http://www.theuniversityofjoandeserrallonga.com/kimro/amryw/1_vortaroy/geiriadur_caerfallwch_llythyren_f_2533e.htm

Yr Hafan / Home Page

..........1864e Y Porth Saesneg / English Gateway to this Website

.....................0010e Y Gwegynllun / Siteplan

..............................0417e Geiriaduron / Dictionaries

........................................1813e Geiriaduron yn Saesneg / Dictionaries in English

...................................................2526 Cyfeirddalen i Eiriadur CAERFALLWCH / Orientation page - CAERFALLWCH’s Dictionary

.................................................................Y Dudalen Hon / This Page

..

Gwefan Cymru-Catalonia La Web de Gal·les i Catalunya Geiriadur Saesneg a Chymraeg Caerfallwch (1850) Caerfallwch’s English-Welsh Dictionary (1850) LLYTHYREN F LETTER F

..

Caerfallwch oedd ffugenw Thomas Edwards (1779-1858), a anwyd ym mhentref Caerfallwch (heddiw Rhosesmor SJ2168) yn Sir Y Fflint. Fe’i haddysgodd ei hun pan oedd yn brentis cyfrwywr yn Yr Wyddgrug; wedyn yn y flwyddyn 1803 symudodd i fyw i Lundain i weithio fel clerc. Edmygai’r geiriadurwr hynod William Owen-Pughe, y cyhoeddwyd ei eiriadur Cymraeg-Saesneg mewn rhannau pan oedd Caerfallwch yn ei arddegau diweddar ac ugeiniau cynnar. Yr oedd Caerfallwch yn awyddus i greu geirfa Gymraeg ar gyfer meysydd masnach, diwydiant, a’r gwyddorau. Ni dderbyniwyd y rhan fwyaf o’i fathiadau; serch hynny, mae dyrnaid ohonynt yn eiriau hanfodol yn y Gymraeg heddiw (pwyllgor, buddsoddi, safon, cyngerdd, nwy, hirgrwn). Nid oes fawr o werth i’w eiriadur erbyn heddiw, ond yr ŷm ni wedi ei atgynhyrchu ar ffurf testun electronig er mwyn gwneud yn fwy hysbys gyfraniad Caerfallwch i eiriaduraeth yn y Gymraeg. Caerfallwch was the pseudonym of Thomas Edwards (1779-1858), who was born in the village of Caerfallwch (now Rhosesmor SJ2168) in the county of Y Fflint, north-east Wales. Self-educated, he was a saddler’s apprentice in Yr Wyddgrug before moving to London in 1803 to work as a clerk. He was an admirer of the eccentric lexicographer William Owen-Pughe, whose Welsh-English dictionary had been published in parts when Caerfallwch was in his late teens and early twenties. Caerfallwch was keen to create Welsh vocabulary in the fields of commerce and industry and the sciences. Most of his creations were not taken into the language - a handful though are now indispensible words in the modern language (pwyllgor = committee, buddsoddi = invest, safon = standard, cyngerdd = concert, nwy = gas, hirgrwn = oval). His dictionary is of little value today, but we have reproduced it in electronic text so that Caerfallwch’s contribution to Welsh lexicography is better known.

_______________________________________________

(x171) (llun 3471)

_______________________________________________

(x172) (llun 3472)

_______________________________________________

(x173) (llun 3473)

_______________________________________________

(x174) (llun 3474)

Fangle, s. gwagddyfais

Fangled, a. coegffurfiedig; ffugiedig

Fangless, a, diysgithr, diysgythr, digrafanc, diddant

Fanion, s. baneryn

Fannel, s. ysgwyddrwy offeiriad

Fanning, s. gwyntiad, gwyntylliad, nithiad; purad

Fantasia, s. nwythalaw

Fantastic / Fantastical, a. ffoldybus, gwallgofus, gwyllt, gorwyllt, penchwiban; anwadal, mympwyol, gwamal, gwagsaw, nwythus

Fantasticalness, s. ffoledd, anwadalwch; coegfalchedd, nwythusrwydd

Fantasy, s. mympwy, tyb, dychymyg, asbri, crebwyll, darfelydd, nwyth; tueddiad

Fantoccini, s. pl. llamddelwau

Far, ad. pell, ynmhell, nebpell
As far,—cybelled, mor bell, cyfbell
By far,—o lawer
Very far,—gorbell, hirbell, pellbell
From far,—o bell
Far off,—ymhell, ynmhell
To remove far off,—pellau, pellu
Far famed,—pellglod
Far extending,—pellynig
Far fetched,—pellddwyn

Far, a. pell, pellenig, anghysbell

Farce, s. coegchware; ysmalawd; rhithwaith

Farcical, a. coegchwareuol, ysmala, digrifol

Farcy, s. y clafr, y clefri mawr, gwahanglwyf y meirch, meirchglafr

Fard, v. a. paentio; lliwio

Fardel, s. sypyn, brynaid, ffasgell; pwn, pynor, bwrn, bwrnel

Fare, s. lluniaeth, bwyd, ymborth; cludwobr, cludiad

Bill of fare,—bwydreseb

Fare, v. byw, bod, bydio; ymdaro; ymborthi; hyntio, teithio

Farewell, s. cyfarchiad wrth ymadael, yn iach, ymadeb; aduw

Farewell, ad. bydd wych, iach y byddych, aduw, ymadeb

Farina, s. pain, paill, gwullflawd

Farinaceous, a. blodwy, blodiog

Farm, s. tyddyn, syddyn, fferm

Farm, v. trin neu lafurio tir, amaethu

Farmer, s. amaethon, amaethwr, tyddynwr, hwsmon; ffermwr, tuog

Farming, s. hwsmonaeth, amaethiad

Farmost, a. eithaf, pellaf

Farness, s. pellder, pellrwydd, pelledd, pellineb

Farrago, s. cymysgfa, cymysgedd, cymysggrug

Farrier, s. marchfeddyg, milfeddyg; gof, gofan, gofant

Farriery, s. gofaniaeth

Farrow, v. bwrw perchyll, dyfod â pherchyll

Farrow, s. torlwyth, âl o berchyll
Farrow pig,—porchell, porchellyn

A sow with farrow,—hwch dorog

A farrow cow,—myswynog

Farther / Further, a. pellach: ad. yn mhellach

Further, v. a. pellau; rhwyddo, cyfrwyddo

Farthermore / Furthermore, ad. yn mhellach, heblaw, dyeithyr hyn, hefyd

Farthest / Furthest, a. pellaf, eithaf, eithafig; olaf

Farthing, s.. ffyrling, llodwedd

Farthingale, s. paisgylch

Fasces, s. pl. ffasgau, ffagoden o wiail a ddygid o flaen hen lywiawdwyr Rhufain

Fascia, s. tas, ffasgrwym

Fasciation, s. cyfrwymiad, rhwymiad, gwasgrwym

Fascicle, s. sypyn, sopyn, sob

Fascicular, a. rhwymynol

Fascinate, v. hudo, arhudo, llithio, darddenu, serchddenu; rheibio, arswyno, rheibiannu, rheibiadu

Fascination, s. llithiad, gorddeniad, arswyniad, arhudiad, darddeniad, hudoliaeth, hudiad, hud

Fascine, s. ffagoden, ffasg, ffasgen, cidysen, cedysen

Fascinous, a. rheibiol, swynol, darddenol

Fashion, s. dull, gwedd, ffurf, sut, ystum, ffunud, llun; ffordd, modd; arfer, defod,
cynnefod; dillwedd, dullwedd; gnawd

Fashion, v. ffurfio, ffurfeiddio, ardumio, ystumio, llunio, dullio, agweddu, addasu

Fashionable, a. dullwiw; dillynwych, moeswych, gnodol, dulladwy, defodol; moddgar, ystumgar
This is the most fashionable,—hwn yw y gnotaf
Fashionables,—gwymporion

Fashionably, ad. yn ol moes y byd; yn foeswych, yn ddefodol

Fashioned, a. ffurfiedig, lluniedig

Fashioning, s. lluniad, ffurfiad, ffurfeiddiad, dyluniad

Fast, s. ympryd, ymbryd, attalbryd, diarwest, cythlwng

Fast, v. ymprydio, ymbrydio, dirywestu, ymattal

Fast, a. tyn, diysgog, diogel; cryf, cadarn, sad, safadwy; buan, cyflym, ffest, chwai

To walk fast,—cerdded yn ffest

To rain fast,—gwlawio yn ffest

Fasten, v. sicrau; cadarnau, bario, diogelu; gafaelu; cyfrwymo, arlynu, asio

To fasten together,—cynghafu, ceibro

Fastening, s. sicrad; rhwymiad

_______________________________________________

(x175) (llun 3475)

Faster, s. ymprydiwr, dirywestwr, ymbrydiwr, diarwestwr

Faster, a. sicrach; buanach

Fasthanded, a. crintach, cynnil; cybyddus

Fastidious, a. cymhenfalch, ysgornllyd, dirmigol, ffroenuchel, rhyfwythus

Fastidiousness, s. diystyredd, diystyrwch; cymhenddull, rhyfwythedd

Fasting, s. ymprydiad, dirywestiad

Fasting, a. ymprydiol

Fasting, ad. ar gythlwng, dan ymprydio

Fastness, s. sadrwydd, diysgogrwydd; cryfder; diogelfa, amddiffynfa; dïogeliad; cyflymder

Fastuous, a. balch, trahaus, ffroenuchel

Fat, s. brasder; mehin, blawn; gwêr; bloneg; tawdd: pl. toddion

Fat meat,—mehingig, cig bras
Fat wether,—mollt bras

Fat, a. bras, tew, tirf, efras, cnodig; gwerog, blonegog; mehinog

Fat, v. brasâu, pesgi, tewâu, tewycha

Fatal, a. tyngedfenol, tyngedol, angeuol, marwol, dinystriol; anochel, anocheladwy

Fatalism, s. tyngedfeniaeth, rhagarfeithiad.

Fatalist, s. tyngedfenwr

Fatality / Fatalness, s. tyngedfen; drwgdynged; angeuolrwydd, dinystriolrwydd;
anochelrwydd; rhagluniaeth

Fatally, ad. yn dyngedfenol, yn anochel; yn angeuol

Fate, s. tynged, tyngedfen; anffawd, afIwydd; drygddamwain, ffawd, cyraith; dinystr, angeu; dyrraith; rhagluniaeth

III fated,—anffoddiog, aflwyddiannus

Fated, a. arfaethedig, rhagluniedig, diried

Father, v. tadu, tadogi; arddelw, mabwyso, mabwysiadu

Father, s. tad
Father in law,—tad yn nghyfraith, llysdad, tad cu
Fore-father,—hêndad
God-father,—tad bedydd, alltad, alltraw
Foster-father,—maethdad, tadmaeth

Grand-father,—taid

Great grand-father,—hêndaid

Great, great grand-father,—gorhendaid

Step-father,—llysdad, tad yn nghyfraith, tad cu

Fatherhood, s. tadaeth, tadogaeth, tadoliaeth

Fatherland, s. tadtir, tattir

Fatherless, a. amddifad, ymddifad, didad

Fatherly, a. tadaidd, gofalus, tadol

Fatherly, ad. fel tad, yn dadol

Fathom, s. gwrhyd, chwech troedfedd; amgyffred, treiddiad, cyrhaeddyd

Fathom, v. gwrhydio, gwrhydu; gwaelodi, dirnad, amgyffred

Fathomless, a. anoddyfn, diwaelod; annirnadwy, anhydraidd

Fatidical, a. rhagfynegol, prophwydol, daroganol; dewinol

Fatiferous, a. angeuol, marwol

Fatigue, s. lludded, blinedd, llesgedd, llyferth, blinder; llafur

Fatigue, v. blino, lluddedu; trallodi

Fatigued, a. lluddedig, blinedig, blin, wedi blino, llyferthin
Over fatigued,—gorflinder, gorludded

Fatiscence, s. agored, egoriad; âg

Fatlings s. pl. pasgedigion

Fatness, s. tewder, brasder, tewedd; cnodigrwydd; ffrwythlondeb

Fatted / Fattened, a. pasgedig, wedi pasgi, tewfâg, magod
A fatted lamb,—pasgoen

A fatted pig,—pasgdwrch

Fatten, v. pesgi, brasau, tewychu, tewâu

Fattish, a. brasaidd

Fatty, a. tew, bras, ireidlyd

Fatuity, s. hurtrwydd, hurtedd, delffrwydd, ffolineb, ynfydrwydd

Fatuous, a. delffaidd, hurt, ffol, annoeth, ynfyd

Fatwitted, a. delffaidd, synwyrbwl, penbylaidd; hwyrdrwm

Faucet, s. dwsel, twsel
Spiggot and faucet,—yspigod a dwsel

Faugh! int. Och!

Faulchion, see Falchion

Faulcon, see Falcon

Fault, s. bai; trosedd; amryfusedd, cwl, pechod; anaf, ffael, nam; cam

A great fault,—mawrwall

Mutual fault,—cydfai

Faulter, s. troseddwr, camweddwr; palldalwr, methdalwr

Faultiness, s. beiusrwydd, trosedd, bai

Faultless, a. difai, difeius, diddrwg, dinam, anghylus, dïanaf, dïan, addien

Faulty, a. beïus, ar fai, o le, cylus, cwliog, gwallog, ceryddus, gwydus, drwg
Extremely faulty,—rhyball

Faun, s. gafrddyn; gwyddan, ellyll

Faunic, a. gwyllt, gwladaidd, iang

Favillous, a. lludŵaidd

Favour, s. hoffedd, serch, cymeriad, ewyllys da, mâdober, hawddgarwch. llad, rhad, cymwynas, rhadlonedd; ysnoden rodd

Favour, v. hoffi, dangos hoffder; cymhorthi, cynnorthwyo; lladu, cymwynasu; tebygu

Favourable, a. hynaws, tirion, tyner, rhadlawn, hawddgar, hoddgar; cymwynasol, cynnorthwyol; prydlawn

Favourableness, s. tiriondeb, rhadlonedd, hawddgarwch

Favourer, s. hoffwr, noddwr, achleswr, cefnogwr

Favourite, a. hoff, anwyl, cu, caredig

_______________________________________________

(x176) (llun 3476)

_______________________________________________

(x177) (llun 3477)

_______________________________________________

(x178) (llun 3478)

_______________________________________________

(x179) (llun 3479)

_______________________________________________

(x180) (llun 3480)

_______________________________________________

(x181) (llun 3481)

_______________________________________________

(x182) (llun 3482)

_______________________________________________

(x183) (llun 3483)

_______________________________________________

(x184) (llun 3484)

_______________________________________________

(x185) (llun 3485)

_______________________________________________

(x186) (llun 3486)

_______________________________________________

(x187) (llun 3487)

_______________________________________________

(x188) (llun 3488)

_______________________________________________

(x189) (llun 3489)

_______________________________________________

(x190) (llun 3490)

_______________________________________________

(x191) (llun 3491)

_______________________________________________

(x192) (llun 3492)

_______________________________________________

(x193) (llun 3493)

_______________________________________________

(x194) (llun 3494)

_______________________________________________

(x195) (llun 3495)

_______________________________________________

(x196) (llun 3496)

_______________________________________________

(x197) (llun 3497)

Adolygiadau diweddaraf – darreres actualitzacions - latest updates: 2006-10-16

Ble'r wyf i? Yr ych chi'n ymwéld ag un o dudalennau'r Gwefan "CYMRU-CATALONIA"
On sóc? Esteu visitant una pàgina de la Web "CYMRU-CATALONIA" (= Gal·les-Catalunya)
Where am I? You are visiting a page from the "CYMRU-CATALONIA" (= Wales-Catalonia) Website
Weø(r) àm ai? Yuu àa(r) vízïting ø peij fròm dhø "CYMRU-CATALONIA" (= Weilz-Katølóuniø) Wébsait

CATALONIA-CYMRU