled i’m harglwydd?

º6 Ac efe a ddywedodd. Can mesur o olew. Ac efe a ddywedodd wrtho, Cymer dy ysgrifen, ac eistedd ar frys, ac ysgrifenna ddeg a deugain.

º7 Yna y dywedodd wrth un arall, A pha faint o ddyled sydd arnat tithau? Ac efe a ddywedodd. Can mesur o wenith. Ac efe a ddywedodd wrtho, Cymer dy ysgrifen, ac ysgrifenna bedwar ugain.

º8 A’r arglwydd a ganmolodd y goruchwyliwr anghyfiawn, am iddo wneuthur yn gall: oblegid y mae plant y byd hwn yn gallach yn eu cenhedlaeth na phlant y goleuni.

º9 Ac yr wyf yn dywedyd i chwi, Gwnewch i chwi gyfeillion o’r mamon anghyfiawn: fel, pan fo eisiau arnoch, y’ch derbyniont i’r tragwyddol bebyll.

º10 Y neb sydd ffyddlon yn y lleiaf, sydd ffyddlon helyd mewn llawer; a’T neb sydd anghyfiawn yn y lleiaf, sydd anghytiawn hefyd mewn llawcr.

º11 Am hynny, oni buoch nyddlon yn y      mamon anghyfiawn, pwy a ymddiried i chwi am y gwir olud?

º12 Ac oni buoch ffyddlon yn yr eiddo aRill, pwy a rydd i chwi yr eiddoch eicfa hun?

º13 Ni ddiclion un gwas wasanaethu dan. arplwydd: canys n.iill ai efe a gasa y naill, ac u gAr y llall; ai efe a lyn wrth y aaill, ac a ddirmyga’r llall. Ni ellwch. wasanaethu Duw a mamon.

º14 A’r Plmri.sc.iid hefyd, y rhai oedd ariangar, a glywsant y pethau hyn oll, ac a’i gwatwarasant ef.

º15 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Chwychwi yw’r rhai sydd yn eich cyfiawnhau eich hunain gerbron dynion; eithr Duw a w^yr eich calonnau chwi: canys y peth sydd uchel gyda dynion, sydd ffiaidd gerbron Duw.

º16 Y gyfraith a’r proffwydi oedd hyd loan: er y pryd hwnnw y pregethir ttyrnas Dduw, a phob dyn sydd yn ymwthio iddi.

º17 A haws yw i nef a daear fyned herbdo, nag i un tipyn o’r gyfraith ballu.

º18 Pwy bynnag a ollyngo ymaith ei. wraig, ac a briodo un arall, y mae efe yn godinebu; a phwy bynnag a briodo’r hon. a ollyngwyd ymaith oddi wrth ei gŵr, y mae efe yn godinebu.

º19 Yr oedd rhyw ŵr goludog, ac a wisgid a phorffor a Uiain main, ac yi? oedd yn cymryd byd da yn helaethwych beunydd:

º20 Yr oedd hefyd ryw gardotyn, a’i enw Lasarus, yr hwn a fwrid wrth ei borth ef yn gornwydlyd,

º21 Ac yn chwenychu cael ei borthi a.’r briwsion a syrthiai oddi ar fwrdd y gŵr cytocthog; ond y cwn a ddaethant, ac a lyfiisant ei gornwydydd ef.

º22 A bu, i’r cardotyn farw, a’i ddwyr» gan yr angylion i fynwes Abraham. A’r goludog hefyd a fu farw, ac a gladdwyd;

º23 Ac yn uffern efe a gododd ei olwg, ac etc mewn poenau, ac a ganfu Abraham a hirbcll, a Lasarus yn ei fynwes.

º24 Ac efe a lefodd, ac a ddywedodd, O’ dad Abraham, trugarha wrthyf, a danfeaa Lasarus, i drocni pen ei fys mewn; dwfr,

.

º15 A hwy a ddygasant ato blant bychain hefyd, fel y cyffyrddai efe â hwynt; a’r disgyblion pan welsant, a’u ceryddasant hwy

º16 Eithr yr Iesu a’u galwodd hwynt atoi, ac a ddywedodd, Gadewch i’r plant bychain ddyfod ataf fi, ac na waherddwch hwynt: canys eiddo’r cyfryw rai yw teyrnas Dduw.: ,

º17 Yn wir meddaf i chwi, Pwy’.bynnag ni dderbynio deyrnas Dduw fel dyn bach, nid a efe i mewn iddi.

º18 A rhyw lywodraethwr a ofynnodd iddo, gan ddywedyd, Athro da, wrth wneuthur pa beth yr etifeddaf fi fywyd tragwyddol?

º19 A’r Iesu a ddywedodd wrtho, Paham y’m geiwi yn dda? nid oes neb yn dda ond un, sef Duw.

º20 Ti a wyddost y gorchmynion, Na odineba, Na ladd, Na ladrata, Na ddwg gamdystiolaeth, Anrhydedda dy dad a’th fam.

º21 Ac efe a ddywedodd, Hyn oll a gedwais o’m hieuenctid.

º22 A’r Iesu pan glybu hyn, a ddywedodd wrtho, Y mae un peth eto yn ôl i ti: gwerth yr hyn oll sydd gennyt, a dyro i’r tlodion; â thi a gei drysor yn y nef: a thyred, canlyn fi.

º23 Ond pan glybu efe y pethau. hyn, eft a aeth yn athrist; canys yr oedd efe yn gyfoethog iawn. ..

º24 A’r Iesu, pan welodd ef wedi myned yn athrist, a ddywedodd, Mor anodd yr iSi’t rhai y mae golad ganddynt i mewn i deyrnas Dduw!

º25 Canys haws yw i gamel fyned trwy grau’r nodwydd ddur, nag i- oludog fyned i mewn i deyrnas Dduw.

º26 A’r rhai a glywsent a ddywedasant, A phwy a all fod yn gadwedig?

º27 Ac efe a ddywedodd, Y pethau sydd amhosibl gyda dynion, sydd bosibl gyda DUW.

º28 A dywedodd Pedr, Wele, nyni a adawsom bob peth, ac a’th ganlynasom di.

º29 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Yn wir     meddaf i chwi, Nid oes neb a’r’a’adawttdd dŷ, neu rieni, neu frodyr, neu y-raig, ngu blant, er mwyn teyrnas Dduw,

º30 A’r ni dderbyn lawer cymaint yn S pryd hwn, ac yn y byd a ddaw fywyd tragwyddol.

º31 Ac efe a gymerodd y deuddeg ato, ac a ddywedodd wrthynt, Wele, yr ydyrn ni yn myned i fyny i Jerwsalem; a chyflawnir pob peth a’r sydd yn ysgrifenedig trwy’r proffwydi am Fab y dyn.

º32 Canys efe a draddodir i’r Cenhedloedd, ac a watwerir, ac a amherchir, ac a     boerir arno:

º33 Ac wedi iddynt ei fflangellu, y lladdant ef: a’r trydydd dydd efe a atgyfyd.

º34 A hwy ni ddeallasant ddim o’r pethau hyn; a’r gair hwn oedd guddiedig oddi wrthynt, ac ni wybuant y pethau a ddywedwyd.

º35 A bu, ac efe yn nesau at Jericho, i ryw ddyn dall fod yn eistedd yn ymyl y ffordd yn cardota;

º36 A phan glybu efe y dyrfa yn myned heibio, efe a ofynnodd pa beth oedd hyn.

º37 A hwy a ddywedasant iddo, Mai Iesu o Nasareth oedd yn myned heibio.

º38 Ac efe a lefodd, gan ddywedyd, Iesu, Mab Dafydd, trugarha wrthyf.

º39 A’r rhai oedd yn myned o’r blaen a’i     ceryddasant ef i dewi: eithr efe a lefodd yn fwy o lawer, Mab Dafydd, trugarha wrthyf.

º40 A’r Iesu a safodd, ac a orchmynnodd ei ddwyn ef ato. A phan ddaeth efe yn agos, efe a ofynnodd iddo,

º41 Gan ddywedyd. Pa beth a fynni di i mi ei wneuthur i ti? Yntau a ddywedodd, Arglwydd, cael ohonof fy ngolWg.

º42 A’r Iesu a ddywedodd wrtho, Cymer dŷ olwg: dy ffydd a’th iachaodd.

º43 Ac allan o law y cafodd efe ei olwg, ac a’i canlynodd ef, gan ogoneddu Duw. A’r holl bobl, pan welsant, a roesani foliant i Dduw.

ºPENNOD 19
º1 . AR Iesu a aeth i mewn, ae:.a neth trwy Jericho. ,

º2 Ac wele WE a elwid wrth ei enw Sac- tiheus, ac efe oedid ‘ten-publican, a hwn     oedd gyfoethog.’ .

º3 Ac yr oedd efe yn ceisio gweled yr Iesu, pwy ydoedd; ac ni allai gan y dyrfa, am ei fod yn fychan o gorffolaeth.

º4 Ac efe a redodd o’r blaen, ac a ddringodd i sycamorwydden, fel y gallai ei weled ef; oblegid yr oedd etc i ddyfod     y ffordd honno.

º5 A phan ddaeth yr Iesu i’r lle, efe a edrychodd i fyny, ac a’i canfu ef; ac a ddywedodd wrtho, Saccheus, disgyn ar fays: canys rhaid i mi heddiw aros yn;dy dy di. »

º6 Ac efe a ddisgynnodd ar ftys, ac’a’i derbyniodd ef yn llawen.

º7 A phan welsant, grwgnach a wnaethant oll, gan ddywedyd, Pyned ohono efi mewn i letya at ŵr pechadurus.

º8 A Saccheus a safodd, ac a ddywedodd wrth yr Arglwydd, Wele, hanner fy na, O Arglwydd, yr ydwyf yn ei roddi i’t tlodion; ac os dygais ddim o’r eiddo nete trwy gamachwyn, yr ydwyf yn ei dalu ar ei bedwerydd.

º9 A’r Iesu a ddywedodd wrtho, Heddiw y daeth iachawdwriaeth i’r tŷ hwn, ohecwydd ei fod yntau yn fab i Abraham.

º10 Canys Mab y dyn a ddaeth i geisio ac i gadw yr hyn a gollasid.

º11 Ac a hwy yn gwrando ar y pethaia hyn, efe a chwanegodd, ac a ddywedodd ddameg, am ei fod efe yn agos i Jerwsalem, ac am iddynt dyhied yr ymddangosai teyrnas Dduw yn y fan.

º12 Am hynny y dywedodd etc, Rhyw ‘wr bonheddig a aeth i wlad bell i dderbyn teyrnas iddo’i hun, ac i ddychwelyd.

º13 Ac wedi galw ei ddeg gwaa, efe a toddes iddynt ddeg punt, ac a ddywedudd wrthynt, Marchnatewch hyd oni ddcrwyl’.

º14 Eithr ei ddinaswyr a’i casasant ef, BC a ddanfonasant genadwri ar ei ôl ct’. Ran ddywedyd, Ni fynnwn ni hwn i dcyniasu     arnom.

º15 A bu, pan ddaeth efe yn ei ôl, wedi derbyn y deyrnas, erchi ohono cl alw’r gweision hyn ato, i’r rhai y rhoddiism cfe yr arian, fel y gwybyddai beth a clwasai bob un wrth farchnata.

º16 A daeth y cyntaf, gan ddywedyd Arglwydd, dy bunt a enillodd ddeg punt.

º17 Yntau a ddywedodd wrtho, Da, was da: am i ti fod yn flyddlon yn y lleiaf, bydded i ti awdurdod ar ddeg dinas.

º18 A’r ail a ddaeth, gan ddywedyd, Arglwydd, dy bunt di a wnaeth bum puat.

º19 Ac efe a ddywedodd hefyd wrth hwnnw, Bydd dithau ar bum dinas.

º20 Ac un arall a ddaeth, gan ddywedyd, Arglwydd, wele dy bunt, yr hon oedd gennyf wedi ei dodi mewn napgyn:

º21 Canys mi a’th ofhais, am dy fod yn ŵr tost: yr wyt ti yn cymryd i fyny y peth ni roddaist i lawr, ac yn medi y peth ai     heuaist,

º22 Yntau a ddywedodd wrtho, O’th enau dy hun y’th farnaf, tydi was drwg. Ti a wyddit fy mod i yn ŵr tost, yn cymryd i fyny y peth ni roddais i lawr, ac yn medi y peth ni heuais:

º23 A phaham na roddaist fy arian i i’r bwrdd cyfnewid, fel, pan ddaethwn, y gallaswn ei gael gyda Hog?

º24 Ac efe a ddywedodd wrth y thai oedd yn sefyll gerllaw, Dygwch oddi arno <   f y bunt, a rhoddwch i’r hwn sydd a deg     punt ganddo;

º25 (A hwy a ddywedasant wrtho, Arglwydd, y rnae ganddo ef ddeg punt;)

º26 Canys yr wyf fi yn dywedyd i chwi, mai i bob un y mae ganddo, y rhoddir iddo; eithr oddi ar yr hwn nid oes ganddo, y dygir oddi arno, ie, yr hyn sydd ganddo.

º27 A hefyd fy ngelynion hynny, y rhai ni fynascnt

i mi dcyrnasu arnynt, dygwch hwynt yma, a lleddwch ger fy mron i.

º28 Ac wedi iddo ddywedyd y pethau byn, cfe a aeth o’r blaen, gan fyned i fyny     i Jerwsalem.

º29 Ac fe a ddigwyddodd pan ddaeth efe yn agos at Bethffage a Bethania, i’r mynydd a elwir Olewydd, efe a anfonodd ddnu o’i ddisgyblion,

º30 Gan ddywedyd, Ewch i’r pentref ar eich cyfer; yn yr hwn, gwedi eich dyfod i roewn, chwi a gewch ebol yn rhwym, ar yr fawn nid eisteddodd dyn erioed: gollyngwch ef, a dygwch yma.

º31 Ac os gofyn neb .i dwi» Pahani yr ydych yd ei ollwng? fel hyn y dywedwch ysgrifenedig, Fy nhŷ i, tŷ gweddi yw: wrtho. Am fod yn rhaid i’r Arglwydd eithr chwi a’i gwnaethoch yn ogoflladron. wrtho. ,

º32 A’r rhai a ddanfonasid a aethant ymaith, ac a gawsant fel y dywedasai efe wrthynt.

º33 Ac fel yr oeddynt yn gollwng yr ebol, ei berchenogion a ddywedasant wrthynt, Paham yr ydych yn gollwng yr ebol?

º34 A hwy a ddywedasant, Mae yn rhaid i’r Arglwydd wrtho ef.

º35 A hwy a’i dygasant ef at yr Iesu: ac wedi iddynt fwrw eu dillad ar yr ebol, hwy a ddodasant yr Iesu arno.

º36 Ac fel yr oedd efe yn myned, hwy a daenasant eu dillad ar hyd y ffordd.

º37 Ac weithian, ac efe yn nesau at ddisgynfa mynydd yr Olewydd, dechreuodd yr holl liaws disgyblion lawenhau, a chlodfori Duw â llef uchel, am yr holl weithredoedd nerthol a welsent;

º38 Gan ddywedyd, Bendigedig yw y Brenin sydd yn dyfod yn enw’r Arglwydd: Tangnefedd yn y nef, a gogoniant yn y goruchaf.

º39 A rhai o’r Phariseaid o’r dyrfa a ddy     wedasant wrtho, Athro, cerydda dy ddisgyblion.

º40 Ac efe a atebodd ac a ddywedodd wrthynt, Yr ydwyf yn dywedyd i chwi, Pe tawai’r rhai hyn, y llefai’r cerrig yn yfan.

º41 Jf Ac wedi iddo ddyfod yn agos, pan welodd efe y ddinas, efe a wylodd drosti,

º42 Gan ddywedyd, Pe gwybuasit tithau, ie, yn dy ddydd hwn, y pethau a berthynent i’th heddwch! eithr y maent yn awr yn guddiedig oddi wrth dy lygaid.

º43 Canys daw’r dyddiau arnat, a’th elynion a fwriant glawdd o’th amgylch, ac a’th amgylchant, ac a’th warchaeant o bob parth,

º44 Ac a’th wnant yn gydwastad a’r llawr, a’th blant o’th fewn; ac ni adawant ynot faen ar faen; oherwydd nad adnabuost amser dy ymweliad.

º45 Ac efe a aeth i mewn i’r deml, ac a ddechreuodd fwrw allan y rhai oedd yn gwerthu ynddi, ac yn prynu;

º46 Gan ddywedyd wrthynt, Y mae yn     -—..—.... 6».i ucm a wnaent: canys yr holl bobl oedd yn glynu wrtho i wrando arno.

º47 Ac yr oedd efe beunydd yn athraw-     laethu yn y deml. A’r archoffeiriaid, a’r .ysgrifenyddion, a phenaethiaid y bobl, a geisient ei ddifetha ef;

º48 Ac ni fedrasant gael beth a wnaent: anys yr holl hnhl "prM "- ~i——     _..-,o. . ufii y uywedwch wrtho. Am fod yn rhaid i’r Arglwydd wrtho.

ºPENNOD 20
º1 A DIGWYDDODD ar un o’r dyddiau ^tl hynny, ac efe yn dysgu’r bobl yn y deml, ac yn pregethu’r efengyl, ddyfod     amo yr archoffeiriaid a’r ysgrifenyddion, gyda’r henuriaid,

º2 A llefaru wrtho, gan ddywedyd, Dywed i ni, Trwy ba awdurdod yr wyt yn gwneuthur y pethau hyn? neu pwy yw’r hwn a roddodd i ti yr awdurdod hon?

º3 Ac efe a atebodd ac a ddywedodd wrthynt, A minnau a ofynnaf i chwithau un gair; a dywedwch i mi:

º4 Bedydd loan, ai o’r nefyr ydoedd, ai o ddynion?

º5 Eithr hwy a ymresymasant yn eu plith eu hunain, gan ddywedyd, Os dywedwn:, O’r nef; efe a ddywed, Paham gan hynny na chredech ef?

º6 Ac os dywedwn, O ddynion; yr holl bobl a’n llabyddiant ni: canys y maent hwy yn cwbl gredu fod loan yn broffwyd.

º7 A hwy a atebasant, nas gwyddent o ba le.

º8 A’r Iesu a ddywedodd wrthynt, Ac nid wyf finnau yn dywedyd i chwi trwy     ba awdurdod yr wyf yn gwneuthur y pethau hyn.

º9 Ac efe a ddechreuodd ddywedyd y ddameg hon wrth y bobl; Rhyw ŵr a blannodd winllan, ac a’i gosododd i lafurwyr, ac a aeth oddi cartref dros dalm o amser.

º10 Ac mewn amser efe a anfonodd was at y llafurwyr, fel y rhoddent iddo o ffrwyth y winllan: eithr y llafurwyr a’i     {iurasant ef, ac a’i hanfonasant ymaith yn waglaw.

º11 Ac efe a chwanegodd anfon gwas arall: eithr hwy a gurasant ac a amharchasant hwnnw hefyd, ac a’i hanfonasant ymaith yn waglaw.

º12 Ac efe a chwanegodd anfon y trydydd: a hwy a glwyfasant hwn hefyd, ac a’i bwriasant ef allan.

º13 Yna y dywedodd arglwydd y winllan, Pa beth a wnaf? Mi a anfonaf fy annwyl fab: fe allai pan welant ef, y parchant ef.

º14 Eithr y llafurwyr, pan welsant ef, a ymresymasant a’i gilydd, gan ddywedyd, Hwn yw’r etifedd: deuwch, lladdwn ef, fel y byddo’r etifeddiaeth yn eiddom ni.

º15 A hwy a’i bwriasant ef allan o’r winllan, ac a’i lladdasant. Pa beth gan hynny a wna arglwydd y winllan iddynt hwy?

º16 Efe a ddaw, ac a ddifetha’r llafurwyr hyn, ac a rydd ei winllan i eraill. A phan glywsant hyn, hwy a ddywedasant, Na ato Duw.

º17 Ac efe a edrychodd arnynt, ac a ddywedodd, Beth gan hynny yw hyn a ysgrifennwyd, Y maen a wrthododd yr adeiladwyr, hwn a wnaethpwyd yn ben y gongi?

º18 Pwy bynnag a syrthio ar y maen hwnnw, a ddryllir: ac ar bwy bynnag y syrthio, efe a’i mai ef.

º19 A’r archoffeiriaid a’r ysgrifenyddion a geisiasant roddi dwylo arno yr awr honno; ac yr oedd arnynt ofn y bobl: canys gwybuant mai yn eu herbyn hwynt y dywedasai efe y ddameg hon.

º20 A hwy a’i gwyliasant ef, ac a yrasant gynllwynwyr, y rhai a gymerent arnynt eu bod yn gyfiawn; fel y dalient ef yn ei ymadrodd, i’w draddodi ym meddiant ac awdurdod y rhaglaw.

º21 A hwy a ofynasant iddo ef, gan ddywedyd, Athro, ni a wyddom mai uniawn yr ydwyt ti yn dywedyd ac yn dysgu, ac nad wyt yn derbyn wyneb, eithr yn dysgu ffordd Duw mewn gwirionedd.

º22 Ai cyfreithlon i ni roi teyrnged i Gesar, ai nid yw?

º23 Ac efe a ddeallodd eu cyfrwystra hwy, ac a ddywedodd wrthynt, Paham y temtiwch fi?

º24 Dangoswch i mi geiniog. Llun ac argraff pwy sydd arni? A hwy a atebasant ac a ddywedasant, Yr eiddo Cesar.

º25 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Rhoddwch chwithau yr eiddo Cesar i Gesar, a’r eiddo Duw i Dduw.

º26 Ac ni allasant feio ar ei eiriau ef gerbron y bobl: a chan ryfeddu wrth ei ateb ef, hwy a dawsant a son.

º27 A rhai o’r Sadwceaid (y rhai sydd yn gwadu nad oes atgyfodiad,) a ddaethant ato ef, ac a ofynasant iddo,

º28 Gan ddywedyd, Athro, Moses a ysgrifcnnodd i ni, Os byddai farw brawd neb, ac iddo wraig, a marw ohono yn ddiblant, ar gymryd o’i frawd ei wraig ef, a chodi bad i’w frawd.

º29 Yr oedd gan hynny saith o frodyr: a’r cyntaf a gymerodd wraig, ac a fu farw yn ddiblant.

º30 A’r ail a gymerth y wraig, ac a fu farw yn ddiblant.

º31 A’r trydydd a’i cymerth hi; ac yr un ffunud y saith hefyd: ac ni adawsant blant, ac a fuont feirw.

º32 Ac yn ddiwethaf oll bu farw’r wraig hefyd.

º33 Yn yr atgyfodiad gan hynny/gwraig i bwy un ohonynt yw hi? canys y saith a’i cawsant hi yn wraig.

º34 A’r Iesu gan ateb a ddywedodd wrthynt. Plant y byd hwn sydd yn gwreica; ac yn gwra:

º35 Eithr y rhai a gyfrifir yn deilwng i gad y byd hwnnw, a’r atgyfodiad oddi wrth y mcirw, nid ydynt nac yn gwreica, nac yn gwra:

º36 Canys ni allant farw mwy: oblegid cyd-stad ydynt a’r angylion: a phlant Duw ydynt, gan eu bod yn blant yr atgyfodiad.

º37 Ac y cyfyd y meirw, Moses hefyd a hysbysodd wrth y berth, pan yw ef yn galw yr Arglwydd yn Dduw Abraham, ac yn Dduw Isaac, ac yn Dduw Jacob.

º38 Ac nid yw efe Dduw y meirw, ond y byw: canys pawb sydd fyw iddo ef.

º39 Yna rhai o’r ysgrifenyddion gan ateb a ddywedasant, Athro, da y dywedaist.

º40 Ac ni feiddiasant mwyach ofyn dun iddo ef. .’ -.

º6 A phan glybu Peilat son am Galilea, efe a ofynnodd ai Galilead oedd y dyn. ,

º7 A phan wybu efe ei fod ef o lywodraeth Herod, efe a’i hanfonodd ef at jHerod, yr hwn oedd yntau yn Jerwsalem y dyddiau hynny.

º8 A Herod, pan welodd yr Iesu, a lawenychodd yn fawr: canys yr oedd efe yn chwennych er ys talm ei weled ef, oblegid iddo glywed llawer amdano ef,; ac yr ydoedd yn gobeithio cael gweled gwneuthur rhyw arwydd ganddo ef.

º9 Ac efe a’i holodd ef mewn llawer o eiriau; eithr efe nid atebodd ddim iddo.:,

º10 A’r archoffeiriaid a’r ysgrifenyddion a safasant, gan ei gyhuddo ef yn haerllug.

º11 A Herod a’i filwyr, wedi iddo ei ‘ ddiystyru ef, a’i watwar, a’i wisgo a gwisg glaerwen, a’i danfonodd ef drachefn at Peilat.

º12 A’r dwthwn hwnnw yr aeth Peilat a Herod yn gyfeillion: canys yr oeddynt o’r blaen mewn gelyniaeth a’i gilydd.

º13 A Pheilat, wedi galw ynghyd yr archoffeiriaid, a’r llywiawdwyr, a’r bob},

º14 A ddywedodd wrthynt, Chwi a ddygasoch y dyn hwn ataf fi, fel un .’a fyddai’n gwyrdroi’r bobl: ac wele, myfi a’i holais ef yn eich gŵydd chwi, ac ni chefais yn y dyn hwn ddim bai, o ran y pethau yr ydych chwi yn ei gyhuddo ef amdanynt:

º15 Na Herod chwaith: canys anfonais chwi ato ef, ac wele, dim yn haedd»i marwolaeth nis gwnaed iddo.

º16 Am hynny mi a’i ceryddaf ef, a-ca’i gollyngaf ymaith. . .

º17 Canys yr ydoedd yn rhaid idd@ ollwng un yn rhydd iddynt ar yr wyl.

º18 A’r holl liaws a lefasant ar unwaitfa, gan ddywedyd, Bwrw hwn ymaitln,. a gollwng i ni Barabbas yn rhydd:

º19 (Yr hwn, am ryw derfysg a wnaethid yn y ddinas, a llofruddiaeth, oedd wedi,:ei daflu i garchar.)

º20 Am hynny Peilat a ddywedodd wrthynt drachefn, gan ewyllysio gollwng yr Jesu yn rhydd. . . /

º21 Eithr hwy a lefasant arno, gan ddy" wedyd, Croeshoelia, croeshoelia ef.

º22 Ac efe a ddywedodd wrthynt y drydedd waith, Canys pa ddrwg a wnaeth ,efe? ni chefais i ddim achos marwolaeth yaddo, am hynny mi a’i ceryddaf ei, ac a’i gollyngaf yn rhydd.

º23 Hwythau a fuont daerion a llefau Mchel, gan ddeisyfu ei groeshoelio ef.     A’u llefau hwynt a’r archoffeiriaid a orfuant.

º24 A Pheilat a faraodd wneuthur m deisyfiad hwynt.

º25 Ac efe a ollyngodd yn rhydd iddynt yr hwn am derfysg a llofruddiaeth, a fwriasid yng ngharchar, yr hwn a ofynasant: eithr yr less .a draddododd efe i’v     hewyllys hwynt.;

º26 Ac fel yr oeddynt yn ei arwain ef ymaith, hwy a ddaliasant un Simon o Cyrene, yn dyfod o’f wlad, ac a ddodasant y groes arno ef, i’w dwyn ar ôl yr Iesu.

º27 Ac yr oedd yn ei ganlyn ef liaws mawr o bobl, ac o wragedd, y rhai hefyd oedd yn cwynfan ac yn galaru o’i blegid ef.

º28 A’r Iesu, wedi troi atynt, a ddy wedodd, Merched Jerwsalem, nac wylwch o’m plegid i; eithr wylwch o’ch plegid eich hunain, ac oblegid eich plant.

º29 Canys wele, y mae’r dyddiau yn dyfod, yn y rhai y dywedant, Gwyn eu byd y rhai arnhlantadwy, a’r crothau nid / epiliasant, a’r bronnau ni roesant sugn. ‘

º30 Yna y dechreuant ddywedyd wrth y mynyddoedd, Syrthiwch arnom; ac wrth y bryniau, Cuddiwch ni.

º31 Canys os gwnânt hyn yn y pren ir, pa beth a wneir yn y crin?

º32 Ac arweiniwyd gydag ef hefyd ddau eraill, drwgweithredwyr, i’w rhoi i’w marwolaeth.

º33 A phan ddaethant i’r lle a elwir Calfaria, yno y croeshoeliasant ef, a’r drwgweithredwyr; un ar y llaw ddeau, a’r llall ar yr aswy.

º34 A’r Iesu a ddywedodd, O Dad, maddau iddynt: canys ni wyddant pa beth y maent yn ei wneuthur. A hwy a ranasant ei ddiMad ef, ac a fwriasant goelbren.

º35 A’r bobl a safodd yn edrych». A     penaethiaid hefyd gyda hwynt a wat" warasant, gan ddywedyd, Braill a waredodd efe; gwareded ef ei him, os hwn yw Crist, etholedig Duw.

º36 A’r milwyr liefyd a’i gwatwarasant ef, gan ddytbd alo, a chynnig iddo finegr,

º37 A dywedyd. Us tydi yv Brenin yy Iddewon, gwired dy hun, ..

º38 Ac yr ydoedd hefyd arysgrifen wedi ei nysgrifcnnu uwch ei ben ef, a llythrennau Grocg, a Lladin, a Hebraeg,» HWN YW DRENIN Yr IDDEWON.

º39 Ac un o’r drwgweithredwyr ai grogasid a’i cablodd ef, gan ddywedydy Os tydi yw Crist, gwared dy hun a ninnau.

º40 Eithr y llall a atebodd, ac a’i ceryddodd ef, gan ddywedyd, Onid wyt ti yn: ofni Duw, gan dy fod dan yr un ddamnedigaeth?

º41 A nyni yn wir yn gyfiawn; eanys yr’ ydym yn dcrbyn yr hyn a haeddai’r pethau a wnaethom: eithr hwn ni wnaeth ddim allan o’i Ie.

º42 Ac efe a ddywedodd wrth yr Iesu, Ar" glwydd, cofia fi pan ddelych i’th deyrnas.

º43 A’r Iesu a ddywedodd wrtho, Yn wir meddaf i ti, Heddiw y byddi gyda mi ym mharadwys.

º44 Ac yr ydoedd hi ynghylch y chweched awr, a thywyllwch a fu ar yr holl ddaear hyd y nawfed awr.

º45 A’r haul a dywyllwyd, a Hen y deml. a rwygwyd yn ei chanol.

º46 A’r Iesu, gan lefain â llef uchel, a; ddywedodd, O Dad, i’th ddwylo di y gorchmynnaf fy ysbryd. Ac wedi iddo-ddywedyd hyn, efe a drengodd.

º47 A’r canwriad, pan welodd y pcth a wnaethpwyd, a ogoneddodd Dduw, gan ddywedyd, Yn wir yr oedd hwn yn ŵr cyfiawn.

º48 A’r holl bobloedd y rhili a ddnrllicilt ynghyd i edrych hyn, wrth wclnl y pethau a wnautlipwyd,:i lidyi.liwcl.iB.int, gan guro eu dwyfroniiiiu.

º49 A’i holl gydnabod ef a sniii’i.inl o hirbell, a’r gwragedd y rli.ii u’l i.inlynascnt ef o Galilea, yn ctlrych ur y peilmu hyn.

º50 Ac wele, gŵr a’i enw joseff, yy hwn oedd gynghorwr, gŵr da a chyfiawn;

º51 (Hwn ni chytunasai a’u cyngor ac a’u gweithred hwynt;) o Arimathea, dinas yr Iddewon, yr hwn oedd yntau yn dis.-gwyl hefyd am deymas Dduw;

º52 Hwn a ddaeth at Peilat, ac a ofynnodd gorff yr Iesu.

º53 Ac efe a’i tynnodd i lawr, ac a i hamdodd mewn lliain main, ac a’i rhoddes mewn bedd wedi ei naddu mewn carreg, yn yr hwn ni roddasid dyn erioed.

º54 A’r dydd hwnnw oedd ddarparwyl, a’r Saboth oedd yn nesau.

º55 A’r gwragedd hefyd, y rhai a ddaethent gydag ef o Galilea, a ganlynasant, ac a welsant y bedd, a pha fodd y dodwyd e» gorffef.

º56 A hwy a ddychwelasant, ac a baratoesant beraroglau ac &nnaint; ac a orffwysasant ar y Saboth, yn ôl y gorchy-myn.

ºPENNOD 24
º1 AR dydd cyntaf o’r wythnos, ar y" cynddydd, hwy a ddaethant at y’ bedd, gan ddwyn y peraroglau a baraloesent, a rhai gyda hwynt. .

º2 A hwy a gawsant y maen wedi tii. dreiglo ymaith oddi wrth y bedd.;;;

º3 Ac wedi iddynt fyned i mewn," nt chawsant gorff yr Arglwydd Iesu.

º4 A bu, a hwy yn petruso am y peth hwn, wele, dau ŵr a safodd yn eu hymyt mewn gwisgoedd disglair.

º5 Ac wedi iddynt ofni, a gostwng eu hwynebau tua’r ddacar, hwy a ddywedasant wrthynt, Paham yr ydych yn ceisio-y byw ymysg y meirw?

º6 Nill yw etc yma, ond efe a gyfododd, Coliwch pa fodd y dywedodd wrthych, iic L-lc eto yng Ngalilea,

º7 C;an ddywedyd, Rhaid yw rhoi Mate. y dyn yn nwylo dynion pechadurus, a’i groeshoelio, a’r trydydd dydd atgyfodi.

º8 A hwy a gofiasant ei eiriau ef;

º9 Ac a ddychwelasant oddi wrth y bedd, ac a fynegasant hyn oll i’r un ar ddeg, ac i’r lleill oll.

º10 A Mair Magdalea, a Joanna, a Mair     i mam Iago, a’r lleill gyda hwynt, oedd y rhai a ddywedasant y pethau hyn wrth yr apostolion.

º11 A’u geiriau a welid yn eu golwg hwynt fel gwegi, ac ni chredasant iddynt.

º12 Eithr Pedr a gododd i fyny, ac a redodd at y bedd; ac wedi ymgrymu, efe a ganfu’r llieiniau wedi eu gosod o’r neilitu; ac a aeth ymaith, gan ryfeddu     , rhyngddo ac ef ei hun am y peth a ddarfuasai.

º13 Ac wele, dau ohonynt oedd yn myned y dydd hwnnw i dref a’i henw Emaus, yr hon oedd ynghylch tri ugain ystad oddi wrth Jerwsalem.

º14 Ac yr oeddynt hwy yn ymddiddan     a’i gilydd am yr holl bethau hyn a ddi-gwyddasent.

º15 A bu, fel yr oeddynt yn ymddiddan, ac yn ymofyn a’i gilydd, yr Iesu ei hun hefyd a nesaodd, ac a aeth gyda hwynt.

º16 Eithr eu llygaid hwynt a ataliwyd, fel nas adwaenent ef.

º17 Ac efe a ddywedodd wrthynt. Pa ryw ymadroddion yw’r rhai hyn yr ydych     yn eu bwrw at ei gilydd, dan rodio, ac yn wyneptrist?

º18 Ac un ohonynt, a’i enw Cleopas, gan ateb a ddywedodd wrtho, A wyt ti yn unig yn ymdeithydd yn Jerwsalem, ac ni wybuost y pethau a wnaethpwyd ynddi hi yn y dyddiau hyn?

º19 Ac efe a ddywedodd wrthynt. Pa bethau? Hwythau a ddywedasant wrtho, Y pethau ynghylch Iesu o Nasareth, yr hwn oedd ŵr o broffwyd, galluog mewn     gweithred a gair gerbron Duw a’r holl     bobl;

º20 A’r modd y traddododd yr archoffeiriaid a’n llywodraethwyr ni ef i farn marwolaeth, ac a’i croeshoeliasant ef.

º21 Ond yr oeddem ni yn gobeithio mai efe oedd yr hwn a waredai’r Israel. Ac heblaw hyn oll, heddiw yw’r trydydd <    dydd er pan wnaethpwyd y pethau hyn.

º22 A hefyd rhai gwragedd ohonom ni a’n dychrynasant ni, gwedi iddynt fod yn fore wrth y bedd:

º23 A phan na chawsant ei gorff ef, hwy a ddaethant, gan ddywedyd weled ohonS. LUC 24     ynt weledigaeth o angylion, y rhai a ddy     wedent ei fod ef yn fyw. ‘

º24 A rhai o’r rhai oedd gyda nyni a aethant at y bedd, ac a gawsarit felly, fel y dywedasai’r gwragedd: ond ef nis gwel-sant.

º25 Ac efe a ddywedodd wrthynt, O ynfydion, a hwyrfrydig o galon i gredu’r holl bethau a ddywedodd y proft’wydi!

º26 Onid oedd raid i Grist ddioddef y pethau hyn, a myned i mewn i’w ogoniant?

º27 A chan ddechrau ar Moses, a’r holl broffwydi, efe a esboniodd iddynt yn yr holl ysgrythurau y pethau amdano ei hun.

º28 Ac yr oeddynt yn nesau i’r dref lle yr oeddynt yn myned: ac yntau a gymerth arno ei fod yn myned ymhellach.

º29 A hwy a’i cymellasant ef, gan ddywedyd, Aros gyda ni; canys y mae hi yn hwyrhau, a’r dydd yn darfod. Ac efe a aeth i mewn i aros gyda hwynt.

º30 A darfu, ac efe yn eistedd gyda hwynt, efe a gymerodd fara, ac a’i bendithiodd, ac a’i torrodd, ac a’i rhoddes iddynt.

º31 A’u llygaid hwynt a agorwyd, a hwy     a’i hadnabuant ef: ac efe a ddiflannodd allan o’u golwg hwynt.

º32 A hwy a ddywedasant wrth ei gilydd, Onid oedd ein calon ni yn llosgi ynom tra ydoedd efe yn ymddiddan a ni ar y ffordd, a thra ydoedd efe yn agoryd i ni yr ysgrythurau?

º33 A hwy a godasant yr awr honno, ac a ddychwelasant i Jerwsalem, ac a gawsant     yr un ar ddeg wedi ymgasglu ynghyd, a’r’ sawl oedd gyda hwynt,

º34 Yn dywedyd, Yr Arglwydd a gyf— ododd yn wir, ac a ymddangosodd i i Simon. ,

º35 A hwythau a adroddasant y pethau ‘ a wnaethid ar y ffordd, a pha fodd yr adnabuwyd ef ganddynt wrth doriad y bara.

º36 Ac a hwy yn dywedyd y pethau hyn, yr Iesu ei hun a safodd yn eu canol hwynt, ac a ddywedodd wrthynt, Tangnefedd i chwi.

º37 Hwythau, wedi brawychu ac ofni, a - dybiasant weled ohonynt ysbryd. 4

º38 Ac efe a ddywedodd wrthynt. Paham y’ch trallodir? a phaham y mae meddyliau yn codi yn eich calonnau?

º39 Edrychwch fy nwylo a’m traed, mai myfi fy hun ydyw: teimlwch fi, a gwel~ wch: canys nid oes gan ysbryd gnawd ac esgyrn, fel y gwelwch fod gennyf fi.

º40 Ac wedi iddo ddywedyd hyn, efe a ddangosodd iddynt ei ddwylo a’i draed.

º41 Ac a hwy cto heb gredu gan lawenydd, ac yn rhyfeddu, efe a ddywedodd wrthynt, A oes gennych chwi yma ddup bwyd? A

º42 A hwy a roesant iddo ddarn o bysgodyn wedi ei rostio, ac o ddil mêl.

º43 Yntau a’i cymerodd, ac a’i bwytaodd yn eu gŵydd hwynt.

º44 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Dyina’r geiriau a ddywedais i wrthych, pan oeddwn eto gyda chwi, bod yn rhaid cyflawni pob peth a ysgrifennwyd yng nghyfraith Moses, a’r proffwydi, a’r salmau, amdanaf fi.

º45 Yna yr agorodd efe eu deall hwynt, fel y deallent yr ysgrythurau.

º46 Ac efe a ddywedodd wrthynt. Felly     yr ysgrifennwyd, ac felly yr oedd raid i Grist ddioddef, a chyfodi o feirw y trydydd dydd:

º47 A phregethu edifeirwch a maddeuant pechodau yn ei enw ef ymhlith yr holl genhedloedd, gan ddechrau yn Jerwsalem.

º48 Ac yr ydych chwi yn dystion o’r pethau hyn.

º49 Ac wele, yr ydwyf fi yn anfoni addewid fy Nhad arnoch: eithr arhoswch chwi yn ninas Jerwsalem, hyd oni wisger chwi a nerth o’r uchelder.

º50 Ac cfc a’u dug hwynt allan hyd ym Methania; ac a gododd ei ddwylo, ac a’u bendithiodd hwynt.

º51 Ac fe a ddarfu, tra oedd efe yn eu bendithio hwynt, ymadael ohono ef oddt wrthynt, ac efe a ddygwyd i fyny i’r nef.

º52 Ac wedi iddynt ei addoli ef, hwy a ddychwelasant i Jerwsalem, gyda llawenydd mawr: -"‘ .

º53 Ac yr oeddynt yn wastadol yn y deml, yn moli ac yn bendithio Duw. . Amen.

ACTAU NEU WEITHREDOEDD YR APOSTOLION SANCTAIDD

ºPENNOD 17
º1 .WEDI iddynt dramwy trwy Amffipolis ac Apolonia, hwy a ddaethant i Thesalonica, lle yr oedd synagog i’rIddewon.

º2 A Phaul, yn ôl ei arfer, a aeth i mewn atynt, a thros dri Saboth a ymresyiaodd     -a hwynt allan o’r ysgrythurau,

º3 Gan egluro a dodi ger eu bronnau, mai rhaid oedd i Grist ddioddef, a chyf     odi oddi wrth y meirw; ac mai hwn yw’r Crist Iesu, yr hwn yr wyf fi yn ei breg-ethu i chwi.

º4 A rhai ohonynt a gredasant, ac a ymwasgasant â Phaul a Silas, ac o’r Groegwyr crefyddol liaws mawr, ac o’r gwragedd pennaf nid ychydig.

º5 Eithr yr Iddewon y rhai oedd heb gredu, gan genfigennu, a gymerasant ‘atynt ryw ddynion drwg o grwydriaid; ac wedi casglu tyrfa, hwy a wnaethant gyrfro yn y ddinas, ac a osodasant ar dŷ Jason, ac a geisiasant eu dwyn hwynt allan at y bobl.

º6 A phan na chawsant hwynt, hwy a lusgasant Jason, a rhai o’r hrodyr, nl bcnaclhiaid y ddinas, gan lefain, Y rliui sydd yn allonyddu’r byd, y rhai hynny a ddaethant yma hel’yd;

º7 Y rhai a ddcrbyniodd Jason: ac y mae’r rhai hyn oll yn gwneuthur yn erbyn ordeiniadau Cesar, gan ddywedyd fod brenin arall, sef Iesu.

º8 A hwy a gyffroesant y dyrl’.i, n llywodraethwyr y ddinas hct’yd, wrth glywed y pethau hyn.

º9 Ac wedi iddynt gael sicrwydd gan Jason a’r lleill, hwy a’u gollyngiiiant hwynt ymaith.

º10   A’r brodyr yn ebrwydd o hyd

º1 a anfonasant Paul a Silas i Berea: y rhai wedi eu dyfod yno, a aethant i synagog yr Iddewon.

º11 Y rhai hyn oedd foneddigeiddiach na’r rhai oedd yn Thesalonica, y rhai a dderbyniasant y gair gyda phob parodrwydd meddwl, gan chwilio beunydd yr ysgrythurau, a oedd y pethau hyn felly.

º12 Felly llawer ohonynt a gredasant, ac o’r Grocgesau parchedig, ac o wŷr, nid ychydig.

º13 A phan wybu’r Iddewon o Thesalonica fod gair Duw yn ei bregethu gan Paul yn Berea hefyd, hwy a ddaethant yno hefyd, gan gyffroi’r dyrfa.

º14 Ac yna yn ebrwydd y brodyr a anfonasant Paul ymaith, i fyned megis i’r mor: ond Silas a Thimotheus a arosasant yno.

º15 A chyfarwyddwyr Paul a’i dygasant ef hyd Athen; ac wedi derbyn gorchymyn at Silas a Thimotheus, ar iddynt ddyfod ato ar ITrwst, hwy a aethant ymaith.

º16 A thra ydoedd Paul yn aros amdanynt yn Alhcn, ei ysbryd a gynhyrfwyd ynddo, wrth weled y ddinas wedi ymroi i cilunnd.

º17 Oherwydd hynny yr ymresymodd ‘efe yn y synagog a’r Iddewon, ac a’r Thai crciyddol, ac yn y farchnad beunydd a’r rhai a gyfarfyddent ag ef.

º18 A rhai o’r philosophyddion o’r Epicuriaid, ac o’r Stoiciaid, a ymddadleuasant ag ef; a rhai a ddywedasant, Beth a fynnai’r siaradwr hwn ei ddywedyd? a rhai, Tebyg yw ei fod ef yn mynegi duwiau dieithr: am ei fod yn pregethu’r Iesu, a’r atgyfodiad, iddynt.

º19 A hwy a’i daliasant ef, ac a’i dygasant i Areopagus, gan ddywedyd, A allwn ni gael gwybod beth yw’r ddysg newydd hon, a draethir gennyt?

º20 Oblegid yr wyt ti yn dwyn rhyw bethau dieithr i’n clustiau ni: am hynny ni a fylinem wybod beth a allai’r pethau hyn fod.

º21 (A’r holl Atheniaid, a’r dieithriaid y rhai oedd yn ymdeithio yno, nid oeddynt yn cymryd hamdden i ddim arall, ond i ddywedyd neu i glywed rhyw newydd.)

º22 Yna y safodd Paul yng nghanol Areopagus, ac a ddywedodd, Ha wŷr Atheniaid, mi a’ch gwelaf chwi ym mhob peth yn dra choelgrefyddol:

º33 Canys wrth ddyfod heibio, ac edrych ar eich defosiynau, mi a gefais allor yn yr hon yr ysgrifenasid, I’R DUW NID ADWAENIR. Yr hwn gan hynny yr ydych chwi heb ei adnabod yn ei addoli, hwnnw yr wyf fi yn ei fynegi i chwi.

º34 Y Duw a wnaeth y byd, a phob peth Sydd ynddo, gan ei fod yn Arglwydd nef a daear, nid yw yn trigo mewn temlau o waith dwylo:

º35 Ac nid a dwylo dynion y gwasanaethir ef, fel pe bai arno eisiau dim; gan ei fod ef yn rhoddi i bawb fywyd, ac anadl, a phob peth oll.

º26 Ac efe a wnaeth o un gwaed bob cenedl o ddynion, i breswylio ar holl wyneb y ddaear, ac a bennodd yr amseroedd rbagosodedig, a therfynau eu pres-wylfod hwynt;

º27 Hcl y ceisient yr Arglwydd, os gtillcnt ymbalfalu amdano ef, a’i gael, er nad yw cfe yn ddiau ncpell oddi wrth bob un ohonom:

º38 Oblegid ynddo ef yr ydym ni yn byw, yn symud, ac yn bod; megis y dywedodd rhai o’ch poetau chwi eich hunain, Canys ei hiliogaeth ef hefyd ydym ni.

º29 Gan ein bod ni gan hynny yn hiliogaeth Duw, ni ddylem ni dybied fod     y Duwdod yn debyg i aur, neu arian, neu faen, o gerfiad celfyddyd a dychymyg dyn.

º30 A Duw, wedi esgeuluso amseroedd yr anwybodaeth hon, sydd yr awron yn gorchymyn i bob dyn ym mhob man edifarhau:

º31 Oherwydd iddo osod diwrnod yn yr hwn y barna efe y byd mewn cyfiawnder, trwy y gŵr a ordeiniodd efe; gan roddi ffydd i bawb, oherwydd darfod iddo ei gyfodi ef oddi wrth y meirw.

º32 A phan glywsant son am atgyfodiad y meirw, rhai a watwarasant; a rhai a dd/wedasant, Ni a’th wrandawn drachcfn am y peth hwn.

º33 Ac felly Paul a aeth allan o’u plith hwynt.

º34 Eithr rhai gwŷr a lynasant wrtho, ac a gredasant: ymhlith y rhai yr oedd Dionysius yr Areopagiad, a gwraig a’i henw Damaris, ac eraill gyda hwynt.

ºPENNOD 18
º1 A I ôl y pethau hyn, Paul a ymadawodd ag Athen, ac a ddaeth i Gorinth.

º2 Ac wedi iddo gael rhyw Iddew a’i enw Acwila, un o Pontus o genedl, wedi dyfod yn hwyr o’r Ital, a’i wraig Priscila, (am orchymyn o Claudius i’r Iddewon oll fyned allan o Rufain,) efe a ddaeth atynt.

º3 Ac, oherwydd ei fod o’r un gelfyddyd, efe a arhoes gyda hwynt, ac a weithiodd; (canys gwneuthurwyr pebyll oeddynt wrth eu celfyddyd.)

º4 Ac efe a ymresymodd yn y synagog bob Saboth, ac a gynghorodd yr Iddewon, a’r Groegiaid.

º5 A phan ddaeth Silas a Thimotheus o Facedonia, bu gyfyng ar Paul yn yr ysbryd, ac efe a dystiolaethodd i’r Iddewon, mai Iesu oedd Crist.

º6 A hwythau gwedi ymosod yn ei erbyn, a chablu, efe a ysgydwodd ei ddillad, ac a ddywedodd wrthynt, Bydded eich gwaed chwi ar eich pennau eich hunain; glân ydwyf fi: o hyn allan mi a af at y Cenhedloedd.

º7 Ac wedi myned oddi yno, efe a ddaeth i dŷ un a’i enw Jwstus, un oedd          yn addoli Duw, tŷ yr hwn oedd yn cyffwrdd a’r synagog.

º8 A Chrispus yr archsynagogydd a gredodd yn yr Arglwydd, a’i holl dŷ: a llawer o’r Corinthiaid, wrth wrando, a gredasant, ac a fedyddiwyd.

º9 A’r Arglwydd a ddywedodd wrth Paul trwy weledigaeth liw nos, Nac ofna, eithr llefara, ac na thaw:

º10 Canys yr wyf fi gyda thi, ac ni esyd neb arnat, i wneuthur niwed i ti: oherwydd y mae i mi bobl lawer yn y ddinas hon.

º11 Ac efe a arhoes yno flwyddyn a chwe mis, yn dysgu gair Duw yn eu plith hwynt.

º12 «1 A phan oedd Galio yn rhaglaw yn Achaia, cyfododd yr Iddewon yn unfryd yn erbyn Paul, ac a’i dygasant ef i’r feawdle,

º13 Gan ddywedyd, Y mae hwn yn annog dynion i addoli Duw yn erbyn y ddeddf.

º14 Ac fel yr oedd Paul yn amcanu agoryd ei enau, dywedodd Galio wrth yr Iddewon, Pe buasai gam, neu ddrwg weithred, O Iddewon, wrth reswm myfi a gyd-ddygaswn a chwi:

º15 Eithr os y cwestiwn sydd am ymadrodd, ac enwau, a’r ddeddf sydd yn eich plith chwi, edrychwch eich hunain; canys ni fyddaf fi farnwr am y pethau hyn.

º16 Ac efe a’u gyrrodd hwynt oddi wrth y frawdle.

º17 A’r holl Roegwyr a gymerasant Sosthenes yr archsynagogydd, ac a’i curasant o flaen y frawdle. Ac nid oedd Galio yn gofalu am ddim o’r pethau Mynny.

º18 Eithr Paul, wedi aros eto ddyddiau lawer, a ganodd yn iach i’r brodyr, ac a fordwyodd ymaith i Syria, a chydag ef Priscila ac Acwila; gwedi iddo gneifio ei ben yn Cenchrea: canys yr oedd arno adduned.

º19 Ac efe a ddaeth i Effesus, ac a’u gadawodd hwynt yno; eithr efe a aeth i’r synagog, ac a ymresymodd a’r Iddewon.

º20 A phan ddymunasant arno aros gyda hwynt dros amser hwy, ni chaniat-aodd efe:

º21 Eithr efe a ganodd’yfi iach iddynt, gan ddywedyd, Y mae’n anghenraid i mi gadw’r ŵyl sydd yn dyfod yn Jerwsalem; ond os myn Duw, mi a ddeuaf yn fy ôl atoch chwi drachefn. Ac efe a aeth ymaith o Effesus.

º22 Ac wedi iddo ddyfod i waered i Cesarea, efe a aeth i fyny ac a gyfarchodd yr eglwys, ac a ddaeth i waered i Antiochia.

º23 Ac wedi iddo dreulio talm o amser efe a aeth ymaith, gan dramwy trwy wlad Galatia, a Phrygia, mewn trefn, a chad-arflhau yr holl ddisgyblion.

º24 Eithr rhyw Iddew, a’i enw Apolos, Alexandriad o genedl, gŵr ymadroddus, cadarn yn yr ysgrythurau, a ddaeth i Effesus.

º25 Hwn oedd wedi dechrau dysgu iddo ffordd yr Arglwydd: ac efe yn wresog yn yr ysbryd, a lefarodd, ac a athrawiaethodd yn ddiwyd y pethau a berlhynent i’r Arglwydd, heb ddeall ond bedydd loan yn unig.

º26 A hwn a ddechreuodd lefaru yn hy yn y synagog: a phan glybu Acwila a Phriscila, hwy a’i cymerasant ef atynt, ac a agorasant iddo ffordd Duw yn fanyl-ach.

º27 A phan oedd efe yn ewyllysio myned i Achaia, y brodyr, gan annog, a ysgrifenasant at y disgyblion i’w dderbyn ef: yr hwn, wedi ei ddyfod, a gynorthwyodd lawer ar y rhai a gredasant trwy ras;

º28 Canys efe a orchfygodd yr Iddewon yn egniol, ar gyhoedd, gan ddangos trwy ysgrythurau, mai Iesu yw Crist.

ºPENNOD 19
º1 ARGLWYDDODD, tra fu Apolos yng Nghorinth, wedi i Paul dramwy trwy’r parthau uchaf, ddyfod ohono ef i Effesus: ac wedi iddo gael rhyw ddisgyblion,

º2 Efe a ddywedodd wrthynt, A dderbyniasoch chwi yr Ysbryd Glân er pan gredasoch? A hwy a ddywedasant wrtho, Ni chawsom ni gymaint â chlywed a oes Ysbryd Glân.

º3 Ac efe a ddywedodd wrthynt, I ba beth gan hynny y bedyddiwyd chwi? Hwythau a ddywedasant, I fedydd loan.

º4 A dywedodd Paul, loaa yn ddiau a fedyddiodd a bedyddedifeirwch, gan ddywedyd wrth y bobl am gredu yn yr hwn oedd yn dyfod ar ei ôl ef, sef yng     Nghrist Iesu.

º5 A phan glywsant hwy hyn, hwy a fedyddiwyd yn enw yr Arglwydd Iesu.

º6 Ac wedi i Paul ddodi ei ddwylo arnynt, yr Ysbryd Glân a ddaeth arnynt; a hwy a draethasant â thafodau, ac a broffwydasant.

º7 A’r gwŷr oll oeddynt ynghylch deu-ddeg.

º8 Ac efe a aeth i mewn i’r synagog, ac a lefarodd yn hy dros dri mis, gan ymresyrou a chynghori’r pethau a berthynent-i deyrnas Dduw.

º9 Eithr pan oedd rhai wedi caledu, ac heb gredu, gan ddywedyd yn ddrwg am y ffordd honno gerbron y lliaws, efe a dynnodd ymaith oddi wrthynt, ac a, neilltuodd y disgyblion; gan ymresymu, beunydd yn ysgol un Tyrannus.

º10 A hyn a fu dros ysbaid dwy flynedd, hyd oni ddarfu i bawb a oedd yn trigo yn, Asia, yn Iddewon a Groegiaid, glywed gair yr Arglwydd Iesu. . .,

º11 A gwyrthiau rhagorol a wnaeth, Daw trwy ddwylo Paul:

º12 Hyd oni ddygid at y cleifion, oddi wrth ei gorff ef, napgynau neu fbledau, a’r clefydau a ymadawai & hwynt, a’r ysbrydion drwg a aent allan ohonynt.

º13 Yna rhai o’r Iddewon crwydraidd, y rhai oedd gonsurwyr, a gymepasant arnynt enwi uwchben y rhai oedd ag ysbrydion drwg ynddynt, enw yr Arglwydd Iesu, gan ddywedyd, Yr ydym ni yn eich tynghedu chwi trwy yr Iesu, yr hwn y mae Paul yn ei bregethu.

º14 Ac yr oedd rhyw saith o feibion i Scefa, Iddew ac archoffeiriad, y rhai oedd yn gwneuthur hyn.

º15 A’r ysbryd drwg a atebodd ac a ddywedodd, Yr Iesu yr wyf yn ei adnabod, a Phaul a adwaen; eithr pwy ydycb: chwi?

º16 A’r dyn yr hwn yr oedd yr ysbryd drwg ynddo, a ruthrodd arnynt, ac a’u gorchfygodd, ac a fu drwm yn eu herbyn; hyd oni ffoesant hwy allan o’r t hwnnw yn noethion ac yn archolledig.

º17 A hyn a fu hysbys gan yr hoil Iddewon a’r Groegiaid hefyd, y rhai oedd yn preswylio yn Effesus; ac ofn a syrthiodd arnyntoll, ac enw yr Arglwydd Iesu a fawrygwyd.     i8A llawer o’r rhai a gredasent a ddaethant, ac a gyffesasant, ac a fynegasant eu gweithredoedd.

º19 Llawer hefyd o’r rhai a fuasai yn gwneuthur rhodreswaith, a ddygasant eu llyfrau ynghyd, ac a’u llosgasant yng ngwydd pawb: a hwy a fwriasant eu gwertfa hwy, ac a’i cawsant yn ddengmil a deugain o ddarnau arian.

º20 Mor gadarn y cynyddodd gair yr. Arglwydd, ac y cryfhaodd.

º21 A phan gyflawnwyd y pethau hyni, arfaethodd Paul yn yr ysbryd, gwedi iddo dramwy trwy Facedonia ac Achaia, fyned i Jerwsalem; gan ddywedyd, Gwedi imi fod yno, rhaid imi weled Rhufain hefyd.

º22 Ac wedi anfon i Facedonia ddau o’r rhai oedd yn gweini iddo, sef Timotheus. ac Erastus, efe ei hun a arhosodd dros amser yn Asia.

º23 A bu ar yr amser hwnnw drallod nid bychan ynghylch y ffordd honno. r

º24 Canys rhyw un a’i enw Demetrius, gof arian, yn gwneuthur temlau arian i Diana, oedd yn peri elw nid bychan i’r crefftwyr; ..

º25 Y rhai a alwodd efe, ynghyd â gweithwyr y cyfryw bethau hefyd, ac a ddy wedodd. Ha wŷr, chwi a wyddoch mas, oddi wrth yr elw hwn y mae ein golud ni;

º26 Chwi a welwch hefyd ac a glywch, nid yn unig yn Effesus, eithr agos droa Asia oll, ddarfod i’r Paul yma berswadi a throi llawer o bobl ymaith, wrth ddywedyd nad ydyw dduwiau y rhai a wneir a dwylo.

º27 Ac nid yw yn unig yn enbyd i ni, ddyfod y rhan hon i ddirmyg; eithr hefyd bod cyfriftemi y dduwies fawr Diana yn ddiddim, a bod hefyd ddistrywio ei mawrhydi hi, yr hon y mae Asia oll a’r byd yn ei haddoli.

º28 A phan glywsant, hwy a lanwyd o ddigofaint; ac a lefasant, gan ddywedyd, Mawr yw Diana’r Effesiaid.

º29 A llunwyd yr holl ddinas o gythrwfi: a hwy a ruthrasant yn unfryd i’r orsedd, gwedi cipio Gaius ac Aristarchus o Facedonia, cydymdcithion Paul.

º30 A phan oedd Paul yn ewyllysio myned i mown i blith y bobl, ni adawodd y disgyblion iddo.

º31 Rhai hefyd o benaethiaid Asian y rhai oedd gyfeillion iddo, a yrasant ato, i ddeisyf arno, nad ymroddai efe i fyned i’r orsedd.

º32 A rhai a lefasant un peth, ac eraill beth arall: canys y gynullcidfa oedd yn gymysg; a’r rhan fwyaf ni wyddent oherwydd pa beth y daethent ynghyd.

º33 A hwy a dynasant Alexander allan o’r dyrfa, a’r Iddewon yn ei yrru ef ymlaen. Ac Alexander a amneidiodd â’i law am osteg, ac a fynasai ei amddiffyn ei hun wrth y bobl.

º34 Eithr pan wybuant mai Iddew oedd efe, pawb ag un llef a lefasant megis dros ddwy awr, Mawr yw Diana’r Effesiaid.

º35 Ac wedi i ysgolhaig y ddinas lonyddu’r bobl, efe a ddywedodd. Ha wŷr Effesiaid, pa ddyn sydd nis gŵyr fod dinas yr Effesiaid yn addoli’r dduwies fawr Diana, a’r ddelw a ddisgynnodd oddi wrth Jwpiter?

º36 A chan fod y pethau hyn heb allu dywedyd i’w herbyn, rhaid i chwi fod yn llonydd, ac na wneloch ddim mewn byrbwyll.

º37 Canys dygasoch yma y gwŷr hyn, y rhai nid ydynt nac yn ysbeilwyr temlau, nac yn cablu eich duwies chwi.

º38 Od oes gan hynny gan Demetrius a’r crefftwyr sydd gydag ef, un hawl yn erbyn neb, y mae cyfraith i’w chael, ac y mae rhaglawiaid: rhodded pawb yn erbyn ei gilydd. "

º39 Ac os gofynnwch ddim am bethau eraill, mewn cynulleidfa gyfreithlon y terfynir hynny

º40 Oherwydd enbyd yw rhag achwya arnom am y derfysg heddiw; gan nad     oes un achos trwy yr hwn y gaUota roddi rheswm o’r ymgyrch hwii.; , .,

º41 Ac wedi iddo ddywedyd byn, efe a ollyngoddy gynulleidfa ymaith,

ºPENNOD 20
º1 Axxxxxxxxxxx ar ôl gostegu’r cythrwfl, Paul, wedi galw’r disgyblion ato, a’u cofleidio, a ymadawodd i fyned i Facedonia.

º2 Ac wedi iddo fyned dros y parthau hynny, a’u cynghori hwynt a llawer o ymadrodd, efe a ddaeth i dir Groeg.

º3 Ac wedi aros dri mis, a gwneuthur o’r Iddewon gynllwyn iddo, fel yr oedd ar fedr morio i Syria, efe a arfaethodd ddychwelyd trwy Facedonia.

º4 A chydymdeithiodd ag ef hyd yn Asia, Sopater o Berea; ac o’r Thesaloniaid, Aristarchus a Secundus, a Gaius o Derbe, a Timotheus; ac o’r Asiaid, Tychicus a Troffimus.

º5 Y rhai hyn a aethant o’r blaen, ac a arosasant amdanom yn Nhroas.

º6 A ninnau a fordwyasom ymaith oddi wrth Philipi, ar ôl dyddiau’r bara eroyw, ac a ddaethom atynt hwy i Droas mewn pum niwrnod; lle yr arosasom saith niwrnod.

º7 Ac ar y dydd cyntaf o’r wythnos, wedi i’r disgyblion ddyfod ynghyd i dorri bara, Paul a ymresymodd â hwynt, ar fedr myned ymaith drannoeth; ac efe a barhaodd yn ymadrodd hyd hanner nos.

º8 Ac yr oedd llawer o lampau yn y llofft lle yr oeddynt wedi ymgasglu.

º9 A rhyw ŵr ieuanc, a’i enw Eutychus, a eisteddai mewn ffenestr: ac efe a syrthiodd mewn trymgwsg, tra oedd Paul yn ymresymu yn hir, wedi ei orcbfygu gan gwsg, ac a gwympodd i lawr o’r drydedd lofft; ac a gyfodwyd i fyny yn farw.

º10 A Phaul a aeth i waered, ac a syrthiodd arno ef, a chan ei gofleidio, a ddywedodd, Na chyffroed arnoch: canys y mae ei enaid ynddo ef.

º11 Ac wedi iddo ddyfod i fyny, a thorri bara, a bwyta, ac ymddiddan llawer hyd doriad y dydd; felly efe a aeth ymaith.

º12 A hwy a ddygasant y llanc yn fyw, ac a gysurwyd yn ddirfawr.

13 Ond nyni a aethom o’r blaen i’r Hong, ac a hwyliasom i Asos; ar fedr oddi yno dderbyn Paul: canys felly yr oedd efe wedi ordeinio, ar fedr myned ei hun ar ei draed.

º14 A phan gyfarfu efe & ni yn Asos, nyni a’i derbyniasom ef i mewn, ac’.a ddaethom i Mitylene.

º15 A morio a wnaethom oddi yno, -a dyfod drannoeth gyferbyn a Chios; a thradwy y tiriasom yn Samos, ac a arosasom yn Trogylium; a’r ail dydd y daethom i Miletus.

º16 Oblegid Paul a roddasai ei fryd ar hwylio heibio i Effesus, fel na byddai iddo dreulio amser yn Asia. Canys brysio yr oedd, os bai bosibl iddo, i fod yn Jerwsalem erbyn dydd y Sulgwyn.

º17 Ac o Miletus efe a anfonodd i Effesus, ac a alwodd ato henuriaid yr eglwys.

º18 A phan ddaethant ato, efe a ddywedodd wrthynt, Chwi a wyddoch, er y dydd cyntaf y deuthum i Asia, pa fodd y bum i gyda chwi dros yr holl amser;

º19 Yn gwasanaethu’r Arglwydd gyda phob gostyngeiddrwydd, a llawer o ddagrau, a phrofedigaethau, y rhai a ddigwyddodd i mi trwy gynllwynion yr Iddewon:

º20 Y modd nad ateliais ddim o’r pethau buddiol heb eu mynegi i chwi, a’ch dysgu ar gyhoedd, ac o dy i dŷ;

º21 Gan dystiolaethu i’r Iddewon, ac i’r Groegiaid hefyd, yr edifeirwch sydd tuag at Dduw, a’r ffydd sydd tuag at ein Harglwydd Iesu Grist.

º22 Ac yn awr, wele fi yn rhwym yn yr ysbryd yn myned i Jerwsalem, heb wybod y pethau a ddigwydd imi yno:

º23 Eithr bod yr Ysbryd Glân yn tystio i mi ym mhob dinas, gaa ddywedyd, fod rhwymau a blinderau yn fy aros.

º24 Ond nid wyf fi yn gwneuthur cyfrif o ddim, ac nid gwerthfawr gennyf fy einioes fy hun, os gallaf orffen fy ngyrfa trwy lawenydd, a’r weinidogaeth a dderbyniais gan yr Arglwydd Iesu, i dystiolaethu efengyl gras Duw.

º25 Ac yr awron, wel mi a wrr na chewch chwi oll, ymysg y rhai y buiaiyfa tramwy yn pregethu feymas,Dduw,wd&d fy wyneb i mwyach. . .

º26 Oherwydd paham yr ydwyf yn tystio i chwi y dydd heddiw, fy mod i yn lan oddi wrth waed pawb oll:

º27 Canys nid ymateliais rhag mynegi i chwi holl gyngor Duw.

º28 Edrychwch gan hynny arnoch eich hunain, ac ar yr holl braidd, ar yr hwn y gosododd yr Ysbryd Glân chwi yn olygwyr, i fugeilio eglwys Dduw, yr hon a bwrcasodd efe a’i briod waed. . ‘-’.’i

º29 Canys myfi a wn hyn, y daw, ar ôl fy ymadawiad i, fleiddiau blinion i’ctt plith, heb arbed y praidd.;

º30 Ac ohonoch chwi eich hunain y cyfyd gwŷr yn llefaru pethau gwyrdraws, i dynnu disgyblion ar eu hoi.

º31 Am hynny gwyliwch, a chofiwch, dros dair blynedd na pheidiais i nos a dydd a rhybuddio pob un ohonoch a dagrau.

º32 Ac yr awron, frodyr, yr ydwyf yn eich gorchymyn i Dduw, ac i air ei ras ef, yr hwn a all adeiladu ychwaneg, a rhoddi i chwi etifeddiaeth ymhlith yr holl rai a sancteiddiwyd.

º33 Arian, neu aur, neu wisg. neb, ni chwenychais:;

º34 Ie, chwi a wyddoch eich hunain, ddarfod i’r dwylo hyn wasanaethu i’m cyfreidiau i, ac i’r rhai oedd gyda mi.

º35 Mi a ddangosais i chwi bob peth, mai wrth lafurio felly y mae yn rhaid cynorthwyo’r gweiniaid; a chofio geiriau yr Arglwydd Iesu, ddywedyd ohdno ef, mai Dedwydd yw rhoddi yn hytrach na derbyn.

º36 Ac wedi iddo ddywedyd y pethau hyn, efe a roddodd ei liniau i lawr, ac a weddïodd gyda hwynt oll.

º37 Ac wylo yn dost a wnaeth pawb:.a hwy a syrlliiasant ar wddf Paul, ac a’i eusanasant ef;

º38 Gan ofidio yn bennaf am y gair a ddywedasai efe, na chaent weled ei wyneb ef mwy. A hwy a’i hebryngasant ef i’r llong.

ºPENNOD 21
º1 A DIGWYDDODD, wedi i ni osod ^lx allan, ac ymadael â hwynt, ddyfod ohonom ag uniongyrch i Coos, a thrannoeth i Rodes; ac oddi yno i Patara.

º2 A phan gawsom long yn hwylio trosodd i Plicnice, ni a ddringasom iddi, ac a aethom ymaith.

º3 Ac wedi ymddangos o Cyprus i ni, ni a’i gadawsom hi ar y llaw aswy, ac a hwyliasom i Syria, ac a diriasom yn Nhyrus: canys yno yr oedd y llong yn dadlwytho y llwyth. »

º4 Ac wedi i ni gael disgyblion, nyni ‘a arosasom yno saith niwrnod: y rhai a ddywedasant i Paul, trwy yr Ysbryd, nad elai i fyny i Jerwsalem.

º5 A phan ddarfu i ni orffen y dyddiau, ni a ymadawsom, ac a gychwynasom; a phawb, ynghyd a’r gwragedd a’r plant, a’n hebryngasant ni hyd allan o’r ddinas: ac wedi i ni ostwng ar ein gliniau ar y traeth, hi a weddïasom.;

º6 Ac wedi i ni ymgyfarch a’n gilydd, ni a ddringasom i’r llong; a hwythau a ddychwelasant i’w cartref. ‘;

º7 Ac wedi i ni orffen hwylio o Dyrus, ni a ddaethom i Ptolemais: ac wedi inni gyfarch y brodyr, ni a drigasom un diwr-nod gyda hwynt.

º8 A thrannoeth, y rhai oedd ynghylch Paul a ymadawsant, ac a ddaethant i Cesarca. Ac wedi i ni fyned i mewn i dŷ Philip yr efengylwr, (yr hwn oedd un o’r saith,) ni a arosasom gydag ef.

º9 Ac i hwn yr oedd pedair merched o forynion, yn proffwydo.

º10 Ac fel yr oeddem yn aros yno ddyddiau lawer, daeth i waered o Jwdea broffwyd a’i enw Agabus.

º11 Ac wedi dyfod atom, a chymryd gwregys Paul, a rhwymo ei ddwylo ef a’i draed, efe a ddywedodd, Hyn a ddywed yr Ysbryd Glân; Y gŵr biau y gwregys hwn a rwym yr Iddewon fel hyn yn Jerwsalem, ac a’i traddodant i ddwylo y Cenhedloedd.

º12 A phan glywsom y pethau hyn, nyni, a’r rhai oedd o’r fan honno hefyd, a ddeisyfasom nad elai efe i fyny i Jerwsalem.

º13 Eithr Paul a atebodd, Beth a wnewch chwi yn wylo, ac yn torri fy nghalon i? canys parod wyf fi nid i’m rhwymo yn unig, ond i farw hefyd yn Jerwsalem, er mwyn enw yr Arglwydd Iesu.

º14 A chan na ellid ei berswadio, ni a beidiasom, gan ddywedyd, Ewyllys yr Arglwydd a wneler.

º15 Hefyd, ar ôl y dyddiau hynny, ni a gymerasom ein beichiau, ac a aethom i fyny i Jerwsalem.

º16 A rhai o’r disgyblion o Cesarea a ddaeth gyda ni, gan ddwyn un Mnason o Cyprus, hen ddisgybl, gyda’r hwn y lletyem.

º17 Ac wedi ein dyfod i Jerwsalem, y brodyr a’n derbyniasant yn llawen.

º18 A’r dydd nesaf yr aeth Paul gyda ni i mewn at Iago: a’r holl henuriaid a ddaethant yno.

º19 Ac wedi iddo gyfarch gwell iddynt, efe a fynegodd iddynt, bob yn un ac un, bob peth a wnaethai Duw ymhlith y Cenhedloedd trwy ei weinidogaeth ef.

º20 A phan glywsant, hwy a ogoneddasant yr Arglwydd, ac a ddywedasant wrtho, Ti a weli, frawd, pa sawl myrddiwn sydd o’r Iddewon y rhai a gredasant; ac y maent oll yn dwyn sêl i’r ddeddf.

º21 A hwy a glywsant amdanat ti, dy fod di yn dysgu’r Iddewon oll, y rhai sydd ymysg y Cenhedloedd, i ymwrthod a Moses; ac yn dywedyd, na ddylent hwy enwaedu ar eu plant, na rhodio yn ôl y defodau.

º22 Pa beth gan hynny? nid oes fodd na ddêl y lliaws ynghyd: canys hwy a gânt glywed dy ddyfod di.

º23 Gwna gan hynny yr hyn a ddywedwn wrthyt; Y mae gennym ni bedwar gwŷr a chanddynt adduned arnynt:

º24 Cymer y rhai hyn, a glanhaer di gyda hwynt, a gwna draul arnynt, fel yr eilliont eu pennau: ac y gwypo pawb am y pethau a glywsant amdanat ti, nad ydynt ddim, ond dy fod di dy hun hefyd yn rhodio, ac yn cadw y ddeddf.

º25 Eithr am y Cenhedloedd y rhai a gredasant, ni a ysgrifenasom, ac a famasom, na bo iddynt gadw dim o’r cyfryw     beth; eithr iddynt ymgadw oddi wrth y pethau a aberthwyd i eilunod, a gwaed, a rhag peth tagedig, a rhag puteindra.

º26 Yna Paul a gymerth y gwŷr; a thrannoeth, gwedi iddo ymlanhau gyda hwynt, efe a aeth i mewn i’r deml; gan hysbysu cyflawni dyddiau’r glanhad, hyd oni offryiilid offrwrn dros bob un ohon-ynt.

º37 A phan oedd y saith niwrnod ar ddarfod, yr Iddewon oeddynt o Asia, pan welsant ef yn y deml, a derfysgasant yr holl bobl, ac a ddodasant ddwylo arno,

º28 Gan lefain. Ha wŷr Israeliaid, cyn-orthwywch. Dyma’r dyn sydd yn dysgu pawb yrn mhob man yn erbyn y bobl, a’r gyfraith, a’r lle yma: ac ymhellach, y Groegiaid hefyd a ddug efe i mewn i’r deml, ac a halogodd y lle sanctaidd hwn.

º29 Canys hwy a welsent o’r blaen Troffimus yr Effesiad yn y ddinas gydag ef, yr hwn yr oeddynt hwy yn tybied ddarfod i Paul ei ddwyn i mewn i’r deml.

º30 A chynhyrfwyd y ddinas oll, a’r bobl a redodd ynghyd: ac wedi ymaelyd yn Paul, hwy a’i tynasant ef allan o’r deml: ac yn ebrwydd caewyd y drysau,,

º31 Ac fel yr oeddynt hwy yn ceisio ei ladd ef, daeth y gair at ben-capten y fyddin, fod Jerwsalem oll mewn terfysg.

º32 Yr hwn allan o law a gymeiodd filwyr, a chanwriaid, ac a redodd i waered atynt: hwythau, pan welsant y pen-capten a’r milwyr, a beidiasant â churo Paul.

º33 Yna y daeth y pen-capten yn nes, ac a’i daliodd ef, ac a archodd ei rwymo ef a dwy gadwyn; ac a ymofynnodd pwy oedd efe, a pha beth a wnaethai.

º34 Ac amryw rai a lefent amryw beth yn y dyrfa: ac am nas gallai wybod hysbysrwydd oherwydd y cythrwfl, efc a orchmynnodd ei ddwyn ef i’r castell.

º35 A phan oedd efe ar y grisiau, fe a ddigwyddodd gorfod ei ddwyn ef gan y milwyr, o achos trais y dyrfa.

º36 Canys yr oedd lliaws y bobl yn canlyn, gan lefain, Ymaith ag ef. . .

º37 A phan oedd Paul ar ei ddwyn i mewn i’r castell, efe a ddywedodd wrth y pen-capten, Ai rhydd i mi ddywedyd     peth wrthyt? Ac efe a ddywedodd, A fedri di Roeg? .

º38 Onid tydi yw yr Eifftwr, yr hwri o flaen y dyddiau hyn a gyfodaist derfysg, ac a arweiniaist i’r anialwch bedair mil o wŷr llofruddiog?

º39 A Phaul a ddywedodd, Gwr ydwyf fi yn wir o Iddew, un o Darsus, dinesydd o ddinas nid anenwog, o Cilicia; ac yr wyf yn deisyf arnat ti, dyro gennad i mi i lefaru wrth y bobl.

º40 Ac wedi iddo roi cennad iddoy Paul a safodd ar y grisiau, ac a amneidiodd â llaw ar y bobl. Ac wedi gwneuthur distawrwydd rnawr, efe a lefarodd wrthynt yn Hebraeg, gan ddywedyd, ^\

ºPENNOD 22
º1 HA wŷr, frodyr, a thadau, gwrandewch     fy amddiffyn wrthych yr awron.

º2 (A phan glywsant mai yn Hebraeg yr oedd efe yn llefaru wrthynt, hwy a roesant iddo osteg gwell: ac efe a ddywedodd,);

º3 Gwr wyf fi yn wir o Iddew, yr hwn a aned yn Nharsus yn Cilicia, ac wedi fy meithrin yn y ddinas hon wrth draed Gamaliel, ac wedi fy athrawiaethu yn ôl manylaf gyfraith y tadau, yn dwyn sêl i Dduw, fel yr ydych chwithau oll heddiw.

º4 A mi a erlidiais y ffordd hon hyd angau, gan rwymo a dodi yng ngharchar wŷr a gwragedd hefyd.

º5 Megis ag y mae’r archoffeiriad yn dyst i mi, a’r holl henaduriaeth; gan y rhai hefyd y derbyniais lythyrau at y brodyr, ac yr euthum i Ddamascus, ar fedr dwyn y rhai oedd yno hefyd, yn rhwym i Jerwsalem, i’w cosbi.

º6 Eithr digwyddodd, a myfi yn myned, ac yn nesau at Ddamascus, ynghylch hanner dydd, yn ddisymwth i fawr oleuni o’r nef ddisgleirio o’m hamgylch.

º7 A mi a syrthiais ar y ddaear, ac a glywais lais yn dywedyd wrthyf, Saul, Saul, paham yr wyt yn fy erlid?

º8 A minnau a atebais, Pwy wyt ti, O Arglwydd? Yntau a ddywedodd wrihyf, Myfi yw Iesu o Nasareth, yr hwn yr wyt ti yn ei erlid.

º9 Hefyd y rhai oedd gyda myfi a welsant          y goleuni yn ddiau, ac a ofnasant; ond ni chlywsant hwy lais yr hwn oedd yn llefaru wrthyf.

º10 Ac myfl a ddywedais, Beth a wnaf, O Arglwydd? A’r Arglwydd a ddywedodd wrthyf, Cyfod, a dos i Ddamascus; ac yno y dywedir i ti bob peth a’r a ordeiniwyd i ti eu gwneuthur.

º11 A phryd nad oeddwn yn gweled gan ogoniant y goleuni hwnnw, a’r rhai oedd gyda mi yn fy nhywys erbyn fy llaw, myfi a ddeuthum i Ddamascus.

º12 Ac un Ananeias, gŵr defosiynol yn ôl y ddeddf, ac iddo air da gan yr Iddewon oll a’r oeddynt yn preswylio yno,

º13 A ddaeth ataf, ac a safodd gerllaw, ac a ddywedodd wrthyf, Y brawd Saul, cymer dŷ olwg. Ac mi a edrychais arno yn yr awr honno.

º14 Ac efe a ddywedodd, Duw ein tadau ni a’th ragordeiniodd di i wybod ei cwyllys ef, ac i weled y Cyfiawn hwnnw,;ic i glywed lleferydd ei enau ef.

º15 Canys ti a fyddi dyst iddo wrth bob dyn, o’r pethau a welaist ac a glywaist.

º16 Ac yr awron beth yr wyt ti yn ei aros? cyfod, bedyddier di, a golch ymaith dy bechodau, gan alw ar enw yr Arglwydd.

º17 A darfu, wedi i mi ddyfod yn fy ôl i Jerwsalem, fel yr oeddwn yn gweddïo yn y deml, i mi syrthio mewn llewyg;

º18 A’i weled ef yn dywedyd wrthyf, Brysia, a dos ar frys allan o Jerwsalem: oherwydd ni dderbyniant dy dystiolaeth amdanaf fi.

º19 A minnau a ddywedais, O Arglwydd, hwy a wyddant fy mod i yn carch.iru, ac yn baeddu ym mhob synagog, y rhai a gredent ynot ti:

º20 A phan dywalltwyd gwaed Steffan dy ferthyr di, yr oeddwn i hefyd yn sefyll gerllaw, ac yn cydsynio i’w ladd ef, ac yn cadw dillad y rhai a’i lladdent ef. - .

º21 Ac efe a ddywedodd wrthyf, DOS vmaith: canys mi a’th anfonaf ymhell at.y Cenhedloedd.:;

º22 A hwy a’i gwrandawsant ef hyd y gair hwn; a hwy a godasant eu llef, ac a ddywedasant, Ymaith a’r cyfryw un oddi     ar y ddaear: canys nid cymwys ei fod ef yn fyw.

º23 Ac fel yr oeddynt yn llefain, ac yn bwrw eu dillad, ac yn taflu llwch i’r awyr,

º24 Y pen-capten a orchmynnodd ei ddwyn ef i’r castell, gan beri ei holi ef trwy fflangellau; fel y gallai wybod am ba achos yr oeddynt yn llefain amo felly.

º25 Ac fel yr oeddynt yn ei rwymo ef a chareiau, dywedodd Paul wrth y canwriad yr hwn oedd yn sefyll gerllaw, Ai rhydd i chwi fflangellu gŵr o Rufeiniad, ac heb ei gondemnio befyd?

º26 A phan glybu’r canwriad, efe a aeth ac a fynegodd i’r pen-capten, gan ddywedyd, Edrych beth yr wyt yn ei wneuthur: canys Rhufeiniad yw’r dyn hwn.

º27 A’r pen-capten a ddaeth, ac a ddywedodd wrtho, Dywed i mi, ai Rhufeiniad wyt ti? Ac efe a ddywedodd. Ie.

º28 A’r pen-capten a atebodd, A swm mawr y cefais i’r ddinasfraint hon. Eithr Paul a ddywedodd, A minnau a anwyd yn freiniol.

º29 Yn ebrwydd gan hynny yr ymad-awodd oddi wrtho y rhai oedd ar fedr ei holi ef: a’r pen-capten hefyd a ofnodd, pan wybu ei fod ef yn Rhufeiniad, ac oblegid darfod iddo ei rwymo ef.

º30 A thrannoeth, ac efe yn ewyllysio gwybod hysbysrwydd am ba beth y cyhuddid ef gan yr Iddewon, efe a’i gollyngodd ef o’r rhwymau, ac a archodd i’r archoffeiriaid a’u cyngor oll ddyfod yno; ac efe a ddug Paul i waered, ac a’i gosododd ger eu bron hwy.

ºPENNOD 23
º1 A PHAUL, yn edrych yn graff ar y cyngor, a ddywedodd. Ha wŷr frodyr, mi a wasanaethais Dduw mewn pob cydwybod dda, hyd y dydd heddiw.

º2 A’r archoffeiriad Ananeias a archodd i’r rhai oedd yn sefyll yn ei yrnyl, ei daro efar ei enau.

º3 Yna y dywedodd Paul wrtho, Duw a’th dcry di, bared wedi ei wyngalchu: canys a ydwyt ti yn eistedd i’m barnu i yn ôl y ddeddf, a chan droseddu’r ddeddf yn peri fy nharo i?

º4 A’r sefyllwyr a ddywedasant wrtfao, A ddifenwi di archoffeiriad Duw?

º5 A dywedodd Paul, Ni wyddwn i, frodyr, mai yr archoffeiriad oedd etc: canys ysgrifenedig yw, Na ddywed yn ddrwg am bennaeth dy bobl.

º6 A phan wybu Paul fod y naill ran o’r Sadwceaid, a’r llall o’r Phariseaid, efe a lefodd yn y cyngor, Ha wŷr frodyr, Pharisead wyf fi, mab i Pharisead: am obaith ac atgyfodiad y meirw yr ydys yn fy marnu i.

º7 Ac wedi iddo ddywedyd hyn, bu ymryson rhwng y Phariseaid a’r Sadwceaid: a rhannwyd y Uiaws.

º8 Canys y Sadwceaid yn wir a ddywedant nad oes nac atgyfodiad, nac angel, nac ysbryd: eithr y Phariseaid sydd yn addef pob un o’r ddau.

º9 A bu llefain mawr: a’r ysgrifenyddion o ran y Phariseaid a godasant i fyny, ac a ymrysonasant, gan ddywedyd, Nid ydym ni yn cael dim drwg yn y dyn hwn: eithr os ysbryd a lefarodd wrtho, neu angel, nac ymrysonwn a Duw.

º10 Ac wedi cyfodi terfysg mawr, y pen-capten, yn ofni rhag tynnu Paul yn ddrylliau ganddynt, a archodd i’r milwyr fyned i waered, a’i gipio ef o’u plith hwynt, a’i ddwyn i’r castell.

º11 Yr ail nos yr Arglwydd a safodd gerilaw iddo, ac a ddywedodd, Paul, cymer gysur: canys megis y tystiolaethaist amdanaf fi yn Jerwsalem, felly y mae yn rhaid id dystiolaethu yn Rhufain hefyd.

º12 A phan aeth hi yn ddydd, rhai o’r Iddewon, wedi llunio cyfarfod, a’u rhwymasant eu hunain a diofryd, gan ddywedyd na fwytaent ac nad yfent nes iddynt ladd Paul.

º13 Ac yr oedd mwy na deugain o’r rhai a wnaethant y cynghrair hwn.

º14 A hwy a ddaethant at yr archoffeiriaid a’r henuriaid, ac a ddywedasant, Ni a’n rhwymasom ein hunain a diofryd, nad archwaethem ddim hyd oni laddem Paul.

º15 Yn awr gan hynny hysbyswch gyda’r cyngor i’r pen-capten, fel y dygo, efe ef i waered yfory atoch chwi, fel pe     byddech ar fedr cael gwybod yn fanylach ei hanes ef: a ninnau, cyn y delo efe yn agos, ydym barod i’w ladd ef.

º16 Eithr pan glybu mab chwaer Paul y cynllwyn yma, efe a aeth i mewn i’r castell, ac a fynegodd i Paul.

º17 A Phaul a alwodd un o’r canwriaid ato, ac a ddywedodd, Dwg y gŵr ieuanc hwn at y pen-capten; canys y mae ganddo beth i’w fynegi iddo.

º18 Ac efe a’i cymerth ef, ac a’i dug at y pen-capten; ac a ddywedodd, Paul y carcharor a’m galwodd i ato, ac a ddymunodd arnaf ddwyn y gŵr ieuanc yma atat ti, yr hwn sydd ganddo beth i’w ddywedyd wrthyt.

º19 A’r pen-capten a’i cymerodd ef erbyn ei law, ac a aeth ag ef o’r neilitu, ac a ofynnodd, Beth yw’r hyn sydd gennyt i’w fynegi i mi?

º20 Ac efe a ddywedodd, Yr Iddewon a gydfwriadasant ddeisyf arnat ddwyn Paul i waered yfory i’r cyngor, fel pe baent ar fedr ymofyn yn fanylach yn ei gylch ef.

º21 Ond na chytuna di â hwynt; canys y mae yn cynllwyn iddo fwy na deugeinwr ohonynt, y rhai a roesant ddiofryd, na bwyta nac yfed, nes ei ladd ef: ac yn awr y maent hwy yn barod, yn disgwyl am i addewid gennyt ti.

º22 Y pen-capten gan hynny a ollyngodd y gŵr ieuanc ymaith, wedi gorchymyn iddo na ddywedai i neb, ddangos ohono y pethau hyn iddo ef.

º23 Ac wedi galw ato ryw ddau ganwriad, efe a ddywedodd, Paratowch ddau cant o filwyr, i fyned hyd yn Cesarea, a deg a thrigain o wŷr meirch, a deucant o ffynwewyr, ar y drydedd awr o’r nos;

º24 A pharatowch ysgrubliaid iddynt i osod Paul arnynt, i’w ddwyn ef yn ddiogel at Ffelix y rhaglaw.

º25 Ac efe a ysgrifennodd lythyr, yn cynnwys yr ystyriaeth yma:

º26 Claudius Lysias at yr ardderchocaf raglaw Ffelix, yn anfon annerch.

º27 Y gŵr hwn a ddaliwyd gan yr Iddewon, ac a fu agos a’i ladd ganddynt; ac a achubais i, gan ddyfod a llu arnynt, gwedi deall mai Rhufeiniad oedd.

º28 A chan ewyllysio gwybod yr achos     yr oeddynt yn achwyn arno, mi a’i dygais     ef i waered i’w cyngor hwynt:

º29 Yr hwn y cefais fod yn achwyn arno     am arholion o’u cyfraith hwy, heb fod un ‘ cwyn arno yn haeddu angau, ncu rwyni.iu.

º30 A phan fynegwyd i mi foil yr Iddewon ar fedr cynllwyn i’r ywr, inyfi a’i hanfonais ef allan o law;itat ti; ac a rybuddiais y cyhuddwyr i ddywedyd y pethau oedd yn ei erbyn ef ger dy fron di. Bydd iach.

º31 Yna y milwyr, megis y gorchmynasid iddynt, a gymerasant Paul, ac a’i dygasant o hyd nos i Antipatris.

º32 A thrannoeth, gan adael i’r gwŷr meirch fyned gydag ef, hwy a ddychwelasant i’r castell:

º33 Y rhai, gwedi dyfod i Cesarea, a rhoddi’r llythyr at y rhaglaw, a osodasant Paul hefyd ger ei fron ef.

º34 Ac wedi i’r rhaglaw ddarilen y llythyr, ac ymofyn o ba dalaith yr oedd efe: a gwybod mai o Cilicia yr ydoedd;

º35 Mi a’th wrandawaf, eb efe, pan ddelo dy gyhuddwyr hefyd. Ac cfc a orchmynnodd ei gadw ef yn nadleudy Herod.

ºPENNOD 24
º1 AC ar ôl pum niwrnod, y daeth ^XA- Ananeias yr archoffeiriad i waered, a’r; henuriaid, ac un Tertwius, areithiwr; y rhai a ymddangosasant gerbron y rhaglaw yn erbyn Paul.

º2 Ac wedi ei alw ef gerbron, Tertwius a ddechreuodd ei gyhuddo ef) gan ddywedyd,

º3 Gan ein bod ni yn cael trwot ti heddwch mawr, a bod pethau llwyddiiinnu’i i’r genedl hon trwy dy ragwelediBd di, yr ydym ni yn gwbl, ac ym mhob man, yn cu cydnabod, O ardderchocaf l-’fclix, Kyd» phob diolch.

º4 Eithr, fel na rwystrwyf di ymlicllin

º1 , yr ydwyfyn deisyf arnat, o’th hynnwBcild, wrando arnom ar fyr eiriau.

º5 Oblegid ni a gawsom y ySir hwn yn bla, ac yn cyfodi terfysg ymyfR yr holl Iddewon trwy’r byd, ac yn ben nr licet y Nasareniaid:

º6 Yr hwn a amcanodd halogi’r deml: yr hwn hefyd a ddaliasom ni, ac a fynasem ei farnu yn ôl ein cyfraith ni.

º7 Kithr Lysias y pen-capten a ddaeth, a thrwy orthrcch mawr a’i dug ef allan o’n dwylo ni,

º8 Ac a archodd i’w gyhuddwyr ddyfod ger dy fron di: g;in yr hwn, wrth ei holi, y gclli dy hum gael gwybodaeth o’r holl bethau am y rhai yr ydym ni yn achwyn arno.

º9 A’r Iddewon a gydsyniasant hefyd, gan ddywedyd fod y pethau hyn felly.

º10 A Phaul a atebodd, wedi i’r rhaglaw amneidio amo i ddywedyd, Gan i mi wybod dy fod di yn farnwr i’r genedl hon er ys llawer o flynyddoedd, yr ydwyf yn fwy cysurus yn ateb trosof fy hun.

º11 Canys ti a elli wybod nad oes dros ddeuddeg diwrnod er pan ddeuthum i fyny i addoli yn Jerwsalem.

º12 Ac ni chawsant fi yn y deml yn ymddadlau â neb, nac yn gwneuthur terfysg i’r bobl, nac yn y synagogau, nac yn y ddinas:

º13 Ac ni allant brofi’r pethau y maent yn awr yn achwyn arnaf o’u plegid.

º14 Ond hyn yr ydwyf yn ei gyffesu i ti, mai yn ôl y ffordd y maent hwy yn ei galw yn heresi, felly yr wyf fi yn addoli Duw fy nhadau, gan gredu yr holl bethau sydd ysgrifenedig yn y ddeddf a’r proffwydi:

º15 A chennyf obaith ar Dduw, yr hon y mae’r rhai hyn eu hunain yn ei disgwyl, y bydd atgyfodiad y meirw, i’r cyfiawnion ac i’r anghyfiawnion.

º16 Ac yn hyn yr ydwyf fi fy hun yn yiTuirfrr, i R«el rydwybod ddi-rwystr tuag lit Pduw

º1 dynion, yn wastadol.

º17 Ac ur ol llawer o flynyddoedd, y dcul hum i wneuthur elusennau i’m cenedl, »r ollrvinau.     iK Ar hynny rhai o’r Iddewon o Asia ll’iu cawsant i wedi fy nglanhau yn y dcinl, nid gyda thorf na therfysg.

º11; Y rhai a ddylasent fod ger dy fron di, BC .ichwyn, os oedd ganddynt ddim i’m herbyn.

º20 Neu, dyweded y rhai hyn eu hunain, os cawsant ddim camwedd ynof, tra fum i yn sefyll o flaen y cyngor;

º21 Oddieithr yr un llef hon a lefais pan oeddwn yn sefyll yn eu plith; Am atgyfod-ind y rneirw y’m bernir heddiw gennych.

º22 Pan glybu Ffelix y pethau hyn, efe a’u hoedodd hwynt, gan wybod yn hyst.ysach y pethau a berthynent i’r ffordd lionno; ac a ddywedodd, Pan ddêl Lysias y pen-capten i waered, mi a gaf wybod rich materion chwi yn gwbl.

º23 Ac efe a archodd i’r canwriad gadw

Paul, a chael ohono esmwythdra; ac na Iesteiriai neb o’r eiddo efi’w wasanaethu, nac i ddyfod ato.

º24 Ac ar ôl talm o ddyddi&u, y daeth Ffelix, gyda’i wraig Drusila, yr hon ydoedd Iddewes, ac a yrrodd am Paul, ac n’i gwrandawodd ef ynghylch y ffydd yng Nghrist.

º25 Ac fel yr oedd efe yn ymresymu am (.;yfiawnder, a dirwest, a’r farn a fydd, Ffelix a ddychrynodd, ac a atebodd, DOS ymaith ar hyn o amser; s phan gaffwyf fi urtiser cyfaddas, mi a alwaf amdanat.

º26 A chan obeithio hefyd y rhoddid arian iddo gan Paul, er ei ollwng ef yn rhydd: oberwydd paham efe a anfonodd amilano yn fynychach, ac a chwedleuodd ag ,f.

º27 Ac wedi cyflawni dwy flynedd, y .laeth Porcius Ffestus yn lle Ffelix. A Ffelix, yn ewyllysio gwneuthur cymwyn-.is i’r Iddewon, a adawodd Paul yn rbwyrn.

ºPENNOD 25
º1 FFESTUS gan hynny, wedi dyfod i’r dalaith, ar ôl tri diwrnod a aeth i fyny

º1 Jerwsalem o Cesarea.

º2 Yna yr ymddangosodd yr archiffeiriad a phenaethiaid yr Iddewon ger;i fron ef, yn erbyn Paul, ac a ymbiliasant ig ef,

º3 Gan geisio ffafr yn ei erbyn ef, fel y;yrchai efe ef i Jerwsalem, gan wneuthur;ynllwyn i’w ladd ef ar y ffordd.

º4 A Ffestus a atebodd, y cedwid Paul yn Cesarea, ac yr ai efe ei him yno ar tyrder. . ,.. , \ . . ^;! .

º5 Y rhai gan hynny.aallantynj eich mysg, eb efe, deuant i watered gyda mi, ac od oes dim drwg yn y gŵr hwn, cyhuddant ef.

º6 A phryd na thrigasai efe gyda hwy dros ddeng niwrnod, efe a aeth i waered i Cesarea; a thrannoeth efe a eisteddodd yn yr orsedd, ac a archodd ddwyn Paul ato.

º7 Ac wedi ei ddyfod, yr Iddewon a ddaethent o Jerwsalem i waered, a safasant o’i amgylch, ac a ddygasant lawer o achwynion trymion yn erbyn Paul, y rhai nis gallent eu profi.

º8 Ac yntau yn ei amddiflyn ei hun, Ni phechais i ddim, nac yn erbyn cyfraith yr Iddewon, nac yn erbyn y deml, nac yn erbyn Cesar.

º9 Eithr Ffestus, yn chwennych dangos ffafr i’r Iddewon, a atebodd Paul, ac a ddywedodd, A fynni di fyned i fyny i Jerwsalem, i’th farnu yno ger fy mron i am y pethau hyn?

º10 A Phaul a ddywedodd, O flaen gorseddfainc Cesar yr wyf fi yn sefyll, lle y mae yn rhaid fy marnu: ni wneuthum i ddim cam â’r Iddewon, megis y gwydd-ost ti yn dda.

º11 Canys os ydwyf yn gwneuthur cam, ac os gwneuthum ddim yn haeddu angau, nid wyf yn gwrthod marw: eithr onid oes dim o’r pethau y mae’r rhai hyn yn fy nghyhuddo, ni ddichon neb fy rhoddi iddynt. Apelio yr wyf at Gesar.

º12 Yna Ffestus, wedi ymddiddan a’r cyngor, a atebodd, A apeliaist ti at Gesar? at Gesar y cei di fyned.

º13 Ac wedi ta!m o ddyddiau, Agripa y brenin a Bernice a ddaethant i Cesarea i gyfarch Ffestus.

º14 Ac wedi iddynt aros yno lawer o ddyddiau, Ffestus a fynegodd i’r brenin hanes Paul, gan ddywedyd, Y mae yma ryw WT wedi ei adael gan Ffelix yng ngharchar:

º15 Ynghylch yr hwn, pan oeddwn yn Jerwsalem, yr ymddangosodd archoffeiriaid a henuriaid yr Iddewon gerbron, gan ddeisyf cael barn yn ei erbyn ef.

º16 I’r rhai yr atebais, nad oedd arfer y Rhufeinwyr roddi neb rhyw ddyn i’w ddifetha, nes cael o’r cyhuddol eLgyhuddwyr yn ei wyneb, a chael lle i’w amddiffyn ei hun rhag y cwyn.

º17 Wedi cu dyfod hwy yma gan hynny, heb wneuthur dim ord, trannoeth mi a eisteddais ar yr orseddlainc, ac a orchmynnais ddwyn y gŵr gerbron.

º18 Am yr hwn ni dilug y cyhuddwyr i fyny ddim achwyn u’r pelhau yr oeddwn i yn tybied:

º19 Ond yr oedd gunddynt yn ei erbyn ef ryw ymolynion ynghylch eu coel-grefydd eu hunain, ac ynghylch un Iesu a fuasai farw, yr hwn a daerai Paul ei fod yn fyw.

º20 A myfi, yn anhysbys i ymofyn am hyn, a ddywedais, a fynnai efe fyned i Jerwsalem, a’i farnu yno am y pethau hyn.

º21 Eithr gwedi i Paul apelio i’w gadw i wybyddiaeth Augustus, mi a erchais ei gadw ef hyd oni allwn ei anfon ef at Gesar.

º22 Yna Agripa a ddywedodd wrth Ffestus, Minnau a ewyllysiwn glywed y dyn. Yntau a ddywedodd, Ti a gei ei glywed ef yfory.

º23 Trannoeth gan hynny, wedi dyfod Agripa a Bernice, & rhwysg fawr, a myned i rnewn i’r orsedd, a’r pen-capteiniaid a phendefigion y ddinas, wrth orchymyn Ffestus fe a ddygwyd Paul gerbron.

º24 A Ffestus a ddywedodd, O frenin Agripa, a chwi wŷr oll sydd gyda ni yn bresennol, chwi a welwch y dyn hwn, oblegid pa un y galwodd holl liaws yr Iddewon arnaf fi, yn Jerwsalem ac yma, gan lefain na ddylai efe fyw yn hwy.

º25 Eithr pan ddecllais na wnaethai efe ddim yn haeddu angau, ac yntau ei hun wedi apelio at Augustus, mi a fernais ei ddanfon ef.

º26 Am yr hwn nid oes gennyf ddim sicrwydd i’w ysgrifennu at fy arglwydd. Oherwydd paham mi a’i dygais ef gcr rich bron chwi, ac yn enwedig ger dŷ Iron di, O frenin Agripa; fel, wedi ei hoh ef, y caffwyf ryw beth i’w ysgrifennu.

º27 Canys allan o reswm y gwelaf fi anfon carcharor, heb hysbysu hefyd yr achwynion a fyddo yn ei erbyn ef.

ºPENNOD 26
º1 A Agripa a ddywedodd wrth Paul, Y mae cennad i ti i ddywedyd drosot dy hunan. Yna Paul a estynnodd ei law, ac a’i hamddiffynnodd ei hun.

º2 Yr ydwyf yn fy nhybied fy hun yn ddedwydd, O frenin Agripa, gan fy mod yn cael fy amddinyn fy hun ger dy fron di heddiw, am yr holl bethau yr achwynir urniif gan yr Iddewon:

º3 Yn bendifaddau gan wybod dy fod di yn gydnabyddus a’r holl ddefodau a’r holion sydd ymhlith yr Iddewon: oherwydd paham yr ydwyf yn deisyf arnat fy ngwrando i yn ddioddefgar.

º4 Fy muchedd i o’m mebyd, yr hon oedd o’r dechreuad ymhlith fy nghenedl yn J.erwsalem, a wŷr yr Iddewon oll;;

º5 Y rhai a’m hadwaenent i o’r dechrau, (es mynnant dystiolaethu,) mai yn ôl y Sect fanylaf o’n crefydd ni y bum i fyw yp Pharisead.

º6 Ac yn awr, am obaith yr addewid a wnaed i’n tadau gan Dduw, yr wyf yn sefyll i’m barnu:

º7 I’r hon addewid y mae ein deuddeg llwyth ni, heb dor yn gwasanaethu Duw nos a dydd, yn gobeithio dyfod. Am yr hwn obaith yr achwynir amaf, O frenin Agripa, gan yr Iddewon.

º8 Pa beth? ai anghredadwy y bemir gennych chwi, y cyfyd Duw y meirw?

º9 Minnau yn wir a dybiais ynof fy hun, fod yn rhaid i mi wneuthur llawer o bethau yn erbyn enw Iesu o Nasareth.

º10 Yr hyn hefyd a wneuthum yn Jerwsalem: a llawer o’r saint a gaeais i mewn carcharau, wedi dcrbyn awdurdod gan yr archoll’ciriaid; ac wrth eu difetha, mi a rodd.lis tarn yn eu herbyn.

º11 Ac ym mhob synagog yn fynych mi a’u cosbais hwy, ac a’u cymhellais i gablu; a chan ynfydu yn fwy yn eu herbyn, mi a’u herlidiais hyd ddinasoedd dieithr hefyd.

º12 Ac yn hyn, a myfi yn myned i Ddamascus ag awdurdod a chennad oddi wrth yr archoneiriaid,;

º13 Ar hanner dydd, O frenin, ar y ffordd, y gwelais oleuni o’r nef, mwy na dialogs          gleirdeb yr haul, yn disgleirio o’m hamgylch, a’r rhai oedd yn ymdaith gyda mi.

º14 Ac wedi i ni oll syrthio ar y ddaear, mi a glywais leferydd yn llefaru wrthyf, ac yn dywedyd yn Hebraeg, Saul, Saul, paham yr ydwyt yn fy erlid i? Caled yw i ti wingo yn erbyn y symbylau.

º15 Ac mi a ddywedais, Pwy wyt ti, Arglwydd? Ac efe a ddywedodd, Myfi yw Iesu, yr hwn yr wyt ti yn ei erlid.

º16 Eithr cyfod, a safar dy draed: canys i hyn yr ymddangosais i ti, i’th osod di yn weinidog ac yn dyst o’r pethau a welaist, ac o’r pethau yr ymddangosafi ti ynddynt;

º17 Gan dy wared di oddi wrth y bobl, a’r Cenhedloedd, at y rhai yr ydwyfyn dy anfon di yr awron,

º18 I agoryd eu llygaid, ac i’w troio odywyllwch i oleuni, ac o feddiant Satan at Dduw; fel y derbyniont faddeuant pechodau, a chyfran ymysg y rhai a sancteiddiwyd, trwy’r ffydd sydd ynof fi.

º19 Am ba achos, O frenin Agripa, ni bum anufudd i’r weledigaeth nefol:

º20 Eithr mi a bregethais i’r rhai yn Namascus yn gyntaf, ac yn Jerwsalem, a thros holl wlad Jwdea, ac i’r Cenhedloedd; ar iddynt edifarhau, a dychwelyd at Dduw, a gwneuthur gweithredoedd addas i edifeirwch.

º21 O achos y pethau hyn yr Iddewon a’m daliasant i yn y deml, ac a geisiasant fy lladd i a’u dwylo eu hun.

º22 Am hynny, wedi i mi gael help gan Dduw, yi wyf fi yn aros hyd y dydd hwn, gan dystiolaethu i fychan a mawr, ac heb ddywedyd dim amgen nag a ddywedasai’r proffwydi a Moses y delent i ben;

º23 Y dioddefai Crist, ac y byddai efe yn gyntaf o atgyfodiad y meirw, ac y dangosai oleuni i’r bobl, ac i’r Cenhedloedd.

º24 Ac fel yr oedd efe yn dywedyd y pethau hyn trosto, Ffestus a ddywedodd â llef uchel, Paul, yr wyt ti yn ynfydu, llawer o ddysg sydd yn dŷ yrru di yn ynfyd.

º25 Ac efe a ddywedodd, Nid wyf fi yn ynfydu, O ardderchocaf Ffestus; eithr geiriau gwirionedd a sobrwydd yr wyf fi yn eu hadrodd.

º26 Canys y brenin a w^yr oddi wrth y pethau hyn, wrth yr hwn yr wyf fi yn llefaru yn hy: oherwydd nid wyf yn tybied fod dim o’r pethau hyn yn guddiedig rhagddo; oblegid nid mewn congl y gwnaed hyn.

º27 O frenin Agripa, A wyt ti yn credu i’r proffwydi? Mi a wn dy fod yn credu.

º28 Ac Agripa a ddywedodd wrth Paul, Yr wyt ti o fewn ychydig i’m hennill i fod yn Gristion.

º29 A Fhaul a ddywedodd. Mi a ddymunwn gan Dduw, o fewn ychydig, ac yn gwbl oll, fod nid tydi yn unig, ond pawb hefyd a’r sydd yn fy ngwrando heddiw, yn gyfryw ag wyf fi, ond y rhwymaii hyn.

º30 Ac wedi iddo ddywedyd hyn, cyfododd y brenin, a’r rhaglaw, a Bernice, a’r rhai oedd yn eistedd gyda hwynt:

º31 Ac wedi iddynt fyned o’r neilltu. hwy a lefarasant wrth ei gilydd, gan ddywedyd, Nid yw’r dyn hwn yn gwneuthur dim yn haeddu angau, neu rwymau.

º32 Yna y dywedodd Agripa wrth Ffestus, Fe allasid gollwng y dyn yma ymaith, oni buasai iddo apelio at Gesar.

ºPENNOD 27
º1 A PHAN gytunwyd forio ohonom ymaith i’r Ital, hwy a roesant Paul, a rhyw garcharorion eraill, at ganwriad a’i enw Jwlius, o fyddin Augustus.

º2 Ac wedi dringo i long o Adramyttium, ar fedr hwylio i dueddau Asia, ni a aethom allan o’r porthladd; a chyda ni yr oedd Aristarchus, Macedoniad o Thesalonica.

º3 A thrannoeth ni a ddygwyd i waered i Sidon. A Jwlius a ymddug yn garedigol tuag at Paul, ac a roddes iddo gennad i fyned at ei gyfeillion i gael ymgeledd.

º4 Ac wedi myned oddi yno, ni a hwyliasom dan Cyprus, am fod y gwyntoedd yn wrthwynebus.

º5 Ac wedi hwylio ohonom dros y môr sydd gerllaw Cilicia a Phamffylia, ni a ddaethom i Myra, dinas yn Lycia.

º6 Ac yno y canwriad, wedi cael llong o Alexandria yn hwylio i’r Ital, a’n gosododd ni ynddi.

º7 Ac wedi i ni hwylio yn annibea     lawer o ddyddiau, a dyfod yn brin ar gyfer Cnidus, am na adawai’r gwynt i ni, ni a hwyliasom ishiw Greta, ar gyfer Salmone.

º8 Ac wedi l ni yn brin fyned heibi iddi, ni a ddaethom i ryw le a elwir, Y porthladdoedd prydferth, yr hwn yr oedd dinas Lasca yn agos iddo.

º9 Ac wedi i dalm o amser fyned heibio, a bod morio weithian yn enbyd, oherwydd hcl’yd ddarfod yr ympryd weithian, Paul a gynghorodd,

º10 Gan ddywedyd wrthynt. Ha wŷr, yr wyf yn gweled y bydd yr hynt hon ynghyd & sarhad a cholled fawr, nid yn urfig am y llwyth a’r llong, eithr am cin hein-ioes ni hefyd.

º11 Eithr y canwriad a gredodd i lywydd ac i berchen y llong, yn fwy nag i’r pethau a ddywedid gan Paul.

º12 A chan fod y porthladd yn anghyfleus i aeafu, y rhan fwyaf a roesant gyngor i ymado oddi yno hefyd, os gallent ryw fodd gyrhaeddyd hyd Phenice, i aeafu yno; yr hwn sydd borthladd yn Creta, ar gyfer y deau-orllewin, a’r gogledd-orllewin.

º13 A phan chwythodd y dcheuwynt yn araf, hwynt-hwy yn tybied cael eu meddwl, gan godi hwyliau, a foriasant heibio yn agos i Creta.

º14 Ond cyn nemor cyfododd yn ei herbyn hi wynt tymhestlog, yr hwn a elwir Euroclydon.

º15 A phan gipiwyd y llong, ac heb allu gwrthwynebu’r gwynt, ni a ymroesom, ac a ddygwyd gyda’r gwynt.

º16 Ac wedi i ni redeg goris ynys fechan a elwir Clauda, braidd y gallasom gael y bad:

º17 Yrhwn agodasantifyny,acawnaethant gynorthwyon, gan wregysu’r llong oddi dani: a hwy yn olhi rhag syrthio ar sugndraeth,wedi KOMwng yr hwyl.a ildyxwyd felly.

º18 Ani’n flin iawn urnoin Kan y dynifitl» drannoeth hwy a y« iilnhu’.aill Y Hong;

º19 A’r trydydd tlydil hwrinniiiii t’li dwylo’n hunain duclnu’r llmiit iilluii

º20 A phan nad oedd n» luiul nu i?i yn ymddangos dros lawer o ititvil ii ", a     thymesti nid bychan yn pwyso arnom, pob gobaith y byddem cadwedig a ddygwyd oddi arnom o hynny allan.

º21 Ac wedi bod hir ddirwest, yna y safodd Paul yn eu canol hwy, ac a ddywedodd, Ha wŷr, chwi a ddylasech wrando arnaf fi, a bod heb ymado o Creta, ac ennill y sarhad yma a’r golled.

º22 Ac yr awron yr wyf yn eich cynghori chwi i fod yn gysurus: canys ni bydd colled am einioes un ohonoch, ond am y llong yn unig.

º23 Canys safodd yn fy ymyl y nos hon angel Duw, yr hwn a’m piau, a’r hwn yr wyf yn ei addoli,

º24 Gan ddywedyd, Nac ofna, Paul; rhaid i ti sefyll gerbron Cesar: ac wele, rhoddes Duw i ti y rhai oll sydd yn morio gyda thi.

º25 Amhynny,hawyr,cymerwchgysur: canys yr wyf fi yn credu i Dduw, mai felly y bydd, yn ôl y modd y dywedwyd i mi.

º26 Ond mae yn rhaid ein bwrw ni i ryw ynys.

º27 Ac wedi dyfod y bedwaredd nos ar ddeg, fe a ddigwyddodd, a ni yn morio yn Adna, ynghylch hanner nos, dybied o’r morwyr eu bod yn nesau i ryw wlad;

º28 Ac wedi iddynt blymio, hwy a’i cawsant yn ugain gwryd: ac wedi myned ychydig pellach, a phlymio drachefia, hwy a’i cawsant yn bymtheg gwryd.

º29 Ac a hwy’n ofni rhag i ni syrthio ar leoedd geirwon, wedi iddynt fwrw pedair angor allan o’r llyw, hwy a ddeisyfasant ei myned hi yn ddydd.

º30 Ac fel yr oedd y llongwyr yn ceisio ffoi allan o’r Hong, ac wedi gollwng y badi wacred i’r mdr, yn rhith bod ar fedr bwrw angorau o’r pen blaen i’r llong,

º31 Ovwcclodd Paul wrth y canwriad a’r milwyr, Omd erys y rhai hyn yn y llong» ill cllwLh chwi fod yn gadwedig.     i; Yiu y torrodd y milwyr raffau’r bad, .ic;i .idawsant iddo syrthio ymaith.

º33 A thra ydoedd hi yn dyddhau, Paul

º1 cinolodd ar bawb gymryd llumaeth, gan ddywedyd, Heddiw yw y pedwerydd dydd ar ddeg yr ydych chwi yn disgwyl, ac yn aros ar eich cythlwng, heb gymryd dim.

º34 Oherwydd paham yr ydwyf yn dymuno amoch gymryd lluniaeth; oblegid hyn sydd er iechyd i chwi: canys blewyn i’r un ohonoch ni syrth oddi ar ei ben.

º35 Ac wedi iddo ddywedyd hyn, efe a gymerodd fara, ac a ddiolchodd i Dduw yn eu gŵydd hwynt oll, ac a’i toriodd, ac a ddechreuodd fwyta.

º36 Ac yr oeddynt bawb wedi myned yn gysurol; a hwy a gymerasant luniaeth hefyd.

º37 Ac yr oeddem yn y llong i gyd, yn ddau cant ac un ar bymtheg a thrigain o eneidiau.

º38 Ac wedi eu digoni o luniaeth, hwy a ysgafnhasant y llong, gan fwrw’r gwenith allan i’r môr.

º39 A phan aeth hi yn ddydd, nid oeddynt yn adnabod y tir: ond hwy a ganfuant ryw gilfach a glân iddi; i’r hon y cyng-orasant, os gallent, wthio’r llong iddi.

º40 Ac wedi iddynt godi’r angorau, hwy a ymollyngasant i’r môr, ac a ollyngasant hefyd yn rhydd rwymau y llyw, ac a godasant yr hwyl i’r gwynt, ac a geisiasant y lan.

º41 Ac wedi i ni syrthio ar le deuforgyfarfod, hwy a wthiasant y llong: a’r. pen blaen iddi a lynodd, ac a safodd yn ddiysgog; eithr y pen ôl a ymddatododd gan nerth y tonnau.

º42 A chyngor y milwyr oedd, ladd y carcharorion, rhag i neb ohonynt nofio allan, a dianc ymaith.

º43 Ond y canwriad, yn ewyllysio cadw Paul, a rwystrodd iddynt eu hamcan; ac a archodd i bawb a’r a fedrai nofio, ymfwrw yn gyntaf i’r môr, a myned allan i’r tir:

º44 Ac i’r lleill, rhai ar ystyllod, ac eraill ar ryw ddrylliau o’r llong. Ac felly y digwyddodd ddyfod o bawb i dir yn ddihangol. . .:

ºPENNOD 28
º1 C wedi iddynt ddianc, yna y gwy     buant mai Melita y gelwid yr ynys. .

º2A’r barbariaid a ddangosasant i ni fwyneidd-dra nid bychan: oblegid hwy a gyneuasant dan, ac a’n derbyniasant ni oll     oherwydd y gawod gynrhychiol, ac oher wydd yr oerfel.

º3 Ac wedi i Paul gynnull ynghyd lawer o friwydd, a’u dodi ar y tân, gwiber a ddaeth aUan o’r gwres, ac a lynodd wrth ei law ef.

º4 A phan welodd y barbariaid y bwystfif yng nghrog wrth ei law ef, hwy a ddywedasant wrth ei gilydd, Yn sicr llaw-ruddiog yw’r dyn hwn, yr hwn, er ei ddianc o’r môr, ni adawodd dialedd iddci fyw.

º5 Ac efe a ysgydwodd y bwystfil i’r tân, ac ni oddefodd ddim niwed.

º6 Ond yr oeddynt hwy yn disgwyl iddo ef chwyddo, neu syrthio yn ddisymwth yn farw. Eithr wedi iddynt hir ddisgwyl, a gweled nad oedd dim niwed yn digwydd iddo, hwy a newidiasant eu meddwl, ac a ddywedasant mai duw oedd efe.

º7 Ynghylch y man hwnnw yr oedd tiroedd i bennaeth yr ynys, a’i enw Pub-lius, yr hwn a’n derbyniodd ni, ac a’n lletyodd dridiau yn garedig.

º8 A digwyddodd, fod tad Publius yn gorwedd yn glaf o gryd a gwaedlif: at yr hwn wedi i Paul fyned i mewn, a gweddïo, efe a ddododd ei ddwylo arno ef, ac a’i hiachaodd.

º9 Felly wedi gwneuthur hyn, y lleill hefyd y rhai oedd a heintiau arnynt yn yr ynys, a ddaethant ato, ac a iachawyd:

º10 Y rhai hefyd a’n parchasant ni a llawer o urddas; a phan oeddem yn ymadael, hwy a’n llwythasant ni a phethau angenrheidiol.

º11 Ac wedi tri mis, yr aethom ymailh mewn llong o Alexandria, yr hon a aeafasai yn yr ynys; a’i harwydd hi oedd Castor a Pholux.

º12 Ac wedi ein dyfod i Syracusa, ni a drigasom yno dridiau.

º13 Ac oddi yno, wedi myned oddi: amgylch, ni a ddaethom i Regium. Ac ar ôl un diwrnod y deheuwynt a chwythodd, ac ni a ddaethom yr ail dydd i Puteoli:

º14 lle y cawsom frodyr, ac y dymunwyd arnom aros gyda hwynt saith niwrnod: ac felly ni a ddaethom i Rufain.

º15 Ac oddi yno, pan glybu’r brodyr          amdanom, hwy a ddaethant i’n cyfarfod ni hyd Appii-nbrum, a’r Tair Tafarn: y rhai pan welodd Paul, efe a ddiolchodd i Dduw, ac a gymerodd gysur.

º16 Eithr pan ddaethom i Rufain, y canwriad a roddes y c.ircharorion at hcn-capten y llu; eithr crnhadwyd i Paul;iro» wrtho ei hun, gyda milwr oedd yn ei gudw     ef.

º17 A digwyddodd, ar ôl tridiau, alw o Paul ynghyd y rhai oedd bennaf o’r Iddewon. Ac wedi iddynt ddyfod ynghyd, efe a ddywedodd wrthynt, Ha wŷr frodyr, er na wneuthum i ddim yn erbyn y bobl, na defodau y tadau, eto mi a roddwyd yri garcharor o Jerwsalem i ddwylo’r Rhuf-einwyr.

º18 Y rhai, wedi darfod fy holi, a fynasent fy ngollwng ymaith, am nad oedd dim achos angau ynof.

º19 Eithr am fod yr Iddewon yn dywedyd yn erbyn hyn, mi a yrrwyd i apelio at Gesar; nid fel petal gennyf beta i achwyn ar fy nghenedl.

º20 Am yr achos hwn gan hynny y gel-wais amdanoch chwi, i’ch gweled, ac i ymddiddan a chwi: canys o achos gobaith Israel y’m rhwymwyd i a’r gadwyn hon.

º21 A hwythau a ddywedasant wrtho, Ni dderbyniasom ni lythyrau o Jwdea yn dy gylch di,;ic ni lynegodd ac ni lefarodd neb o’r brodyr n ddaeth oddi yno ddim drwg amdanat li,

º22 Ond yr ydyin ni yn deisyf cael clywed gcnnyt ti belli yr ydwyt yn ei synied; oblegid am y »cet hon, y mae yn hysbys     i ni fod ym mhob man yn dywedyd yn ei herbyn.

º23 Ac wedi iddynt nodi diwrnod iddo, llawer a ddaeth ato ef i’w lety; i’r rhai y tystiolaethodd ac yr eglurodd efe deyrnas Dduw, gan gynghori iddynt y pethau am yr Iesu, allan o gyfraith Moses, a’r proffwydi, o’r bore hyd yr hwyr.

º24 A rhai a gredasant i’r pethau a ddywedasid, a rhai ni chredasant.

º25 Ac a hwy yn anghytûn a’i gilydd, hwy a ymadawsant, wedi i Paul ddywedyd un gair, mai da y llefarodd yr Ysbryd Glân trwy Eseias y proffwyd wrth ein tadau ni,

º26 Gan ddywedyd, DOS at y bobl yrnai a dywed, Yn clywed y clywch, ac ni ddeellwch; ac yn gweled y gwelwch, ac ni chanfyddwch:

º27 Canys brasawyd calon y bobl hyn, a thrwm y clywsant a’u clustiau, a’u llygaid a gaeasant; rhag iddynt weled a’u llygaid, a chlywed a’u clustiau, a dealt a’r galon, a dychwelyd, ac i mi eu hiacháu hwynt.

º28 Bydded hysbys i chwi gan hynny, anfon iachawdwriaeth Duw at y Cenhedloedd, a hwy a wrandawant.

º29 Ac wedi iddo ddywedyd hyn, ymadawodd yr Iddewon, a chanddynt ddadl mawr yn eu plith.

º30 A Phaul a arhoes ddwy flynedd gyfan yn ei d ardrethol ei hun, ac a dderbyniodd bawb a’r oedd yn dyfod i mewn ato,

º31 Gan bregethu teyrnas Dduw, ac athrawiaethu y pethau am yr Arglwydd Iesu Grist, gyda phob hyfder, yn ddi-wahardd.

_____________

DIWEDD

Adolygiad diweddaraf / Darrera actualització / Latest update 2006-09-04

Sumbolau arbennig: ŷ ŵ

Ble’r wyf i? Yr ych chi’n ymwéld ag un o dudalennau’r Gwefan “CYMRU-CATALONIA”
On sóc? Esteu visitant una pàgina de la Web “CYMRU-CATALONIA” (= Gal·les-Catalunya)
Weə(r) àm ai? Yùu àa(r) vízïting ə peij fròm dhə “CYMRU-CATALONIA” (= Weilz-Katəlóuniə) Wéb-sait
Where am I? You are visiting a page from the “CYMRU-CATALONIA” (= Wales-Catalonia) Website

CYMRU-CATALONIA

Edrychwch ar fy Ystadegau / Mireu les estadístiques / View My Stats

Gwefan Cymru-Catalonia La Web de Catalunya i Gal·les

Cywaith Siôn Prys - Testunau Cymraeg ar y We

Y Beibl Cysegr-lân : (42) Sant Luc

Gwefan Cymru-Catalonia
La Web de Catalunya i Gal·les