http://www.theuniversityofjoandeserrallonga.com/kimro/amryw/1_vortaroy/geiriadur_caerfallwch_llythyren_h_2535e.htm

Yr Hafan / Home Page

..........1864e Y Porth Saesneg / English Gateway to this Website

.....................0010e Y Gwegynllun / Siteplan

..............................0417e Geiriaduron / Dictionaries

........................................1813e Geiriaduron yn Saesneg / Dictionaries in English

...................................................2526 Cyfeirddalen i Eiriadur CAERFALLWCH / Orientation page - CAERFALLWCH’s Dictionary

.................................................................Y Dudalen Hon / This Page

..

Gwefan Cymru-Catalonia La Web de Gal·les i Catalunya Geiriadur Saesneg a Chymraeg Caerfallwch (1850) Caerfallwch’s English-Welsh Dictionary (1850) LLYTHYREN H LETTER H

..

Caerfallwch oedd ffugenw Thomas Edwards (1779-1858), a anwyd ym mhentref Caerfallwch (heddiw Rhosesmor SJ2168) yn Sir Y Fflint. Fe’i haddysgodd ei hun pan oedd yn brentis cyfrwywr yn Yr Wyddgrug; wedyn yn y flwyddyn 1803 symudodd i fyw i Lundain i weithio fel clerc. Edmygai’r geiriadurwr hynod William Owen-Pughe, y cyhoeddwyd ei eiriadur Cymraeg-Saesneg mewn rhannau pan oedd Caerfallwch yn ei arddegau diweddar ac ugeiniau cynnar. Yr oedd Caerfallwch yn awyddus i greu geirfa Gymraeg ar gyfer meysydd masnach, diwydiant, a’r gwyddorau. Ni dderbyniwyd y rhan fwyaf o’i fathiadau; serch hynny, mae dyrnaid ohonynt yn eiriau hanfodol yn y Gymraeg heddiw (pwyllgor, buddsoddi, safon, cyngerdd, nwy, hirgrwn). Nid oes fawr o werth i’w eiriadur erbyn heddiw, ond yr ŷm ni wedi ei atgynhyrchu ar ffurf testun electronig er mwyn gwneud yn fwy hysbys gyfraniad Caerfallwch i eiriaduraeth yn y Gymraeg. Caerfallwch was the pseudonym of Thomas Edwards (1779-1858), who was born in the village of Caerfallwch (now Rhosesmor SJ2168) in the county of Y Fflin, north-east Walest. Self-educated, he was a saddler’s apprentice in Yr Wyddgrug before moving to London in 1803 to work as a clerk. He was an admirer of the eccentric lexicographer William Owen-Pughe, whose Welsh-English dictionary had been published in parts when Caerfallwch was in his late teens and early twenties. Caerfallwch was keen to create Welsh vocabulary in the fields of commerce and industry and the sciences. Most of his creations were not taken into the language - a handful though are now indispensible words in the modern language (pwyllgor = committee, buddsoddi = invest, safon = standard, cyngerdd = concert, nwy = gas, hirgrwn = oval). His dictionary is of little value today, but we have reproduced it in electronic text so that Caerfallwch’s contribution to Welsh lexicography is better known.

_______________________________________________

(x0214) (llun 3514)

_______________________________________________

(x0215) (llun 3515)

_______________________________________________

(x0216) (llun 3516)

_______________________________________________

(x0217) (llun 3517)

_______________________________________________

(x0218) (llun 3518)

_______________________________________________

(x0219) (llun 3519)

_______________________________________________

(x0220) (llun 3520)

_______________________________________________

(x0221) (llun 3521)

_______________________________________________

(x0222) (llun 3522)

_______________________________________________

(x0223) (llun 3523)

_______________________________________________

(x0224) (llun 3524)

_______________________________________________

(x225) (llun 3525)

Hod, s. cafn cymrwd, hawg

Hodfull, s. hawciad

Hodge-podge, s. cymysgedd, mysgfwyd

Hodman, s. cymrydwr, hawcwr, hawgur

Hoe, s. caib, ceiben, matog, chwyngaib

Hoe, v. ceibio, chwyngeibio

Hog, s. mochyn, hob, twrch

Hoggerel, s. hespwrn: fem. hespin

Hoggish, a. mochaidd, tyrchaidd; barus, gwancus, drelaidd; crintach

Hoggishness, s. mocheidd-dra, mocheiddrwydd; hunanolrwydd

Hoglouse, s. horen: pl. hôr

Hogshead, s. myddi, baril yn cynnwys 63 galwyn

Hogsty, s. cyt, cwt, craw neu dwlc moch

Hogs-wash, s. golchion, agolch

Hoiden, s. hoeden, hobi, gwilhersen

Hoiden, v. hoedena, hobïo, gwilhersu

Hoist, v. codi, dyrchu, uchddyrwyn

Hold, s. gafael, dalfa; ca, caf, meddiant; amddiflynfa; lloches; cellfa, ceudod, llong-gest

A hold of land,—gafael o dir

To hold land,—dal tir

Strong hold,—cadarnfa

To lay hold of,—dala, gafaelio, gafaelu, ymafael, ymaflyd, ymafaelu

Hold, v. dal; gafael, cafael, dala, gafaelu; attal, cynnal; cadw; meddu

Hold! int. dal! aros! paid! dyt! dyd!

Holder, s. daliedydd, gafaelur

Holdfast, s. gafaelfach, dalbren

Holding, s. gafaeliad, gafael; daliad, cafad

Hole, s. twil, bwt, rhwyll, gwach; ffau, ceule

Hole, v. tyilu, rhwyllo

Holiness, s. santeiddrwydd, glwysni, glwysder, gleindyd, llwysedd, glwysedd

Hollo! int. clyw! gwrando! hai!

Hollow, s. ceule, ceudwll, cau, wm, cwm, ceuedd, pant, pannwl

Hollow, a. cau, ceulo, cafnog, rhwth, wm, pannylog; diwaelod, twyllgar: fem. rhoth

Hollow body,—cofft, coff

Any hollow tube,—cawn

Hollow, v. ceuo, cafnu, cafnio

Hollowed, a. llwysog, glwysog

Hollowness, s. ceuedd, ceudod; cychedd; ffuantrwydd, rhagrith

Holly, s. celynen: pi. celyn

Holly-grove, s. celyneg, celynllwyn, celynwig

Holme, s. prinwydden, derwen fythddeiliog, glasdonen

Holme, s. maran, marian, marianedd, maranedd

Holocaust, s. Ilosgaberth, poethoffrwm

Holster, s. gwain neu god wrth gyfrwy i ddal gwn llaw, corwnwain

Holt, s. coedwig, gwig, coed, argoed, fforest

Holy, a. sant, santaidd, glân, glwys, glain, gawl, myg, edmyg, pur; cysegraidd

Holy nature,—nyfed
Holy place,—glwysle, glwysfa
Holy saints,—gleinion, seintiau
Holy life,—eirioes

To keep a holyday,—cynnal gwyl

Holyday, s. gwy^l, dydd gwy^l

Holy-Ghost, s. Yspryd Glân

Holyhead, s. Caergybi, Caerddwyr

Holy-water, s. dwfr bendigaid

Homage, s. gwriogaeth, gwarogaeth, ymostyngiad, gweddwys

To yield homage,—gwriogaethu, gwriogi, gorestwng

Homageable, a. gwarogaethol

Homager, s. gwarogaethwr

Home, s. cartref, tref, trigfa, anedd, tryf, preswylfa, mangre, haddef

Who is at home,—pwy sydd yn nhref

Home, ad. adref, i dref

Homefelt, a. mewnol, tufewnol

Homeless, a. digartref, didy, didryf, dibreswyl, dianedd

Homeliness, s. cartrefwch, symylrwydd, iangrwydd, gwladeiddrwydd

Homely, a. cartrefaidd, gwladaidd, trefig, cartrefig, iang, gwledig, trwsgl

Homespun, a. cartrefig, anwych, didelaid, diddysg, difoes

Homespun, s. cartrefur, difoesyn

Homestead, s. trefad, trefred, tre

Homeward, / Homewards, ad. adref, tuag adref, tu a thref

Homicidal, a. llofruddiog

Homicide, s. llawrudd, llofrudd; dynladdiad, llofruddiaeth

Homilist, s. pregethwr

Homily, s. byrdraith, cynulldraith, tyrfdraith; pregeth

Homoeopathy, s. cyfalglwyf, cyfathglwyf

Homogeneous, a. cydryw, cydrywiol, cyfryw, cyfrywiol, cyfnaws, unryw, unrywiol, cytunryw, hunanryw, diamrywiol

Homogeneousness, s. cydrywiaeth, cydrywogaeth, hunanrywiaeth; cyfnaws

Homogeny, s. cyfrywiaeth, gogydryw, hunanryw

Homoletical, a. cymdeithasol, cyfeillgar

Homologous, a. gogymedr, gogyfartal, cyffelyb, unddefnydd

Homonymy, s. cyfenw, cyfenwad

Homotonous, a. unsain, gogydsain, cydsain, cyfunlais, amhafal

Homotony, s. cydseinedd, gogydseinedd

Hone, s. ellynfaen, hogalen, llymedras

Honest, a. cyfiawn, cywir, gonest, addwyn, didwyll, clau, cleufryd, diladrad, dihoced; gwaer; pur; dinam
Honest man,—gwr addwyn, cleuddyn

(x0225) (llun 3525)

_______________________________________________

(x0226) (llun 3526)

_______________________________________________

(x0227) (llun 3527)

_______________________________________________

(x0228) (llun 3528)

_______________________________________________

(x0229) (llun 3529)

_______________________________________________

(x0230) (llun 3530)

Adolygiadau diweddaraf – darreres actualitzacions - latest updates: 2006-10-16

Ble'r wyf i? Yr ych chi'n ymwéld ag un o dudalennau'r Gwefan "CYMRU-CATALONIA"
On sóc? Esteu visitant una pàgina de la Web "CYMRU-CATALONIA" (= Gal·les-Catalunya)
Where am I? You are visiting a page from the "CYMRU-CATALONIA" (= Wales-Catalonia) Website
Weø(r) àm ai? Yuu àa(r) vízïting ø peij fròm dhø "CYMRU-CATALONIA" (= Weilz-Katølóuniø) Wébsait

CATALONIA-CYMRU