0975 Gwefan
Cymru-Catalonia. Mari Lwyd. Na fel odd yr hen ddynon odd yn arfadd a hi yn i
galw, "Fari Lwyd." Odd i yn arfadd bod mewn bri mawr yn amsar Nadolig
slawar dydd, ond os fawr o son am deni nawr. Otw i ddim moin dangos y munan yn
rhw scolar clyfar, ond fe glywas hen ewyrth i fi yn gweid am deni (a odd a yn
glyfar, os dim dowt gen i), ta orwth enw'r Forwyn Fair, ne Mair Dda, odd yr enw
wedi tarddu...
http://www.kimkat.org/amryw/1_testunau/sion_prys_038_mari_lwyd_1897_0975k.htm
0001z Y Tudalen Blaen
..........1863c Y Porth Cymraeg
....................0009k Y Gwegynllun
..............................0960k Y
Gyfeirddalen i Gywaith Siôn Prys (testunau Cymraeg yn y wefan hon)
........................................y tudalen hwn / aquesta pàgina
|
0860k y llyfr ymwelwyr |
Gwefan Cymru-Catalonia
|
Adolygiadau diweddaraf: |
0976ke English translation
·····
(1) MARI LWYD
Llythyra newydd y Bachan Ifanc
Un o gyfres o ‘lythyrau’ yn newyddiadur Tarian y Gweithiwr (1896? 1897? yr ym ni wedi colli dyddiad y ffynhonnell)
Na
fel odd yr hen ddynon odd yn arfadd a hi yn i galw, "Fari Lwyd." Odd
i yn arfadd bod mewn bri mawr yn amsar Nadolig slawar dydd, ond os fawr o son
am deni nawr. Otw i ddim moin dangos y munan yn rhw scolar clyfar, ond fe
glywas hen ewyrth i fi yn gweid am deni (a odd a yn glyfar, os dim dowt gen i),
ta orwth enw'r Forwyn Fair, ne Mair Dda, odd yr enw wedi tarddu, a bod y
beirdds slawar dydd yn iwso y gair "lwyd" am dda, fel "Dwn Lwyd,"
&c. Ta beth am hyny, odd y Fari Lwyd odd yn arfadd dod bothti amsar y Gwila
ddim yn depyg i fenyw, wath fe gwelas i ddi rai troion. Pishin o bren wedi cal
i naddu run shap a pen ceffyl ne gaseg, os os rhw waniath yndi nhw, o bob lliw,
a'i geg a wedi cal i neid mwn ffordd gallsa'r bachan odd yn i witho fa, i
shiglo lan a lawr o gordyn fel sa fa'n fyw. Odd y bachan yn perfformio miwn o'r
golwg dan sheet wen fawr yn i gwato fa'i gyd, a bachan arall yn i ledo fa wrth
ffrwyn a rhipan coch ne las, fel ledo ceffyl.
Odd
cwmpni yn myn'd â'r "Feri" rownd trw'r dre ne'r pentra, a chyn bysa
nhw yn acto odd un part o'r cwmpni yn myn'd mewn i'r ty, a chauad y drws yn
erbyn part arall. Wetin, fysa y rhai odd mas yn dechra "pwnc" trw
dwll y clo, a'r rhai odd miwn yn "pwnco" yn u herbyn nhw. Odd amball
un yn lled ddoniol wrth y gwaith, a os bysa rhwun clyfar tu fiwn, odd a'n catw
y "Fari" mas nes odd y boys jest a sythu. Rhwpath fel hyn odd y
pwnco,"-
Tufas,-
"Agorwch y drysa,
Gadewch i ni wara,
Mae'n ôr yn yr eira
Y Gwila."
Tufewn,-
"Cer odd na'r hen fwnci,
Ma d'anadl di'n drewi,
A phaid a baldorddi,
Y Gwila."
Tufas,-
"Ma'r gasag o'r perta,
Gadewch i ni wara,
Mae 'phen yn llawn cnota
Y Gwila."
Tufewn,-
"Yn lle bo chi'n sythu,
Wel, ledwch y "Feri",
I fiwn i'm difyru'r
Nos heno."
Wetin
fe fysan yn martsho miwn dan ganu rhw hen lol fel hyn, -
"Ti
dy lodl lidl,
Tym tidl odl idl,
Tym, tym, tym."
Os
bydda merch ifanc yno rhwla, odd y "Feri" yn starto mwn wincad, a'i
phen yn acor, a'r ferch yn screchan, fel gall merched screchan, yn uwch na hwtar
Dowlash. Ar ol perfformio felni am spel, o nhw yn doti cap ne het yn ngheg y
"Feri" i fyn'd rownd i gasglu at yr achos, ac o nhw yn llwyddo i neid
coin piwr cyn cwpla'r "Gwila".
Dyna
fi wedi rhoi cownt lled acos i chi shwd odd y "Feri Lwyd" yn cario mlan;
ond ma addysg a goleuni wedi'i hala hi mas o'r wlad erbyn hyn, ac anaml y ma
son am deni, a dyw hyny ddim colled yn y byd am wn i. I ni yn lico cofio am hen
bethach er hyny, a dyna rheswm mod i wedi gweid cymant am yr hen arferiad hyn,
a w i yn cretu bydd llawar o hen ddarllenwrs y Darian yn mynd nol o ran
u meddwl at yr hen amser gynt wrth gofio am rw Nadolig y gnetho nhw, fel gnaiff
llawar y Nadolig hyn, sef mynd i "glwb y rhacs." A fe wetan yr atnod
hyn ar yn ol i :-
"Dyw
amsar ddim yn aros,
Ond wrth ei waith o hyd."
|
DOLENNAU AR GYFER GWEDDILL Y GWEFAN HWN 2189k Gweler hefyd - Mari Lwyd - penillion o'r Bont-faen ...... Y Wenhwyseg - tafodiaith y
De-ddwyrain ..... º |
Sumbolau arbennig: ŷ ŵ
Ble’r wyf i? Yr ych chi’n
ymwéld ag un o dudalennau’r Gwefan “CYMRU-CATALONIA”
On sóc? Esteu visitant una pàgina de la Web “CYMRU-CATALONIA” (=
Gal·les-Catalunya)
Weø(r) àm ai? Yùu àa(r) vízïting ø peij fròm dhø “CYMRU-CATALONIA” (=
Weilz-Katølóuniø) Wéb-sait
Where am I? You are visiting a page from the
“CYMRU-CATALONIA” (= Wales-Catalonia) Website
CYMRU-CATALONIA