Gwefan Cymru-Catalonia. "Y Fari Lwyd". Penillion o'r llyfr 'Old Cowbridge', a gyhoeddwyd yn 1922, o wefusau hynafgwr a aned yn nhref y Bont-faen tua'r flwyddyn 1842.

http://www.kimkat.org/amryw/1_testunau/sion_prys_075_hopkin_james_mari_lwyd_1922_2189k.htm

0001z Y Tudalen Blaen

..........1863c Y Porth Cymraeg

....................0009k Y Gwegynllun

..............................0960k Y Gyfeirdalen i Gywaith Siôn Prys (testunau Cymraeg yn y wefan hon)

........................................y tudalen hwn


..

 

 

 

 

 

 

 

0860k y llyfr ymwelwyr

Gwefan Cymru-Catalonia
La Web de Catalunya i Gal·les
 

Dyma ran o Adran 11 yn y wefan hon, sef

Cywaith Siôn Prys - Testunau Cymraeg ar y We

 

 

Mari Lwyd (1)
Penillion o dref y Bont-faen (Bro Morgannwg) (1922)

 )

 

 

Adolygiadau diweddaraf:
24 06 2000

 

 2190e This page in English - Verses related to the Mari Lwyd tradition from Y Bont-faen (Cowbridge), South-east Wales (1922

 

0975k  Mari Lwyd (2) - y traddodiad yn ôl Tarian y Gweithiwr (o'r flwyddyn ?1896)

 Ein sylwadau ni mewn teip oren

Dyma rai o benillion y Fari Lwyd o dref y Bont-faen yn y Fro. Nid oedd gan yr awdur esboniad arnynt, ac y maent yn lled dywyll mewn mannau. A bwrw bod y Dr Hopkin-James wedi nodi geiriau'r hynafgwr hwn yn ffyddlon, gwelir bod ambell dreiglad ar goll - peth nad oedd yn nodweddiadol o'r dafodiaith ynddi hi ei hunan, mi fentraf.

Oedd cof yr hen wr yn pallu?

Neu am fod y penillion o adeg pan oedd yr iaith yn cyflym gilio o'r Fro, a'r siaradwyr brodorol ym mynd yn 'lled-siaradwyr' wrth beidio ag arfer eu mamiaith - yr iaith oedd ganddynt yn dirywio o ddiffyg ymarfer.

Ar y llaw arall dyma fro 'Cymraeg carreg galch' - Cymraeg amherffaith y mewnfudwyr o Wlad yr Haf a fu'n gweithio yn y cwarau. Ond un o hen frodorion y Fro oedd hwn - ei gyfenw Seisnigaidd John yn gyffredin yn y parthau hyn - ac hefyd y ffaith ei fod yn cynnal traddodiad y Fari.

Mae yma dwy fersiwn -

(1) yn yr un gyntaf yr ym ni wedi cynnig esboniad ar y penillion. Ceir yr esboniad rhwng cromfachau mewn llythyron coch tywyll. Yr ym ni wedi rhifo'r penillion, er nad yw ganddynt rif yn y testun gwreiddiol.

(2) Ar y diwedd ceir y testun gwreiddiol.

Ffynhonnell: Old Cowbridge, 1922, Dr L Hopkin-James

_________________________________________________________________________________

The Last Mari Lwyd

Mr John John, who is 80 years of age, the youngest old man in the town, is the last person who has gone round 'under the horse's head', as the Mari Lwyd, this old-world Christmas custom, has died out in the Borough. Mr John has sung his verses to me, and they are set down here phonetically as they came from his mouth in his form of the Glamorgan dialect:-


(1)
Wel tyma ni'n dawad cymdogion diniwad
I ofyn os cewn ganad i ganu nos heno

(Wel dyma ni yn dyfod gymdogion diniwed
I ofyn a gawn gennad / ganiatâd i ganu nos heno)


(2)
Os na chewn ni gennad rhewch clywad ar ganiad
A pwy yw'r
(here his memory failed him)
(Os na chawn ni gennad rhowch glywed ar ganiad
A phwy'r yw'r...)


(3)
Ni dethon parchedig bron ty gwr boneddig
I roi tro wyl nadolig ych welad

(Ni a ddeuthom / Deuthom ni yn barchedig ger bron ty gwr bonheddig
I roi tro gwyl Nadolig i'ch gweled)


When the Mari Lwyd approached the house of visit those inside would secure the door and issue a challenging verse such as


(4)
Os dos yma dynion all toru englynion
Rhewch attab yn dynion i'r bechgyn nos heno

(Os oes yma ddynion a all dorri englynion
Rhowch ateb, y dynion, i'r bechgyn nos heno)


So they would keep up the challenge and response. If the parties inside failed to reply in verse admittance was looked upon as a right. Unfortunately we have lost the Cowbridge challenging verses from the inside, but Mr John remembers several of his answers

(5)
Mae Mari Lwyd yma llawn sers a ribbana
Mae wyrth i roi gola i welad nos heno

(Mae Mari Lwyd yma yn llawn sers a rhubannau
Mae'n werth i roi golau i weled nos heno)


(6)
We've got a fine Mary, she's dressed very pretty
With ribbons so plenty this Christmas

(7)
She has won a bridle and likewise a saddle
Her name is Dame Tattle this Christmas

(8)
If you are good nature, go down to the cellar
And fill a jug over this Christmas

From the inside:

(9)
Fi safa yn y baili spor cerrig yn pantu
Cyn ildai swd corgi a titha

(Fi safa i / Fe safa i yn y beili nes bo'r cerrig yn pantu
Cyn yr ildia i sut gorgi â thithau)


Reply:
(10)
Your missis is willing to give us a shilling
Without any grumbling this Christmas

(11)
Fi gana ti ymhunan am punt ar y pentan
A postio nhw mwn arian nos heno

(Fi a ganaf / Fe gana i ti fy hunan am bunt ar y pentan
??A phostia hwy mewn arian nos heno) {Beth yw postio? = rhoi?}


(12)
Ma genni dwy dyrna fel sleds yn y cwara
Chaiff brwa dy drysa nos heno

(Mae gennyf ddau (o) ddyrnau fel sleds yn y cwarre / chwarel
a gaiff friwo dy ddrysau nos heno)


(13)
Fi gana am wthnos a phart o bythownos
A mis os bydd achos nos heno

(Fi a ganaf / Fe gana am wythnos a phart / rhan o bythefnos
A mis os bydd achos nos heno)


If the parties inside were beaten by the rhymesters outside admittance was gained and the song continued

(14)
Wel clirwch y menca a byrdydd a chadira
Rhewch le ini wara nos heno

(Wel cliriwch y meinciau a'r bordydd a chadeiriau
Rhowch le i ni chwarae nos heno)


And at the end of the entertainment -

(15)
Ni geson ein parched dos siwr a croesewydd
Fferweloch y leni ni'n madal

(Ni a gawsom / Fe gawsom ein parchu, do siwr, a chroesewydd (?ffurf luosog ar y gair 'croeso')
Ffarwelwch eleni, yr ym ni yn ymadael)


Some of the verses were never meant for ears polite, and Mr John very rightly would not repeat them. He, however, ventured as far as to repeat: -

(16)
O Billy pen bwldog a doi clust scafarnog
A dsiawl dwy wynebog a titha

(O Bili pen bwldog â dau glust ysgyfarnog
Y diawl dauwynebog â thithau)

 DIWEDD / END

_____________________________________________________________

ORIGINAL TEXT:
The Last Mari Lwyd
From: Old Cowbridge, 1922, Dr L Hopkin-James

Mr John John, who is 80 years of age, the youngest old man in the town, is the last person who has gone round 'under the horse's head', as the Mari Lwyd, this old-world Christmas custom, has died out in the Borough. Mr John has sung his verses to me, and they are set down here phonetically as they came from his mouth in his form of the Glamorgan dialect:-

Wel tyma ni'n dawad cymdogion diniwad
I ofyn os cewn ganad i ganu nos heno

Os na chewn ni gennad rhewch clywad ar ganiad
A pwy yw'r (here his memory failed him)

Ni dethon parchedig bron ty gwr boneddig
I roi tro wyl nadolig ych welad

When the Mari Lwyd approached the house of visit those inside would secure the door and issue a challenging verse such as

Os dos yma dynion all toru englynion
Rhewch attab yn dynion i'r bechgyn nos heno

So they would keep up the challenge and response. If the parties inside failed to reply in verse admittance was looked upon as a right. Unfortunately we have lost the Cowbridge challenging verses from the inside, but Mr John remembers several of his answers

Mae Mari Lwyd yma llawn sers a ribbana
Mae wyrth i roi gola i welad nos heno

We've got a fine Mary, she's dressed very pretty
With ribbons so plenty this Christmas

She has won a bridle and likewise a saddle
Her name is Dame Tattle this Christmas

If you are good nature, go down to the cellar
And fill a jug over this Christmas

From the inside:
Fi safa yn y baili spor cerrig yn pantu
Cyn ildai swd corgi a titha

Reply:
Your missis is willing to give us a shilling
Without any grumbling this Christmas

Fi gana ti ymhunan am punt ar y pentan
A postio nhw mwn arian nos heno

Ma genni dwy dyrna fel sleds yn y cwara
Chaiff brwa dy drysa nos heno

Fi gana am wthnos a phart o bythownos
A mis os bydd achos nos heno

If the parties inside were beaten by the rhymesters outside admittance was gained and the song continued

Wel clirwch y menca a byrdydd a chadira
Rhewch le ini wara nos heno

And at the end of the entertainment -

Ni geson ein parched dos siwr a croesewydd
Fferweloch y leni ni'n madal

Some of the verses were never meant for ears polite, and Mr John very rightly would not repeat them. He, however, ventured as far as to repeat: -

O Billy pen bwldog a doi clust scafarnog
A dsiawl dwy wynebog a titha

 

·

DOLENNAU AR GYFER GWEDDILL Y GWEFAN HWN

1796k
Yr iaith Gymraeg
·····
2210k
Mynegai yn nhrefn y wyddor i’r hyn a geir yn y gwefan; o’r tudalen hwn gellir hefyd
chwilio’r gwefan hwn â’r archwiliwr mewnol
·····

0052c
Testunau Cymraeg â throsiad Catalaneg yn y gwefan hwn
(Textos en gal·lès amb traducció catalana en aquesta web)
·····
1051e
Testunau Cymraeg â throsiad Saesneg yn y gwefan hwn
(Texts in Welsh with an English translation in this website)
 

 

Sumbolau arbennig: ŷ ŵ 

Ble’r wyf i? Yr ych chi’n ymwéld ag un o dudalennau’r Gwefan “CYMRU-CATALONIA”
On sóc? Esteu visitant una pàgina de la Web “CYMRU-CATALONIA” (= Gal·les-Catalunya)
Weø(r) àm ai? Yùu àa(r) vízïting ø peij fròm dhø “CYMRU-CATALONIA” (= Weilz-Katølóuniø) Wéb-sait
Where am I?
You are visiting a page from the “CYMRU-CATALONIA” (= Wales-Catalonia) Website

CYMRU-CATALONIA


Edrychwch ar fy Ystadegau / Mireu les estadístiques / View My Stats